Ad Interim. Jaargang 4

Getromp en geruiter

Toen de bekende ‘Ironie des Lots’ den grooten oorlog liet uitbarsten vlak nadat hier in 1913 uitbundiglijk het gedenkfeest onzer Onafhankelijkheid-1813 gevierd was, heeft gewis menigeen - ook van de ontelbare feestcommissies - ingezien, dat het gansch iets anders is de vele Souvereine Vorsten, die op alle denkbare plaatsen landden, patriottisch te bejubelen met hoogdravende reden, dan plotseling en pardoes aan zijn woord gehouden te worden, om ‘goed en bloed voor het Vaderland veil te hebben’.

Wij mogen inderdaad met reden hopen, dat toen velen overigens onnadenkenden de oogen des geestes geopend werden voor de ware natuur van alle patriottisch feestvertoon, dewelke zoo duidelijk van het schitterend uiterlijk voorkomen afwijkt, al blijkt die waarheid dan ook nog niet bepaald een onvoegzame.

Wat toch is het wezen van zulke Brielsche Jubel-gedenkfuiven anders dan... fuiven, feestvertier, tenslotte onschuldig herriemaken? De mensch, moet men denken, vooral in kleine, doode stadjes, heeft het hier op aarde niet vroolijk. Hij merkt waarachtig soms nauwelijks, dat hij nog leeft. Vandaar een periodieke, schier onbedwingbare behoefte, om blijk te geven van zijn aanzijn en eens te profiteeren van dit leven en deze aarde, zoolang hij ze nog in bruikleen houdt. En de jaarlijksche kermissen waren de geschikte en

[p. 284]

juist van pas komende gelegenheden om eens toe te geven aan dien drang de perken van het suffe en duffe ordelijke en deugdzame stevig te buiten te gaan. Doch, nu een kwalijk begrepen, preutschige zedelijkheid de kermis heeft afgeschaft of (om dit zoomaar te noemen) haar zondige tanden uitgetrokken, ware er het godsgansche jaar door, jaar op jaar, in zoo'n saai menschennest niets dan orde en regelmaat te bespeuren, indien men niet de ressource hadde der Nationale en Vorstelijke Gedenkdagen. Allereerst deze laatste, als keerende elk jaar met voeg weder. Waarom bestaat er toch geen landelijke vereeniging tot intenser en fleuriger viering van alle verjaardagen van het Koninklijk Huis? Zijn die vier soms al te veel? Men zou integendeel het getal wenschen te verdubbelen en er - noodgedwongen - de jaardagen van hen, die het naast aan den Troon staan (van den Hofmaarschalk en Eersten Koetsier b.v.) bijnemen. Het is immers maar om een aanleiding tot hygiënische feestvreugde te doen?

En juist daarom zijn de Nationale Gedenkdagen ook zoo geschikt onze kermissen te vervangen. Wat zou er bijvoorbeeld tegen zijn te Brielle de inneming van den Briel alle jaren te vieren? Verjaart dan niet alle jaren dat Heuchlijk Feit onzer Onafhankelijkheid? En kan men niet elk jaar genieten van hetgeen ook thans het feest aan positief gewin opleverde? Te weten gewin voor de beurzen van den nijveren middenstand, ijdelheidsstreeling voor velen en de lichtjes en de geneugten van een welgesorteerd Lunapark voor allen? Natuurlijk zou men niet alle jaren de diverse magistraten en voorzitters der feestcommissies en den heer Been opnieuw kunnen ridderen, tenzij de ordeteekenen van marsepein waren en den ridders vrijheid werd verleend die in den loop des jaars weer op te eten. En ook het Vorstelijk Bezoek kon bedriegelijk worden nagebootst, nademaal van onze Koningin, trots Hoogst derzelver vermeerderd representatiegeld, niet mag verwacht worden, dat zij geregeld elk jaar naar dat tochtige gat zal stevenen, om op de markt in

[p. 285]

een tent redevoeringen te houden, als eene gewone quidam van de Tentzending.

Zoo ware tenminste de goê-gemeente Brielle behoorlijk onderdak, wat gepaste fuifgelegenheid betreft. En onze Vaderlandsche Historie is, goddank, rijk genoeg aan Heldenfeiten om elke gemeente, ook de kleinste, aan een of meer waardige Gedenkdagen te helpen, al moest men het dan ook wel eens in het kleine zoeken. Doch wat is klein in de oogen van een nageslacht, dat vastbesloten is zich dankbaar te toonen en zich daardoor meteen verheft in het oog van den Vreemdeling? Als klein volk kunnen wij tenminste groot zijn in perpetueele nationale feestvreugde. De Brielsche jubeldag heeft nog eens bewezen hoeveel aanleg wij voor zulke vertooningen hebben, hoe wij vermogen te beginnen met innig herdenken, een traan in 't oog, om zalig te eindigen, in onbedwongen feestvertier, waar wij onszelf niet meer herkenden.

Nog een bewijs der Brielsche tact moge hier ten slotte gereleveerd worden. Men kent de tragedie van Amsterdamsche Naatje-op-den-Dam. Het kostelijk monument ter Eere van den Volksgeest van 1830, werd een halve eeuw later door een Ontaard nakroost weer weggezet, onder het futiele voorwendsel van ‘verkeerseischen’...

Welnu, dit eerste Naatje van den Dam zijnde, zullen ongetwijfeld meerdere schapen volgen. Ontaarding en hand over hand toenemende nuchterheid blijven daar borg voor en het Haagsche Gedenkteeken voor den Volksgeest van Leger en Vloot in 1914 staat daarbij het eerst op de nominatie. Hoe verstandig begrepen lijkt het dan van de Brielsche burgeren om ten minste hun Nageslacht niet ook met een leelijken sta-in-den-weg op te scheppen, doch de verwerkelijking huns jubels te beperken tot een enkele, weinig omvangrijke plaat ergens in een muur gemetseld, die het Nageslacht denkelijk wel zal laten zitten. Zóó kwaadaardig is een Nageslacht zelden. Gewis ware het nog verstandiger geweest, indien men zich ook hier tot een schijn-vertooning

[p. 286]

bepaald en bijvoorbeeld een noga-zuil onthuld had, die dan vervolgens onder de Gereformeerde Weezen verdeeld werd.

Doch alles kan niet ineens tot volmaaktheid komen, en gelijk het Brielsche feest zich voordeed, was het in menig opzicht een model voor andere diergelijke vertooningen. Welk Vaderlander maakt zich dan op om te zorgen, dat zulk vertier tot baat en geluk van den landgenoot chronisch worde?

1922