Van Brabant die excellente cronike

Dat .ix. capitel van karlemanne den .iiij. prince van Brabant op Haspegouwe.

DJe vierde kersten prince in Brabant was Kaerleman op Haspegouwe. Ende op desen Karleman beginnen gemeenlic die Brabantse croniken sonder die bescreuen sijn van meester Jan die clerck Te weten van Noes tijt ende van die diluuie, also voorseyt is. Dese Karleman began te regneren op Haspegouwe in Brabant alsmen screef ons heren iaer .v.C. ende .lx. Ende hi was een duechdelic prince wonende te landen, twelc doe een grote stadt was Ende hi hielt hem ghemint metten coningen van vrancrike ende diende hem in strijden want hi sijn lant almeest van hem doe ter tijt te leen houden moste. Dese karleman was dicwil biden coninc van vrancrike hem in wijsheden altijt onderwijsende ende leerende. Jn sijnen tide was coninc van vrancrijcke Cilpric voorscreuen ende was de .iij kersten coninc Die welcke Cilpric na den anderen huwelic nam ten derden male te wijf sijn amye oft vriendinne geheten Fredegundis, die een dat subtijlste ende scalcste wijf was daermen oyt af las ende daer toe was si oncuysch van leuen Ja ooc na dat si coninginne was Want si had een boel die groot was ende machtich in des conincs houe gheheeten Landrick, bi middele van welcken si haren here ende coninc lichtelic dede vermoorden Ende noch daer en bouen een luttel tijts te voren had si doen doden deerlicken sijnen lieuen sone. Fredegundis behielt vanden coninc Cilpric een iongen sone van vier maenden die heet Lotarijs ende heet namaels de grote coninc Lotharis Ende si had eenen groten strijt omtrent Soyson tegen Hildebert coninc van oostrike, dats oostvrancrijke, die met alten groten heyre op haer quam, om dat si haren here ende coninc die sijn oom was had doen doden, leggende die sake op den coninc Hildebert, wt gheuende dat hijt had doen doen Mer bi wonderlike subtijlheyt hebbende haer ionc kint in haren armen so vercloecte si inder dageraet des morgens die oostvrancken die noch sliepen ende versloech een alten groten menichte van volcke met hulpe vanden voorscreuen Landric dien si verhief ende maecten den oppersten regeerder van Vrancrijck Ende si track voort in Campanien

[fol. 56v]

tot Riemen toe ende verbrande dat lant ende quam weder met roue tot Soysson

Ende als Lotharis haer soone groot was so wert hi coninc van vrancrijcke ende hi hadt alte groten strijt tegen coninc Diederick van oostvrancrijke ende van Bourgondien sijns ooms sone omtrent Sens in Bourgondien bi een riuiere daer van beyde sijden wel .xxx.M. menschen verslagen werden, ende also wert dat water veruolt vanden dode volcke dattet sinen loop niet en conde hebben Ende als coninc Diederic doot was ende alle sijn kinderen, so wert dese Lotharijs coninc van drie conincrijcken te weten van Oostrijc oft oostvrancrijcke, twelck anders groot Lothrijc heet, dair brabant in begrepen is Ende van westvrancrijck ende van Bourgondien Ende ouer de Fransoysen regneerde hi .xliiij. iaer.

Jnden iare .ccccc. ende lxx. so openbaerden vuerige stralen inden hemel Daer verschenen ooc inder riuieren vander nile twee menschelike figueren een man ende een wijf totten nauel toe, tander deel des lichaems was mitten water bedect, ende stonden van smorgens totter noenen toe Ende vlecken ende ander teykenen sachmen in schotelen ende vaten diemen niet wt doen en mocht. Ende van sommige menschen cleder vloeyde warachtich bloet

Jn dese tijt waren die twee heylige gebroederen sinte Medardus biscop van Noyon, ende sinte Gilardus eertsbisscop van Rowaen ende waren vanden geslachte der coningen van vrancrijcke. Ende si waren beide op eenen dach geboren, op eenen dach bisscopen geconsacreert ende op enen dach storuen si.

Dese coninc Lotaris liet achter ij. kinder als coninc Dagobertus ende Blytildis sijn suster. Dese Dagobertus mit sijn nacomeren waren coningen van Vrancrijcke tot .xij. toe Mer daer na quam de crone op die nacomeren van Blitildis sijnre suster, als opten cleynen Pippijn ende opten groten Kaerle, also de linie voorscreuen wtwijst Want Blitildis troude eenen edelen prince van keyserliken bloede geheten Ausbertus, dien coninc Lotharis mit sijnre dochter te huwelic gaf tmarcgraefscap des heilich rijcx, die aen haer wan Arnout ooc marcgraue sheylich rijcx dats van Antwerpen, ende noch .iij. heilige kinder, als sinte Fereolus, sinte Modericus ende sinte Tarticia maget. Die voorscreuen Arnout troude sinte Oeyen die suster van Batildis coninginne van vrancrijck, die coninc Clodoueus coninc Dagobertus sone ghetrout had. Dese Arnout wan aen sinte Oeyen den heyligen sinte Arnout ooc marcgraue van Rijen, daer af int eerste boeck geseyt is Sinte Arnout had tevoren getrout sinte Doda, dair hi af creech iij. sonen, als sinte Clodulphus die na sijn vader was bisscop van Mets. walciscus wan eenen heyligen sone sinte wandregisilius. Die derde sone van sinte Arnout heet Angisus dien sint Arnout sijn vader gebenedide ende sijn gheslachte, propheterende dat sijn nacomelingen souden werden erfconingen van vrancrijcke ende ooc keyseren, alsoot na geschiede Dese Angijs nam tot eenre huysvrouwen sinte beggen dochter van Pippine van Landen den voorscreuen Karlemans sone, welc Pippijn was deerste hertoge van Brabant Ende van dier tijt voort is Antwerpen metten lande van Rijen aen Brabant gebleuen alsoot plach voir coninc Clodius

[fol. 57r]

van Vrancrijcke tijden

Nv keer ick weder op Karlemanne die te Landen woonde ende .lv. iaer regneerde in Brabant ende op Haspegouwe Ende al ist datmen van hem niet veel en vint inder cronijcken, nochtans is hi grote te rekenen van wien so veel heilige ende edele vruchten gecomen sijn. Want dese prince Kaerleman was vader van sinte Pippijn van Landen, die ooc .ij. heylige kinderen hadt, sinte Beggen ende sinte Geertruyden

Karleman had ooc een dochter die heet Amelberge, ende die had een sone Walbert geheten die een graue was, ende had van sijnre huysvrouwen Bertilia twee heylige kinderen als sinte Aldegonde ende sinte Woutroyt, daer voor hier af int eerste boeck geseit is Welck sinte Woutruydt hadt te manne sinte Vincent graue van Henegouwe, die aen haer wan sinte Landrick bisschop van Mens, ende twee deuote maechden cristi Madelberta ende Altrudis

Die voorscreuen Amelberge pippijns suster had ooc een dochter die amelberge heet ende si troude een groot heer geheten Wytgeer wonende op die palen van Brabant tot Ham, ende hi wan aen haer .v. heilige kinder als sinte Goelen, sinte Reinelt, sinte Pharelt, sinte Emebertus bisscop van Camerijc ende sinte Venancius. Van welcke heiligen hier voor in dat eerste boeck gheseyt is

Jn dees goeden prince Karlemans tijde soe leefden noch veel ander heyligen die de heylige kercke seer vercierden. als sinte Amant bisscop van Tongeren daer af dat den stoel doe stont te Tricht sinte Benedictus, sinte Moor, sinte Leenaert, sinte vedastus biscop van Atrecht sinte Baue, sinte Cunibertus eerstbisscop van Colen, sinte Aubertus bisscop van Camerijck Die grote leeraer Isidorus bisscop in Spaengen

Jn desen tide was oec salichlic regerende die heylige kercke die groote leraer sinte Gregorius paus te Romen een vanden vier principael leeraers ende hi was van sinte Benedictus oorden Hi screef hem seluen ootmoedelic alder eerst knecht der knechten gods. welcken titel alle pausen scriuen na hem Hi wert geseit de grote Gregorius om veel dingen die hi grotelic ende hoochlijc had, als eedelheit, mogentheit rijcdom, duechden, wijsheit, heilicheit, grote fame, experiencie ende bescheydenheit Die officie der heiliger kercken vernieude hi, ende maecte veel bequamer ende schoonder dant te voren was, twelc men noch hout inder heyliger kercken

Jn des voorscreuen Karlemans tijde als int iaer .vi.C.xiij. wert Eraclius keyser ende hi dode Cosdras coninc van persen ende dat cruce ons heren Jhesum christi, twelck Cosdras te Jerusalem gerooft hadt dat droech hi weder te Jherusalem verheffende met groter eeren ende deuocien Van welcker verheffingen inder heyliger kercken iaerlicx feeste gehouden wert Jnt tweeste iaer van Eraclius so sterf Kareleman voorscreuen nae dat hi in Brabant geregeert hadt. lv. iaren, achterlatende twee salige kinderen, te weten Pippijn van Landen die hertoge wert ende Amelberge, also in dit voorscreuen capittel hier voor gheseyt is

Van desen kaerlemanne sijn dese veersen

Hic Karlemannus princeps fuit inclitus Ex quo prosapie Karoli magni processit origo