Ad Interim. Jaargang 4

[p. 303]

Romantiek in advertenties

Niet lang geleden kon men in een dagblad de volgende advertentie lezen:

IEDERE SOLDAAT HEEFT EEN MAARSCHALKSTAF IN ZIJN RANSEL (NAPOLEON)
Steller dezes thans werkend 96 uur per week voor 19 gulden, meent en heeft getoond tot betere dingen in staat te zijn.
WIE GEEFT HEM KANS
middelbaren leeftijd, goed verstand, goede referentiën.

Dit is ongetwijfeld mal, maar ook een beetje ontroerend vanwege de naïveteit. Het doet een beroep op de wereld zooals zij zijn moest, maar, helaas niet is. Op geen stukken na. En ‘steller dezes’ openbaart zich als een ouderwetschen, sentimenteel romantischen geest, die het duister besef vasthoudt, dat wij allen voor elkaar en God voor ons allen verantwoordelijk zijn. Zoo voelden zij toen, lang geleden, de romantici. Het kon toch niet anders of de Wereld was op de braven, de goedmeenenden aangelegd! Waren wij niet allemaal Kinderen Gods, zij 't dan ook een beetje verdoold? En als wij naarstig ons best deden, met onze gaven woekerden en de deugd betrachtten, hadden wij dan anderzijds geen aanspraak op de tegemoetkoming van de wereld en tenminste op een eenvoudig maar degelijk burgerbestaan? Zoo meenden zij toen, de menschen van den romantischen tijd, en daar het niet zoo moeilijk was aan de kost te komen als nu, kwam van die pretentie ook wel eens iets terecht. Er waren lang niet zooveel gegadigden naar elke betrekking, de kringen waren klein en de verhoudingen der menschen veel knusser en meer vertrouwelijk. Zoo dit ook de persoonlijke vrijheid minder groot maakte, ja, eigenlijk vrij gering, een feit was het, dat men gemakkelijker aan zijn brood kwam, als men niet teveel verlangde en maar nederig voor de gestelde machten boog. Eén annonce, als

[p. 304]

boven geciteerd, had toen misschien succes gehad bij den een of anderen zonderlingen rijkaard, die Orde en Moraal voorstond. Tegenwoordig vrees ik zeer, dat de noodkreet geen verdere gevolgen zal hebben. Het kan geen sterveling wat schelen of zijn evennaaste tot iets beters bestemd of in staat schijnt, dan hij doet. Er zijn er zooveel, die minderwaardig werk doen en nog meer, die heelemaal niets te doen krijgen. En om Deugd en Goedwillendheid bekommert zich niemand meer, sedert de wereld op een woestijn begint te lijken, waar het rooversbendenwezen welig tiert. En men, als in Amerika, al meer moeite heeft het wettige van het onwettige bendenwezen te onderscheiden.

Het is nu beter op zijn eigen hoofd en ellebogen te vertrouwen, niet met bitterheid in zijn toon de uitspraken van autoriteiten, als Napoleon, te citeeren, of op bedelaarsmanier meelij te wekken voor zijn harde lot. Er is niemand, die daar een cent meer voor geeft. En vroeger eigenlijk ook al niet, zoodra de eisch en behoefte hooger gingen dan een burgerlijk bestaantje. Vandaar juist de romantische melancholie, omdat de aarde zoo plat was en de hemel doof. De mensch mocht dan Gods kind zijn, hij bleef verstooten in een lage wereld, voor een zonde, die hij nooit geheel begrijpen kon. Al was het dan op zich zelf al een waardigheid een Verstooten Godskind te zijn. Thans hebben wij zelfs deze magere illusie niet meer.

1930