Ad Interim. Jaargang 4

De complete burger

In een blad stond de volgende advertentie:

baarn
Zomerresidentie van H.M. de Koningin-Moeder, prachtige bosschen, luchtkuuroord, sierlijke aanleg, uitmuntend onderwijs, Jonge Dames- en Jonge Heeren-Instituten, M.U.L.O.-scholen, Lyceum, vischrijke Eem, zeer lage belastingen: ink. 3 pCt., Opcenten Gemeente 70, Prov. 20.

Is dit niet, heb ik gedacht, het kort begrip, de beknopte catechismus, het summier compendium van het leven, voor

[p. 280]

alle begeerten des geestes en des vleesches des Braven Burgers? En is het niet bewonderenswaardig van zelfkennis en openhartigheid, tot zelfs in de volgorde en het gebruik der vette letters?

Daar is, als de bekroning van het geheel, het aanloksel van H.M. de Koningin-Moeder. De Brave Burger is een goed oranjelievend vaderlander, daarbij lichtelijk snobbish en zeker romantisch aangelegd. De mogelijkheid in de ‘prachtige bosschen’ plots een gekroond hoofd te zien passeeren, de Koninklijke Majesteit van dichtbij te aanschouwen, en wellicht toegeknikt te worden... dat alles maakt schier duizelig van verwachting en verhoogd zelfgevoel. Het is alsof men in de verte een echt hert zag verschieten, zoo romantisch, maar daarbij dan veel streelender van familiare nabuurschap. En alles in de ‘prachtige bosschen’, die den natuurzin - ook lichtelijk romantisch - wekken, met visioenen van lommerrijke lanen en idyllisch rustige weekends.

Op de Koningin-Moeder in de bosschen volgt dan, in afdalende trap, de zorg voor onze gezondheid. Er is een ‘luchtkuuroord’ en in 't algemeen een ‘sierlijke aanleg’, die tegenover de gepaste romantische wildheid der prachtige bosschen, toch weer onzen zin voor orde en regelmaat bevredigt. Een bosch behoort wild te zijn, maar een dorp zij sierlijk aangelegd, getuigend tegelijk van weelde en tuchtvolle zelfbeheersching. Na deze hoogere, toch altijd meer persoonlijke, bevredigingen volgen die van den familiaren zin, van de liefde tot het nakroost, dat ‘de wereld in moet’. Er zijn Jonge Dames en Jonge Heeren Instituten voor den reeds Gezeten Burger en Muloscholen voor den nog niet geheel Gezetenen. En voor den oppersten geestesadel, waartoe trouwens alle Brave Burgers behooren, is er een Lyceum, nieuwste gecreëerde doorgang ter Universiteit...!

Dit is het hoogtepunt van het drama, kan men zeggen. Hier is de uiterste geestelijkheid tegelijk met het uiterste altruïsme bereikt: de Ouder wenscht voor zijn Kind het

[p. 281]

allerbeste in gedistingeerde geestelijke ontwikkeling, van een Jonge-Dames- of Heeren Instituut, naar het Lyceum en ter Academie...

Na dit hoogtepunt zakt het proza aanmerkelijk, en wel tot de zeer persoonlijke lagere uitspannings- en sportbehoeften, belichaamd in een Vischrijke Eem. Om tenslotte alle geest en onbaatzuchtigheid radikaal overboord te gooien in de schier brutale laatste aanprijzing van zeer lage belastingen, ink. 3 pCt. opc. gem. 70, prov. 20. Menigeen, ethisch van aanleg, zal deze toevoeging bejammeren, als menschverlagend en onvaderlandslievend, doch wie zou durven ontkennen, dat de Mensch Burger het al in zich heeft, en het een zoowel als het ander behoeft? Zoowel H.M. de Koningin-Moeder als de lage belasting, de Eemvisch, zoowel als nette gazons, gezonde lucht als een ‘prachtig bosch’. Het zijn juist de compleete Burger Menschen die dit veelzijdige behoeven en wie naar Baarn gaat, kan ze daar reeds zien wandelen.

1919