|
| |
Dat .xxxiiij. capitel. Van vele doorluchtige oft heylige personen in Brabant
DEse broeder Thomas seyt in dat voorseyde boeck vanden Byen. Wi hebben gesien den eerwerdigen seer edelen man Coenraet eerstwerf abt van Villers, daer na van Cisteau, ten lesten bisscop ende cardinael te Romen die in wonderlijker wijsheyt sijn officie hanteerde Niet te min hi gaf hem tot contemplacien nochtans, wanneer hi allene mochte sijn. Van desen man heb ic bi properlijker waerheyt verstaen van here willem abt van Villers, dat die vingheren sijnre handen daer hi mede dat lichaem ons heren ghenaect lichtende waren bi nachte in duysternissen als keerssen, wanneer hi in boecken studeren wilde
Van desen eerweerdigen Coenraet hebben wi ontfangen bi ontwifelijcken geloue, als dat hi int lant van Brabant was dicwils visiterende deuotelijken dat graf vander saliger Marien van Oegnies. Als hi bi nachte was bedende so sach hi inden geest die heilige maget met gebogen knyen den Heere voor hem biddende, ende daer na soetelick troostende sinen arbeyt
Jc heb ooc gesien eenen anderen Coenraet vander predicaren ordenen tot Louen seer vuerich van leuen ende begeerlic totter menschen salicheyt Den welken als ic verhoorde dat hi steruen soude so quam ick tot hem daer hi stom lach ende als van hem seluen niet wetende. Mer als die vre naecte so hief hi sijn oogen ende handen op, ende mit vroliken aensichte aensiende dat crucifixe seyde hi dat veers Educ de carcere animam meam vt confiteatur nomini tuo domine Dat is te seggen Here leyt mijn siele wten kerckere op datse dinen name belijde Ende als hi dat driemael geseyt hadde, nederslaende sijn ogen verschiet hi
Noch was een monic vander orden van Cisteau dien ic twijfel gesien te hebben daermen dit mirakel af vertelde. Als tlant van Brabant met snee bedect was so was dese monic dolende in tvelt te paerde, ende hi vant inden couden snee liggende een alte schonen kindeken, als
| |
| |
van drie iaren seer weenende, dies hi medeliden had ende ginc vanden paerde ende omhelsede dat kindeken weenende so weende hi mede ende vraechde wat hi hadde Dat kindeken sweech, ende hi vragede weder Waer is v moeder, hebdi v moeder verloren Ten lesten seyde dat kint noch meer versuchtende Eylaes, eylaes, waer om en soudic niet wenen, ghi siet dat ic gebreck lidende in die coude sitte ende niemant ontfaet mi ter herbergen. Doe hief die monick tkint op ende custet seggende En weent niet meer soete kindekin, ick sal v thuys dragen ende sal v doen voeden Ende dit seggende waende hy metten kinde opt paert te climmen, ende dat kint ontghinc hem ende verschiet wt sinen arme, want het was Jesus der maget sone Doe viel die monick neder op die eerde ende weende bitterlijck Als hi so lange ghelegen had so wert hi achter na geuonden van eenen knechte ende hy wert opt paert gheset ende te huys gheleyt Ende alsmen hem vraechte waer om hi weende, so en const hi dien nachte anders niet segghen dan Aylaes goet kindeken, alder schoonste kindeken, waer om hebdi my gelaten, waer om so sijdi so haestelic wech ghegaen, waer om heb ic v verloren Daer na wert hi verlost ende hi verteldet eenen diet voort openbaerde den genen daer ict af hebbe onthouden
Voort seit broeder Thomas. Bruessels een edel ende grote stadt in Brabant daer in is een hospitael van armen van groter liefden ende van goeder religien Nota. Dit is dat gasthuys bi sinte Goedelen daer sinte Vrsule patronersse is. etcetera. Jn deser plaetsen hebben wi ghesien een suster seer arbeydende, die ten lesten sterf van groter siecten. Ende als si van tertie tijt tot vespertijt doot gelegen hadde so wertse weder leuende ende op rechte, ende roepende haer mede susteren seyde si hem ende allen die daer teghenwoordich waren Daghelicx so heb ick gheeert in minen leuen dat maechdelijcke heyr van Colene, ende bi haren ghebede ben ic nv vanden vegeuier verlost ende ben bedwongen totten leuene weder te keeren. Op dat ic alle den genen die haer lieder memorie werdichlic eeren condigen soude toecomende hulpe inder doot, so verre als si alsulck steruen dat hem tgebet helpen mach Jn ghetugenissen van dien so geue ick ander weruen mijnen gheest Ende ter stont starf si weder
Jn Brabant heb ic heymelijc gekent een maghet van sonderlinger heylicheyt, die bi sekeren ghetugenisse van warachtigen broederen vander predicaren orden beuonden is in haer sijde hebbende een grote wonde bi vele iaren Te weten ouermits der aendachten der passien Christi ende sijnre wonden. ende van deser wonden vloeyde by nae eenpaerlic bloet bi groter quantiteyt Van welcken bloede tot sekerheyt van dier miraculen wi sagen in een glasen vaetken bewaert sijnde sonder veranderinge der verwen oft des rokes
Jn Brabant heb ic ooc gesien een nonne die opghetogen wert inden gheest so dicwils als si wat hoorde vander vroeghden des ewich leuens Ende als si daer nae een weynich gherust hadde so wert si blinckende in haer aensichte, ende met besloten ogen gafse wt haren monde so soeten geluyt van stemmen dat gheen melodye daer bi te gelijcken en is
| |
| |
Noch was int clooster van Ewyers in walsch Brabant een nonne edele van geslachte ende heylich van leuen gheheten ionffrouwe Lijsbeth van Wans. die van ioncx op seer deuoot was Mer haer ouders benidende hair heylicheit gauense te huwelike eenen eerlijken ridder tegen haren wille, metten welcken si in een bedde een iaer lanck slapende, nochtans onbeulecte maget bliuende. Ende tot alle plaetsen volchde haer dat beelde van onsen here Jhesu cristi gecruyst bi drie iaren lanck Ende als sy yet onreins oft quaets int ghedachte hadde, so dede onse heere sijn hant van den cruce die leggende op haer borst, ende verdreef also de temptacien ende onreyne ghedachten wt harer herten. Dese deuote maget hadt dicwil veelrehande spraken metten heyligen engelen
Op een tijt so wertse opgetogen in dat hemelsche paradijs, daer si veel wonderlike misterien sach, ende bouen al so heeft se mi beleden, datse daer die gelijckenisse sach vanden menschen die behouden sijn Niet [alleene] vanden leuenden [die] als doe gheboren waren, mer ooc van dier tijt voort totten eynde vander werelt geboren souden werden, ende ooc in wat state si behouden sijn, als in maechdeliken state, in huwelijcken state, in weduweliken state Als sise dan sach inden werelt, daer af si die gelijckenisse hadt ghesien inden hemel, so bekende sise sonderlinghe wten aenschouwen int aensichte, al en hadde sise noyt te voren ghekent ofte gesien, ende ter stont so wiste si die te onderscheyden den staet ende verdiente van eenen yegelijken Twelc een wtnemende grote gracie ende ghifte van gode was, als dat dye heylighe maghet so veel secreten den ghemeynen mensche verborgen gheweten conde Ende die waerheyt van desen dinghen heb ick in mi seluen beuonden, dyes mi god ghetuge si inden wtersten dage des oerdels, want si mi minen staet claerliken thoonde, ende met bescheyden woorden condich makede, die welcke niemant en wiste dan ick ende mijn biechtvader alleen Ende dit heb ic beuonden van veel anderen den welcken dat selue ooc van haer geschieden, gelijckerwijs alst van mi (alsoot voorseyt is) geschiet was Twelc seer wonderlick schijnt te gelouen ende nochtans warachtich is
Op een tijt sach dese heilige maget een edel ionffrouwe geheten Lijsbeth van Assche in groter pomperien ende cierheit der werlt Doe seide si tot hair Te vergeefs arbeydi ende v vrienden, want ic heb voorsien dat ghi in maechdelicken state steruen sult, twelck also geschiede
Het was een seer deuote maget in Brabant van graue bi Nyuele, die mit haer vriendinne, die ooc deuoot ende goet was, ghinc van Nyuele tot Lemlos ontrent twe mijlen weechs, ende si werden dolende inden wech. doe waren sy veruaert om dat perikel vanden bosschen, ende begonsten te wenen. Doe werden si voor hem siende een schoon iongelinc Ende so mi die een van hem lieden vertelde so had de iongelinc gelu ende crult hare, ghecleet mit witten clederen Doe gruetede hise vragende waer si gingen Si antwoorden dat si gingen te Lemlos vragende oft hi den wech wiste Doe seide hi Ja ic volcht mi na. Ende so ghinc hi voren al swigende ende si volchden, ende geen van beyden en conste spreken mits groter vruecht des herten ende verwonderingen
| |
| |
Ende doe si dat dorpe werden siende op een oghenblick verloren si haren leitsman Doe vielen si neder ter aerden ende werden bitterlic weenende, om datse alsulcken leytsman anders niet toe gesproken hadden. Daer na opstaende loofden si gode dit altijt houdende in harer memorien, ende daer wt toenemende in gheesteliken leuen
Die eerweerdige meester Jan van Nyuele deken der kercken van Ludick versmadende alle rijcdommen ende glorien ghinc totten clooster van Oegnies aennemende die orden vander regulieren Cume gaf hi hem eenich tijt tot ledicheit oft ruste, altijt arbeydende om sielen te winnen Ende soe hi een sware ende lange siecte hadde so quam tot hem een groot meester wt hooch vrancrike, die hem wt minnen genesen woude op sijn selfs cost volcomelic binnen vier maenden. Doe meester Jan dat verstont so seide hi Wee mi allendich, ist dat ic dit vleesch (twelck rotten sal als god wil) oflate van prediken ende vander menschen salicheit, ia ooc drie weken, ende dat die sielen die christus met sinen bloede gecoft heeft vanden duuel ontrocken werden die bi mi ouermits hulpe der gracien gods verlost mochten werden. Dese salige man was ooc seer goedertieren totten armen. Ende als hi eenige arme ontmoette ende niet en hadt om te geuen soe was hi seer droeuich ende dede voor hem sijn deuoot ghebet in die stadt van lichameliker aelmoesen
Jtem op desen auont te voren eer dese weerdige man seer cranck sijnde inder nacht sterf, so quam daer een woest naect mensche die een truwant was. Ende sijnde buten int wterste deel des husen so badt hi om te mogen biechten tegen den heyligen man Mer hem wert geantwoort dat niet sijn en mocht ende so ghinc hi droeflic van daer. Dit bekende die heilige man binnen den huse leggende ende sprack tot eenen bi hem sijnde Brenget den man tot mi dien ghi verdreuen hebt Dit horende waren si alle bescaemt ende verwondert, ende si brachten den man dair, de welc zijn biechte seer nerstelic dede, ende gheabsolueert sijnde so schiet hi van daer Doe seide die heilige man voor hem allen aldus Ic en woude niet om duyst marck gouts ick en had dien man sijn biechte gehoort Hoort nv en wonderlijc dinck Als die man ontrent een vierendeel van eender milen gegaen was so viel hi neder ter aerden ende verschiet
Des nachts daer nae soe sterff dese heylighe man ende reysde totten heere Ende in dier tijt was een heylich man in Engelant predikende twoort gods. Ende so was dair int sermoen een sondersse die seer bitterliken rouwe hebbende van haren sonden onder alle tuolc riep met tranen totten predicant. O gods dienaer ontfermt doch mijnder, hoort mi allendighe ende absolueert mi van minen sonden Doe beual hi haer datse beyden soude tot na den sermoene. Corst daer na riepse weder om ende begeerde ghehoort te werden. Doen beloofde haer die predicant dattet sermoen haestelic voleyndt soude sijn Ende als si noch een luttel tijts hadde gerust so stontse op ende riep derdeweruen vreesliken, ende nederuallende op haer aensichte so verschietse
Dit siende die predicaer ende al tvolc so waren si alle veruaert ende verscrict. Ende hi badt alle den volcke met tranen datse gode baden dat hi yemandte ver
| |
| |
thonen wilde hoe dat met die siele ware vander sonderssen Doe ginc die predicaer in sijn celle ende bleef daer in ghesloten drie dagen lanck sonder slapen ende sonder eten gestadich in sinen gebede Opten derden nacht so openbaerde haer de siele claerder dan die sonne seggende tot hem aldus Jc ben de siele dair ghi voor bidt ende ben van allen pijnen los, niet en gebreect mi dan den hemel op te varen Doe twifelde die predicant noch ende die siele seide weder. Dit sal v een teeken sijn dat ghi niet bedrogen en sult sijn Een geheeten meester Jan int lant van Brabant int clooster van Oygnies int bisdom van Ludick is nv dese vre gestoruen. Ende also hi altijt in sijn leuen ouver die arme ende ghequelde goedertieren was, also is nv sijn siele vanden engelen gods voor dat vegeuier gebracht, in welc veguier ic met ontaliker menichten ooc beuangen sijnde so wert sijn heylige siele met goedertierenheden beweget ouer die gheen die hi also kende ende hi badt ynnichlijc voor hem den here op datse vander pinen verlost mochten worden Ende ter stont wert hi van gode verhoort, niet allene voor den genen dair hi voor ghebeden had, mer ooc so werde ick met veel anderen verlost, ende hi wert met groter glorien inden hemel ontfangen. Als de siele dit gheseyt hadde so verschietse van daer. Die predicant sandt tot Brabant eenen bode met brieuen om de waerheyt te ondersuecken ende hi beuant dat die heylige man ten seluen dage ende vre gestoruen was, also die siele hadt gecondicht
Voort meer leestmen van veel ander weerdige personen exempelen ende getugenissen van goeden leuen, als daer die gracie gods wonderlic is geweest Eerste van heer Wouter van Bierbeke ridder des hertogen van Brabant neue, die welck in sijn tijt ionc sijnde gaf hem ter wereltliker ridderscapen Geerne placht hi te tornoyen, mer nochtan van sinen kinderliken iaren hadt hi grote minne totter glorioser moeder gods Maria ende hi eerdese met vasten, met aelmoesenen ende met missen vanhaer te laten celebreren
Op een tijt als hi reysde met veel anderen ten tornoye so hoorde hi te voren misse ter eeren van Maria die moeder gods Ende het gebuerde dat de priester misse doende ende den kelcke op heffende, so wert hi onder den kelck siende een gulden cruce, twelck maria de moeder gods den seluen heere Wouter sandt daer een briefken aen hinck in houdende dese woorden Draecht dit cruce van minent weghen wtuercooren vrient Wouteren van Bierbeke. Twelc als die priester na die misse gelesen hadde so vraechde hi ofter enich ridder was die also ghenaemt was. Doe wert hi den priester getoont, dien op deen sijde nam ende gaf hem dat cruce seggende, hoe hi dat opten outaer geuonden hadde twelc hi blidelic ontfinc Ende namaels als hi conueers wert tot Hemmeroede bouen Colen in sinte Bernaerts ordene, so gaft hijt ouer sinen abt Ende namaels creecht die grauinne van hollant met groter beden ende steldet onder hair reliquien ende het blincte ongelijc bouen alle ander gout. Verstaende dan dese ridder heer Wouter dat Maria gods moeder seer geeert wert in die voorseyde orden sinte bernaerts, achterlatende alle rijcdomme, eere deser werelt ende sijn vrienden so begaf hi hem wt minnen vander moeder
| |
| |
gods in een vermaert clooster genoemt Hemmerode daerin dat hi conueers wert, gode ende Maria zijnre lieuer moeder dienende in groter ootmoedicheyt ende gehoorsaemheit ende viericheit in sinen ghebede so dat hi was een spiegel der duechden daer een yegelic bi ghesticht was Tusschen die twedrachtige maecte hi vrede Die onghehoorsamige oft onlijdtsamige onderwees hi tot duechden, ende die ghetempteert waren dien stercte hi mit schone ende goede exempelen die hi te hants gereet aen genomen hadde Ende want hi de latijnsche lessen diemen ter maeltijt inden reefter las niet en verstont, maer dicwils sadt ende weende, so vraechde hem op een tijt die prior wat hi ouer tafel dachte Hi antwoorde aldus Jc heb hier inne mijn lesse Als ic beghin te eten dan ouerdencke ic hoe dat de sone gods om minent wille vanden engel gebootscapt wert, ende inden lichaeme vander maget Marien vanden heyligen geest ontfangen was, ende also keer ick omme dat eerste blat.
Dair na dencke ic hoe de sone gods geboren wert ende in snoden doecxkens gheleyt inder cribben, ende dan is tweede blat gelesen. Jn deser manieren so ouerlope ic die besnidenisse, die coemste ende offerhande vanden drie coningen sijn presentatie inden tempel, sijn doopsel, vasten, passie, verrisenisse, opuaert ten hemel, nederseyndinge des heyligen geests ende dat wterste ordel Alsulck is mijn daghelicx lesse, deynde hier af is deynde des maeltijts
Als hi sijn doot naecte so wert hi van der moeder gods Maria geroepen ende hi sterf seer deuotelic gaende vander duysterheyt totten lichte, van arbeyde tot rusten ende den hoochsten lone.
Na sijn doot wert van gode vertoont van hoe groter verdienten dat sijnder moeder dienaer was Want een eerbaer ridder geheten heer Winemaer leggende gichtich in sijn bedde wert gesont bi dien dat hi wt deuocien aen dede an sijn handen ende voeten die scoenen oft boten vanden heyligen man. Twelck vernemende een ridder hebbende een apostema op sijn borst, badt om eenen boot te hebben, den welcken hi dair op leggende wert gheheel ghesont
Het was te Louen een deuoot broeder int clooster vanden predicaren geheten Seruatius die lange iaren inder ordenen geweest had Ende hi was so ootmoedich ende sachtmoedich als oyt broder yemant gesien hadt Grote medeliden ende minne hadde hi tot allen menschen Als dese broeder sieck lach der doot nakende so had hi sijn ogen ende sijn handen ten hemel wert ghekeert. Doe so vraechde hem een ander broedere na den vrede sijnre conscientien Dair op broeder Seruatius antwoorde ootmoedelic aldus Vaste ende sekere vrede is tusschen mi ende onsen behouder, ende geensins en salick langer van desen vrede ontbliuen noch berooft werden van hem te beschouwen. Aldus dan vrede met sinen naesten houdende heeft hi mit gode den ewigen vrede gheuonden
Noch leestmen int boeck vanden Byen datter was een abdisse des cloosters van Floriual in walsch Brabant van sinte Bernaerts ordene geheten Gente edel van geslachte, mer noch edelre van duechden, die so minlic so stichtich ende volmaect was in haren woorden ende vermaningen, in haren zeden ende goede leuen, datse die nonnen alle in groter weerden hebben gehadt, altijt beghe
| |
| |
rende haer toe spraek ende haer tegenwoordicheyt
Het geuiel datse sieck zijnde wert geuisiteert van een religiosen man haer secretelic vragende na haren staet Si antwoorde oetmoedelic Weet dat die alre binnenste mijns herten in vreden gestelt sijn bider gracien gods ende dat mijn siele in rusten des geests den here verblidende is Ende ic hope van sijnder ontfermhertiger goedertierenheit versaet te werden van sinen begeerliken aenschine, waer mede hi som wilen mi leuende gheweerdicht heeft te vertroosten Doe stontse op van haren beddeken nae haren vermogen, ende dat tegenwoordichlic siende den nonnen die daer waren so toonde si met haren vinger een plaetse voor die veinster dairse op lach seggende Hier heeft drie nachten vertoont geweest een cloot van seer claren lichte lange duerende in deser nacht Niet lange dair na so reysde hair heilige siele tot gode ontfangende den vrede der ewicheit.
Men leest ooc veel exempelen van wijsheden, goedertierenheden, ende ander duechden van vrou Heylwijch deerste abdisse des cloosters van shertogen dale bi Louen vander seluer orden. Twelc die eedel hertoge Heynric die .ij. ioncfrouwe Margriete sijnre dochter fondeerde die daer religiose wert
Item int hospitael vanden armen in die stadt van Bruessel was een seer deuoot suster diese sorchfoudelic diende, die opten heyligen kersnacht haer deuotelick gaf te contempleren die beneficie der heyliger incarnatien ende gheboorten ons liefs heeren, ende si sach voor haer staende een alte schoonen kindeken twelc Jhesus was, dair si af ontfinck grote blijscap. Ende daer en binnen hoorde si eenen siecken mensche om hulpe roepen, soe liet si dat solaes vanden kindeken ende si liep totten siecken voldoende sijn begeerte Ende doe so quam si weder ende niet en vantse tkindeken, mer si vant onsen here Jhesum in forme van eenen volcomen man, die tot haer seyde aldus dese nauolgende woorden Want ghi om minen wil mi ghelaten hebt totten siecken gaende, siet ic die eerstwerf clein was in uwer herten, nv ben ic dus groot in v, te kennen geuende dat ghi mi latende ouermits mi ghecregen hebt meerder volcomenheyt dan te voren. Ende dit es also, want die minne ons enen naesten verdient meerderen loon dan die minne gods alleene
Jtem in walsch Brabant was een edel maghet van gheslachte, die bi in geuen des bosen gheests veel iaren becommert was in haer seluen inder liefden van eenen iongelinc Ende dit biechte si tegen haren biechtvader met veele tranen, die haer riet nauwe toe te siene datse met woorden oft met enigerhande teekenen die temptacie in haer seluen oft inden iongelinc niet en vermeerderde, ende dit verhoede si neerstelic. Daer na wert si so swaerlijck ghetempteert, datse verloos haren appetite van eten ende van slapen, so datse beraden wert totten iongelinc te gaen. Doe wertse siende onsen heren Jhesum ghecruyst sueteliken haer seggende aldus Mint mi die schoon ben, goet, suet ende edel Doe verschiet onse here terstont wt haren oghen, ende die maghet liet hi in vreden ende vruechden haers herten ende los ende vry van alle temptacien
|
|
Auteursrechtelijk beschermd