Ad Interim. Jaargang 4

Burgerlijkheid en romantiek

Wat men den Belgen zou kunnen verwijten - maar men wil ze niets verwijten - is, dat zij geen buitenhuizen kunnen bouwen. De Franschen trouwens ook niet. Hun dorpen bestaan uit aaneengerijde grauwe bouwsels, altijd één verdieping hoog, vormloos en karakterloos. En de burger of dorpsnotabele, die een huis zet, schijnt onvermijdelijk een nieuwe straat te beginnen, een hoog, mager gebouw, met blinde muren links en rechts, dat dringend om aansluiting vraagt, al staat het in het kale veld. Maar als men tot de villa komt, het meer luxueuze buitenhuis, is het hek der smakeloosheid heelemaal open. Dan ontstaan er plechtige stadshuizen met hooge stoepen en bel-étages, of op de meest ongeschikte plaatsen, kasteelachtige gewrochten met veel te smalle hooge poorten en smalle torentjes boven benauwde, dichtgesloten stadsramen. Daar woont dan de deftigheid en men kan zich de interieurs verbeelden, naar wat men daarvan, bijv. bij Buysse, gelezen heeft. Kale, kille vertrekken met houten vloeren en wankleurige muren, met de élégance der guldensbazaars gevuld. De interieurkunst van Belgen, en Franschen, staat nog oneindig ver achter bij die

[p. 315]

der Engelschen en schijnt niet bestemd dien achterstand in te halen. Als het land dikwijls niet zoo mooi was, zou inderdaad deze armtierige, onbeschaafde burgerlijkheid niet om te dragen zijn, dit onvermogen boven de eerste eischen van dak en voedsel uit te stijgen, ook al is er volstrekt geen gebrek aan geld...

Maar er is het land, het landschap, en een enkelen keer daarin de simpelste, echte romantiek. Stond daar niet, als in het bosch bedolven, met ternauwernood het dak er boven uit, een verlaten buitenhuis in een gansch verwaarloosden, verlaten tuin? Langs een smal boschpad omhoog kwam men er plotseling voorbij, het dicht geluikte zware gebouw van grijzen steen. Het hek bleek gesloten, maar het was niet moeilijk in den tuin te komen, die eigenlijk een stuk boschgrond was, gansch gelijk aan zijn omgeving. Want wat onder de hooge dennen en beuken aanleg van paden was geweest, ging nu bijna verloren onder gras en hooge varens. De natuur had al het artificieele uitgewischt en scheen nu van alle zijden op het huis aan te dringen. Het meest aan den achterkant, waar een hoog terras was uitgebouwd, vanwaar men vroeger misschien over het dal uitzag.

Maar dat moest lang geleden zijn, want nu zag men enkel in de hooge hoomen van de dalende helling. En het was vooral aan den voet van dit terras, met verzakte toegangstreden en gebarsten steenen vloer, dat de vegetatie met macht aan te stormen scheen om al wat aanleg was geweest onder te dringen en te verstikken. Een zee van groote, rhabarberachtige bladen scheen hoog te rijzen boven en over enkele benauwde, halfvergeelde conifeertjes, en muurrozen werden verstrikt onder allerlei brutaal groeisel van warrig onkruid, waarvan kamperfoelie en spiraea nog het duidelijkst onderkenbaar waren. Het was een woest, ontembaar wild plantenleven rondom het doodsch zwijgende huis, dat allengs zelf tot ruïne neigde.

Wat beteekende deze verlatenheid en verwaarloozing? Wie liet deze kostbare bezitting zoo blijkbaar opzettelijk aan

[p. 316]

verval over en keerde er zich als met haat van af? Het was mysterieus en bijna beklemmend.

Later, bij navraag, werd het verhaal gedaan van een Leuvensch echtpaar, een professor en zijn vrouw, die deze woning hadden doen bouwen en samen-ingericht. Maar eenige dagen nadat zij betrokken was stierf plotseling de man, onder welke omstandigheden en waaraan bleek niet. Wel dat zijn weduwe dadelijk daarna vertrokken was en niet meer teruggekeerd. Zij had ook geen verdere beschikkingen willen treffen wat met het buitengoed te doen. Zij scheen het te willen vergeten, opdat het in zich zelf zou vergaan, als de illusie zelf van haar leven, die daar was te loor gegaan.

En zoo was het daar nu, al verder vervreemd van zijn eertijds warm menschelijke bestemming, in ontbinding als een lijk in de aarde, stil en gestadig, een werkelijke romantiek, een romantische werkelijkheid.

1935