Ad Interim. Jaargang 4

[p. 293]

De Vereenigde Staten van Europa

Ik ontving het eenigszins vereerend verzoek aan de totstandkoming van ‘De Vereenigde Staten van Europa’ mede te helpen. Dat doe ik dan ook volgaarne bij deze. Het idee stamt blijkbaar van mevrouw A. Besant, de beroemde theosofe, die den nieuwen Zaligmaker Krisjnamurti heeft ontdekt en veilig te Ommen ondergebracht. De Haagsche Avondpost - waarom zou ik den naam van het verdienstelijk blad niet vermelden? - nam de idee, in eenige artikelen verwerkt, over en besloot ‘het door haar geopperde denkbeeld zooveel mogelijk te propageeren’. En aldus werken wij nu al met z'n drieën samen: Mevr. Besant, de Haagsche Avondpost en ik, aan de totstandkoming van ‘De Vereenigde Staten van Europa.’

Menigeen zal van oordeel zijn, dat dit een heel karwei is, doch indien hij de artikelen van mevr. Besant en van de ‘Avondpost’ gelezen had, zou 't hem zijn meegevallen. Want het schijnt, dat nu ‘de exogene ontwikkeling van de menschheid ten einde loopt, en de endogene moet worden beproefd, van binnen uit het ideaal kracht moet worden toegevoerd.’

Dat treft dan wel heel gelukkig. Immers, zonder dat men nog precies omschrijven kan wat ‘exogeen’ en ‘endogeen’ hier eigenlijk beduiden, wordt het ons toch klaar, dat de tijd bij uitstek gunstig is om de Vereenigde Staten van Europa op hun pooten te zetten, als ik 't zoo zeggen mag.

‘Exogeen’ en ‘endogeen’ dringen daar van zelf naar toe en wij behoeven, als 't ware, maar een handje te helpen. In elk geval: ‘zouden wij het met het gestelde ideaal van mevr. Besant niet eens kunnen beproeven?’ vraagt de voorzichtige ‘Avondpost’. ‘Zouden wij hier nu niet eens alle omzichtigheid op zij kunnen zetten en met warmte getuigen: Right or wrong, my country? Zouden wij niet een wereldbeweging op touw kunnen zetten?’

Welzeker, laat ons een wereldbeweging op touw zetten.

[p. 294]

Of desnoods op ijzerdraad. Right or wrong, my country. Exogeen en endogeen. Maar laat ons beginnen een Endogene vereeniging te stichten. Een stichtelijke vereeniging tot stichting van de Vereenigde Staten van Europa. Zoo beginnen die ondernemingen altijd. En soms blijven zij er ook bij. Maar dit is weer eens iets nieuws.

Intusschen... ik geloof ook wel aan de mogelijkheid, dat eens de bedreiging van een almachtig Amerika of een formidabel China de landen van Europa te zamen zal drijven tot iets als een statenbond. Maar mevr. Besant, de ‘Avondpost’ en ik zullen dan al lang ter ziele zijn. En een ideaal kan men het noodgeval ook dan niet noemen.

1928