Ad Interim. Jaargang 4

De roode terreur

Niet lang geleden is er, in een suggestief, als met bloed bevlekt omslag, een dik boek verschenen over ‘De Roode Terreur in Rusland’. Een achtenswaardige, geleerde jonge Rus Melgoenov heeft het geschreven, een andere achtenswaardige geleerde Rus, Dr. Raptschinsky, vertaalde het, en zij voegden er beiden een inleiding aan toe, waarin zij pogen vooral het wetenschappelijk belang van het werk te doen wegen, het historisch nut der opteekening ook van deze allerdonkerste daden van 't sovjetregime. Doch zij beiden - bij Melgoenov, die een martelaar van het nieuwe bewind geworden is, het meest - breekt iets van de bitterheid, den wrok, den haat door, die hen tegen de sovjets bezielt. Hoe zou het niet? Het is natuurlijk, dat zij verbitterd zijn en even

[p. 292]

natuurlijk dat zij, als ‘wetenschapsmannen’, een dergelijke stemming in hun werk wenschen te negeeren.

Als Melgoenov zoo pijnlijk verwonderd vraagt, waarom West-Europa, dat in 1913 een speciaal comité oprichtte ter betere inlichting voor de tsaristische gruweldaden, thans voor die van de sovjets zoo goed als onverschillig blijft, dan is hier niet de historicus aan 't woord, maar de aanklager, de vervolgde, die schreeuwt om hulp en wraak. En zelfs de minutieuse zorgvuldigheid, waarmede een zoo omvangrijk mogelijk materiaal werd bijeengebracht en gerangschikt, gevoelt men niet geheel als gewetensnauwen wetenschapszin, maar zeker ook als de koele voldoening van lang verzamelden wrok, inderdaad als een wraakoefening.

Nogeens, het is natuurlijk, maar wat beteekent het eigenlijk? Wat beteekent zoo'n geheel dik boek met gruwelen in woord en beeld? Wie moet het wakker maken? Welke reactie bedoelt het te wekken? Primo, kunnen zulke dingen het ‘groote publiek’ nooit schelen, tenzij dan een oogenblik als gruwel- en schandaallectuur. Ook de tsaristische ‘euveldaden’ gingen maar heel, heel weinigen aan 't hart. De groote meerderheid trok de schouders op... en kocht Russische fondsen, waarvan zij dan ook nu nog plezier beleven. En deze sovjet-gruwelen? Verwachtte men dat de tegenwoordige heerschers zich edeler zouden betoonen, als ze in nood zaten? Waarom eigenlijk? Het zijn toch menschen en zelfs half-Aziaten, en waren terechtstelling en vervolging niet immer onafscheidelijk van revoluties? Een revolutie is naar haar wezen een verwarring, waarin van allerlei onder den voet geloopen wordt. Dat dit altijd nog voortduurt, beteekent, dat het baksel nog niet uitgegist is en de zaak nog steeds - of weer - wankel staat. De zaak van het communisme n.l. of wat daar nog voor doorgaat, want allengs heeft het beest wel zijn meeste revolutionnaire tanden verloren, al bijt het nog wel eens.

Men kan het voortaan geen grooter dienst bewijzen dan het au sérieux te nemen en er bang voor te zijn.

1928