Ad Interim. Jaargang 4

[p. 301]

De vaderlandsche club

Op een of andere wijze, om een of andere reden ben ik bedeeld geworden met een propaganda-boekje, - waarin beginselverklaring en statuut - van de Vaderlandsche Club, de Indische politieke vereeniging, die tegenwoordig nogal veel stof opjaagt. Echter ging de wording dezer vereeniging langs lijnen van zuivere redelijkheid. Toen daarginds de inlandsche onafhankelijkheidsdrang al dreigender werd gevoeld, het Westersch-communisme er zijn koekoekseieren legde, en de regeering daartegen, niet met galg en zwaard, doch ietwat ethisch meegevoelend en liberaal optrad, sloeg den planters en industrieelen, den olie-, koffie-, suiker- en rubbermannen, de schrik om het hart voor de gevolgen van zooveel nationalistische felheid bij zoo zachtmoedig verweer. Op deze wijze zou (of zal) het met de dividenden binnen afzienbaren tijd gedaan zijn. En niet met deze alleen! Welk mensch is zoo egoist alleen aan dividenden te denken? Als Indië niet meer Nederlandsch was, zou (of zal) het gedaan zijn met alle directe of indirecte voordeelen, die de Staat en tallooze burgers der Nederlanden uit Indië binnenhalen en konden (of kunnen) wij wel op een houtje gaan kluiven.

Dies leek het slechts een vaderlandsche daad, eigen en gemeen belang tegelijkertijd te gaan dienen door samen front te maken tegen al die ondermijnende krachten, hetzij revolutionnair of gouvernementeel. En zoo ontstond de Vaderlandsche Club, dewelke, op soliede traditie gegrondvest, bedoelt te houden wat men heeft en zonder sentimentaliteit zich anderer begeerten van 't lijf wenscht te houden. Of, gelijk het Woord vooraf het beeldrijk uitdrukt: ‘De V.C. beoogt in deze landen te zijn het bolwerk van de Nederlandsche cultureele gedachte, van het goed recht van Nederland op Indië, een voorvechtster van de belangen van Indië als deel van het Rijk der Nederlanden, overtuigd als zij is, dat de band Nederland-Indië onverbreekbaar moet zijn en blijven in beider belang’.

[p. 302]

Zoo zegt men dat. De Beginselverklaring werkt dan dit hebben-en-houden-beginsel verder uit, door zich allereerst te bekommeren over het lot der Indische volkeren, indien Nederland (dat door de Voorzienigheid, als 't ware, tot zijn heerscherstaak werd aangewezen) aan Indië mocht komen te ontvallen. Opdat deze ramp verhoed worde, dient het Nederlandsch belang of belang der Nederlanders hartig en hartelijk te worden bevorderd door ‘inpassing in de maatschappij van de welvaart brengende economische krachten en een vrije onwikkelingsmogelijkheid van die krachten.’ En verder moet men de boel zoo laten als zij is, en vooral geen gevaarlijke democratische nieuwigheden op bestuursgebied invoeren. Integendeel blijve het bestuur krachtig en sla er dadelijk op los, n.l. op de ‘destructieve invloeden’, want dat geeft het ‘Nederlandsche belang’ een ‘gevoel van gerustheid en stabiliteit’. Waartoe, ten slotte, natuurlijk Land- en Zeemacht goed ‘op peil’ gehouden moeten worden.

Zie daar, onopgesmukt verhaald, de essentie der V.C. die zich echter, als zijnde plus royaliste que le roi, niet in den onverdeelden gunst der regeering verheugen mag.

Deze verklaarde n.l. in den Volksraad dergelijke Vaderlandsche Woelingen even roekeloos als bedenkelijk te achten en zoowaar een ondermijnen van het Nederlandsche gezag!

Waaruit weer blijkt hoe moeilijk het is de deugd te beoefenen, en hoe men, meenende Gode welgevallig te handelen, rechtstreeks in de armen van den Duivel belandt. Immers, duidelijk geeft de regeering hier te verstaan de inlandsche opstandige activiteit niet verwerpelijker te achten dan de Vaderlandsche Clubsche loyaliteit. En het is daarom, dat ik besloten heb mijn lidmaatschap (waarvoor een kaart was bijgevoegd) nog maar even uit te stellen. Want ik kan er geen hoogte van krijgen wie daar nu eigenlijk ‘ondermijnt’.

1930