Ad Interim. Jaargang 4

[p. 55]

De kunst van vertalen

Dr A. Weijnen. De Kunst van het Vertalen. W. Bergmans, Tilburg, 1946.

Hoe dikwijls is, op vergaderingen van de Vereeniging ‘Nederlandsche Vertalingen’, of in gesprekken tusschen de bestuursleden of de redacteurs van het Orgaan ‘Vertalen’ de wenschelijkheid te berde gebracht, een degelijk, methodisch en wetenschappelijk werk te publiceeren, waarin alle problemen van ‘het vertalen’ - uit technisch, artistiek, cultureel en sociaal oogpunt beschouwd - onder de loupe zouden worden genomen en, zoo mogelijk, en voor zoover het mogelijk was, worden opgelost. Hoe dikwijls hebben wij toen plannen gemaakt, een werkprogram opgesteld, de rollen verdeeld; ja, zelfs werd reeds een uitgever in den arm genomen en deze uitgever had er, in beginsel, wel belangstelling voor; maar...

Maar om allerlei redenen is er van de verwezenlijking onzer plannen niets gekomen; daar was de papiernood met zijn breeden rug; daar was de groote moeilijkheid, de werkzaamheden te verdeelen, de inspanningen te coördineeren; daar was de overbezetheid van diegenen die, ter zake kundig, de verschillende hoofdstukken zouden schrijven, en op wie in dezen na-oorlogschen tijd, uitgevers een beroep deden om dringenden vertaalarheid te verrichten...

Het bleef een vrome wensch. En nu is, o schoone verrassing, deze zoo noodzakelijke arbeid toch verricht, en wel door iemand die er voor geknipt blijkt te zijn.

Onze vertalers in spe, maar, laat ons eerlijk zijn: niet minder de ervaren vaklui (om niet te spreken van het groote belangstellende publiek) kunnen dr Weijnen en zijn uitgever niet dankbaar genoeg zijn voor deze kostelijke publicatie. Afgezien van de juridische zijde van het vertaalvraagstuk (ik bedoel de zoo interessante quaestie der auteurs- en vertaalrechten), werd hier wel ieder facet van het probleem belicht; en wel op zulk een bekwame en conscientieuze wijze, dat, al had dit voortreffelijk verzorgde boek ook driemaal zijn prijs gekost, wij het zonder eenig voorbehoud zouden aanbevelen (‘voorschrijven’ klinkt zoo weinig democratisch...) aan al wie het steile, maar schoone bergpad der vertaalkunst wil betreden.

De Kunst van het Vertalen behoort door elken aspirant-vertaler even grondig te worden be-

[p. 56]

studeerd als de knappe schrijver het zelf heeft opgezet en uitgewerkt.

De belezenheid, de acribie, de fantastische documentatie, de duidelijkheid in de formuleering der grondbeginselen, de rijke bibliografie, de veelvuldigheid der bronnen, de oordeelkundigheid in de keuze der afschrikwekkende of der na te volgen voorbeelden, dit alles maakt dat dit boek zou kunnen dienst doen als academisch proefschrift. We stellen ons voor, hoe zeldzaam interessant een promotie zou zijn, waarbij een hooggeleerde opponens den promovendus op aan deze dissertatie ontleende stellingen zou aanvallen.

Telkens werden wij bij het lezen getroffen door opmerkingen die ons uit het vertalershart gegrepen lijken. Zoo b.v. waar schrijver op blz. 28 verklaart, dat ‘hoe meer twee talen op elkaar lijken, des te meer men de moeilijkheden van het vertalen onderschat’. Eén opmerking willen wij ons veroorloven. Op p. 50 lezen wij dat het noodig is, dat ‘degene voor wie de vertaling bestemd is’ (wij citeeren niet woordelijk), ‘de tweede taal (d.i. die waarin de vertaling vervaardigd werd), n.l. zijn moedertaal, wel goed meester is, maar haar toch nog als vreemd aanvoelt’. Moeten wij in dit ‘tweede’ niet een lapsus zien voor ‘eerste’ of ‘oorspronkelijke’? De juiste formuleering treffen wij immers bovenaan op p. 56 aan; in de Corrigenda missen wij de vermelding van de bedoelde vergissing. Eveneens ontbreken daar een aantal drukfouten (als casette, p. 27, Clytaemestra, p. 58, eppur se muove, p. 101, e.a.).

Een tweede druk, die wij schrijver en uitgever zeer spoedig toewenschen, zal ongetwijfeld deze minieme vlekjes verwijderen.

Martin J. Premsela