Ad Interim. Jaargang 4

[p. 182]

Een nieuwe Franse dichteres: Lucienne Desnoues

De ook in ons land zeer bekende Franse dichter, roman- en toneelschrijver Charles Vildrac, die met loffelijke belangstelling de kunst-producten van jongere- en ook debuterende confraters en confrateressen volgt, heeft een mooie ontdekking gedaan, toen hij kennis maakte met de verzen van een jong meisje van zeventien jaar, Lucienne Desnoues. Kort vóór het uitbreken van de oorlog, in 1939, ontving hij ter inzage enkele gedichten van een hem onbekende, die hem schreef dat zij een gewoon meisje uit het volk was, geboren te Saint-Gratien (in de Noordelijke banlieue van Parijs) in 1922.

Haar oud-oom was smid. En de talrijke liefhebbers van Alain Fourniers meesterwerk Le Grand Meaulnes, die roman van droom en werkelijkheid, die in 1913 de wereld spoorslags veroverde, zullen zich gewis de figuur herinneren van den smid, die op den jeugdigen verteller van het verhaal zo'n diepe indruk maakte. Deze smid nu was Lucienne's oud-oom!

Het kind bracht haar jeugd in de schrale tuintjes door van de armzalige Parijse ‘banlieue’, waar slechts het oog van de begenadigde



zulk een vruchtbare en bevruchtenden schoonheid in de Natuur vermocht te ontdekken - of te leggen - dat wie de door dit ondankbare landschap geïnspireerde warme en kleurrijke verzen leest, in de dichteres terstond een ziel herkent, verwant met die van de gezegende jonge helden van Alian Fourniers meesterwerk.

Onder de titel ‘Jardin Délivré’ gaf in 1947 de Parijse firma ‘Raisons d'Etre’ als een keurig bundeltje, Lucienne Desnoues' eerste verzen uit. In een Woord-Vooraf vertelt Vildrac de lezers

[p. 183]

een en ander over zijn ‘vondst’: hoe deze, thans bij het door de oorlog vertraagde verschijnen van haar kinderverzen, reeds 25-jarige kunstenares in de hoofdstad haar dagelijkse arbeid verricht, maar hoe haar hart steeds is trouw gebleven aan de ook nog zo armzalige natuur van het tuindorp waar zij na de volbrachte taak elke dag weer heen trekt. Eén van die gedichten, ‘Jardin Délivré’, verleent het bescheiden bundeltje zijn titel.

Hoe hunkert Lucienne als kind en later, na de beproeving van de vreselijkste oorlog die haar land ooit kende, naar vrijheid en zorgeloosheid, die schone bezittingen van de mens, waar het drukke en beklemmende leven in de roezige, benauwde stad met haar zenuwslopende spanningen de uitverkorenen van verstoken houdt. Uit die behoefte en die liefde ontstond een prille, ware, ongekunstelde poëzie, die de Natuur bezingt zonder een spoor van die romantische platvloersheid die de verzen van den ouden Delille ontsierde; noch de onvruchtbare overgecultiveerdheid, welke de meeste hedendaagse verzen - surrealistisch of al te cerebaal, wat vaak op het zelfde neerkomt - tot een onleesbaar en snobistisch abracadabra verlaagt.

Lees deze verzen luidop en terstond wordt ge gegrepen door de krachtige muzikaliteit der woorden, soms nog wat kinderlijk-onbeheerst, bruisend en overvloeiend van jeugdige kracht; maar ook ervaart gij met vreugde deze ‘musique verbale’, die het speelse niet schroomt en waar de betekenis, als bij de echte romantici doorgaans het geval is, zich verleid laat meeslepen door de harmonische vorm. Toch is deze speelsheid geen louter spelletje met klanken, maar een soort ‘phonische noodzaak’, een dichterlijke, steeds spontane uiting van een inspiratie, die zich van de taal bedient, omdat haar geen ander instrument ten dienste staat.

Ge leest de verzen en ge zegt: ‘Ja, Lucienne staat in de warme zon, omringd door felle geuren die haar pas ontloken zinnen verrassen; ze staat in de Natuur, naast bloem en veldgewas, daar, waar de grote Colette staat en waar eens de warmvoelende Comtesse de Noailles haar inspiratie zocht en vond. Lucienne Desnoues belooft, in de gelederen te treden van die Franse natuurdichteressen, die haar letterkundig vaderland zijn wereldroem verleenden’. Stellig, de dichteres is jong, te jong nog om levenservaring, rijpe wijsheid in haar zangen te verwerken. Maar is juist die heerlijke jeugdigheid niet benijdenswaardig, wanneer

[p. 184]

zij zich reeds zo zuiver weet te verklanken? Sensueel - het zij zo. Maar sensualiteit is, op zich zelve reeds, een belangrijke, onmisbare factor voor de natuurdichter.

Doch boven, buiten deze zang der zintuigen bespeuren wij iets hogers, iets wijders, iets groters. Het woord ‘kosmisch bewustzijn’ is wel een érg groot woord voor zulk een jong meisje. Maar wij geloven, dat, waar zij haar toekomstige verzen zal gelden, deze qualificatie niet te weids zal blijken te zijn.

Et lorsqu'en son lit d'herbe chaude
En rêvant, le vent se retourne,
Tous les parfums chavirent d'un bord du ciel à l'autre...

Zegt u dit niet iets? Iets groots, iets wereldomspannends?

En in haar tot symbolen en allegorieën verwerkte natuurvisies, daar dus, waar de gevoels-inspiratie zich alreeds vermocht te sublimeren tot een gedachte, beluisteren wij Verhaeren-achtige accenten:

Je t'ai vu

Brandir chaque gerbe ainsi qu'úne victoire!

(La Jeune Fermière)

Zo proeven wij uit ‘le Jardin Délivré’ telkens Lucienne Desnoues' mooie en vurige ochtendlijke liefde voor de zegeningen van zon en planten. Spontaan grijpt zij, het volkskind zonder prosodische opleiding, naar het brede, klassieke alexandrijn, dat zo innig verweven is met de ontroeringen van den Fransman.

En zo mogen wij in dit jonge dichteresje zonder twijfel een van Frankrijks toekomstige grootste zangeressen zien van een schoonheid, die zich met geen menselijke leeftijd meten laat.

Martin J. Premsela