Acta Neerlandica 12

[p. 25]

Gábor Pusztai en Kees Teszelszky
In de dienst van de VOC^*
Een voorlopige inventarisatie van Hongaren in dienst van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (1602-1795)

Abstract

This paper presents a preliminary survey of people coming from Hungary who were employed for the Dutch East India Company (VOC) between 1602 and 1795, drawing some conclusions from the point of view of national identity, education, social class and ethnic background. The survey was conducted using the database of sea-voyagers of the Dutch National Archive, containing detailed information of the background of the people who entered the service of the VOC. There has never been done a detailed survey of Hungarian immigrants coming to the Dutch Republic in the Early Modern period. So far, only students coming from Hungary to the Netherlands have been studied, but the majority of them have returned to their home country after university and did not stay here. The aim is to introduce the source material and its context in general, which can be the basis of further investigations. So far, almost 118 Hungarians have been identified. The majority of the Hungarians occupied modest positions on the ships and did not return from the east.

Keywords: Dutch East India Company (VOC), Java, Hungary, migration

De afgelopen honderd jaar zijn talloze boeken en studies verschenen over de peregrinatio, de trek van Hongaarse studenten uit Hongarije en Zevenburgen naar de universiteiten in de Republiek.¹ Van deze studenten vestigde hooguit een enkeling zich definitief in de Lage Landen. De overgrote meerderheid keerde na de welbestede studietijd weer voorgoed terug naar het moederland. De groep van studenten was een select gezelschap: de reis naar de Nederlanden en het studieverblijf vergde een groot financieel offer van de familie, religieuze gemeenschap of patroon.

* Het onderzoek van Kees Teszelszky werd ondersteund door OTKA NK 81948 ‘Magyarország a kora újkori Európában’, Eötvös Loránd Tudományegyetem Középkori és Kora Újkori Magyar Történeti Tanszék. Het onderzoek van Gábor Pusztai in verband met deze studie vond plaats in het kader van het OTKA-project nummer: 111786.

1 Bozzay & Ladányi, Magyarországi diákok holland egyetemeken 1595-1918.

[p. 26]

De peregrinatie was in de eerste instantie een investering in de toekomst van Hongarije of Zevenburgen, die uiteindelijk ten goede diende te komen van het thuisland. Het voorbeeld van Albert Szenci Molnár, de beroemde Hongaarse humanist, theoloog en vertaler die lang in Duitsland woonde, onder meer door Nederland reisde en uiteindelijk pas na veel jaren zou terugkeren naar Hongarije, was hierop een uitzondering.

Behalve deze studenten moeten er in de vroegmoderne periode ook gewone Hongaren naar de Nederlanden zijn getrokken. Zij kwamen niet zozeer om kennis vergaren of contacten op te doen, maar in plaats daarvan waren zij op zoek naar een betere toekomst. De vele opstanden, oorlogen, natuurrampen en andere ellende die Hongarije en Zevenburgen in de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw trof, maakten dat veel inwoners wegtrokken uit het Karpatenbekken en op zoek gingen naar een veiliger woonoord of werkplek elders in Europa.

Identiteit

Een problematische kwestie is hoe nagegaan kan worden of een immigrant Hongaar was of uit Hongarije kwam. Deze vraag hangt samen met de idee van identiteit in het vroegmoderne Europa in het algemeen en Hongarije in het bijzonder.² Het territorium van het koninkrijk Hongarije en het prinsdom Zevenburgen werd bewoond door een zeer diverse bevolking met een verschillende etniciteit, taal, cultuur en religie. De inwoners vormden een mozaïek of lappendeken van soms geïsoleerde gemeenschappen met een eigen identiteit in het Karpatenbekken. De notie van (Hongaarse) natie en vaderland kwam pas op in de periode van de Verlichting.³ De idee van etniciteit was ondergeschikt aan de eigen afkomst of lidmaatschap van een bepaalde gemeenschap: familiebanden, religieuze wortels of taalverwantschap was belangrijker dan tot welk ‘volk’ een persoon behoorde. Vanaf de Middeleeuwen hing de idee van het vaderland (patria) en de idee van een gemeenschap van Hongarije (regnum Hungariae) nauw samen met het concept van een politiek actieve burger, die onderdeel uitmaakte van de natio Hungariae.⁴ Een burger beschikte over politieke rechten als deze tot de adelstand of tot de bestuurders van een vrije koningsstad behoorde. Een betrekkelijk klein deel van de inwoners van het rijk, ongeveer vijf procent, bezat deze politieke rechten en voelde zich daardoor ‘Hongaar’. Deze rechten moesten worden bekrachtigd door een adelsbrief of de verlening van pri-

2 Zie hierover: Szűcs, Nemzet és történelem; Klaniczay (red.), Antike Rezeption und Nationale Identität in der Renaissance in besondere in Deutschland und in Ungarn; Teszelszky, De sacra corona regni Hungariae.

3 Trencsényi & Zászkaliczky, ‘Towards an Intellectual History of Patriotism in East Central Europe in the Early Modern Period.’ 41-75.

4 Rady, Nobility, Land and Service in Medieval Hungary. 158-161; Teszelszky, De sacra corona regni Hungariae. 48-66.

[p. 27]

vileges, waardoor een natuurlijk persoon pas echt ‘Hongaar’ werd.⁵ De verkregen politieke rechten konden vervolgens worden uitgeoefend tijdens de standenvergadering, zoals de vergadering in het graafschap of de landsvergadering, de ‘országgyűlés’.⁶

De verschillende concepten van natio, gens en patria konden door elkaar worden gebruikt. Bovendien werd aan het einde van de zestiende eeuw een scherper onderscheid gemaakt tussen de juridische-staatkundige afkomst van een persoon, verbonden aan de eerdergenoemde politieke rechten, aangeduid met natio en de linguïstisch-etnische afkomst, waarvoor de term gens was gereserveerd. Tibor Klaniczay verwijst in dit verband naar het voorbeeld uit 1597 van een zekere ‘Gregorius Schwonaritsch Scharwariens, Pannonius natione, Croata genere’ (Gregorius Schwonaritsch van Scharwar [Sárvár?], behorende tot de Pannonische natie en het Kroatische volk).⁷

Vanwege dit verband tussen politieke rechten, privileges en afkomst is het te verklaren dat de nationale identiteit in Hongarije vooral tot uitdrukking kwam in tijden dat de politieke of religieuze rechten van de standen in het gedrang kwamen, zoals bij een opstand tegen de Habsburgse vorst. De verbeelding van deze identiteit in woord en beeld was daarom vooral gericht op het buitenland, om de opstand tegen de eigen vorst te rechtvaardigen. Ook zal een student uit Hongarije trots hebben vermeld dat hij Hongaar was bij zijn aankomst, alleen al omdat hij hiermee recht kreeg op een vrijstelling van collegegeld (gratis quia Hungarus).⁸ De eenvoudige loonarbeider zal bij aankomst in de Republiek geen enkele behoefte of zelfs de noodzaak hebben gevoeld om informatie te verschaffen over zijn afkomst, ook al omdat de moderne bureaucratie met de daarbij behorende persoonsadministratie ontbrak.⁹

Om deze redenen is het moeilijk te zeggen hoeveel mensen uit Hongarije uiteindelijk in de Nederlanden zijn terechtgekomen en wat ze in deze streken hebben gedaan.¹⁰ Een indicatie geeft de Nederlandse Familienamenbank van het Meertens Instituut voor Nederlandse Taal en Cultuur in Amsterdam. Familienamen als ‘Hongaar’, ‘Unger’, ‘Hunger’, ‘de Hunger’, ‘Hungersman’ en zelfs het Friese ‘Ungersma’ duiden op een mogelijke herkomst uit Hongarije.¹¹ Behalve familienamen zijn ook enkele portretten en afbeeldingen bekend van Hongaren die zich op dat moment ophielden in de Republiek en die bewust of onbewust model hebben gestaan.¹² De eerste vermelding van twee personen met een ‘Hongaarse’ familienaam dateren uit 1653, toen Georg (György?) en Digna Unger gedoopt werden in de Lutherse kerk te Breda.¹³ Zonder

5 Een voorbeeld van een ‘Nederlander’ die ‘Hongaar’ werd: Acte van Karel VI, rooms koning, waarin Joannes Franciscus, graaf van Efferen, wordt genaturaliseerd tot Hongaar, 10 mei 1732. Regionaal Historisch Centrum Limburg, Archief Huis Scheres (familie d'Olne) te Baarlo, acte nr. 2388.

6 Over de werking van de Hongaarse landsvergadering en het politieke systeem van het vroegmoderne Hongarije, zie: Péter, Hungary's Long Nineteenth Century.

7 Klaniczay, ‘Die Benennungen “Hungaria” und “Pannonia” als Mittel der Identitätssuche der Ungarn’107.

8 Graaf, ‘Buitenlandse studenten aan de universiteit van Franeker: buitenlandse studenten in de Republiek der Nederlanden in de zeventiende en achttiende eeuw.’ 41.

9 Zie hierover: Looijesteijn & Leeuwen, ‘Establishing and Registering Identity in the Dutch Republic’, 211-251.

10 Zie bijvoorbeeld http://www.vijfeeuwenmigratie.nl/hongarije

11 In 1808 overleed een vrouw genaamd Anna Margareta Hongaar te Eindhoven. Gelders Archief, 0034 Memories van Successie, Kantoor Nijmegen, fol. 40. http://www.meertens.knaw.nl/nfb/detail_naam.php?info=kenmerk&kenmerk=herkomstnaam&nfd_naam=Unger&gba_lcnaam=&operator=eq&taal= (Bezocht op 24 februari 2014) Zie ook: http://www.tresoar.nl/mmtresoar/main/content_pagina_simpel.jsp?pagina=familienamen_1811_herkomst&lang=nl

12 Profiel van Amsterdam, gezien vanaf het IJ, Claes Jansz. Visscher (II), Pieter Bast, 1611, Rijksmuseum Amsterdam, RP-P-AO-20-22-2. (figuren bij nr. 12 met de aanduiding ‘Honger’)

13 De doop van Digna en Georg (György?) Unger in Breda, 29 juni 1653. Gemeentearchief Breda, Collectie Doop- en trouwboeken, deel 93, (1649-1745), fol. 6v.

[p. 28]

beschikbaar archiefmateriaal of andere bronnen is het echter vrijwel onmogelijk om meer te weten over de achtergrond van deze families, wanneer en om welke reden deze naar Nederland zijn gekomen. Het merendeel van de ‘Hongaren’ die te vinden zijn in de Nederlandse archieven betreft studenten.¹⁴ Het in een archief aantreffen van een ‘Hongaar’ die niet als student is ingeschreven aan een Nederlandse universiteit, is meestal een toevalstreffer.¹⁵

14 Zie bijvoorbeeld het curieuze attest van de Utrechtse notaris J. van Paddenburgh, opgemaakt op 2 september 1676 voor de Hongaren Stephanus Rima Thombati (Rimaszombati István) en Michael Amasi (Almási Mihály) tegen de schipper J. Kistenmaecker, ‘over het taalgebruik van de inwoners van Walachye, dat zeker geen Grieks is’. Utrechts Archief, 34-4 Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905, Akte 182.

15 Zie bijvoorbeeld Jan Sackar, gepensioneerd militair, geboren op 10 januari 1785 in ‘Rimassin’ in Hongarije. Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, bevolkingsregister Neede, register 9, bladzijde 90. Zie ook het ‘permissiebiljet’ uit 1838 betreffende toestemming van de burgemeester tot begraving van een toevallig in Opmeer overleden Hongaar. Legger van graven in de kerk, met vermelding van eigenaren, opgemaakt 1701, met incidentele aantekeningen over begravenen en wijzigingen van tenaamstelling, 1728-1805, Westfries Archief, Alkmaar.

De eerste Nederlandse ‘multinational’

Vanaf het einde van de zestiende eeuw trokken duizenden mensen uit heel Europa om economische redenen naar de Republiek.¹⁶ De steden in het westen van het land groeiden als kool en de handel, industrie en nijverheid bood werk aan veel handen. Een belangrijke werkgever was de in 1602 opgerichte Vereenigde Oostindische Compagnie, kortweg VOC genaamd. Deze enorme onderneming had het alleenrecht op de handel tussen de Republiek en het gebied ruwweg ten oosten van de Kaap de Goede Hoop. De VOC was het eerste multinationale bedrijf en ook de waardevolste onderneming aller tijden.¹⁷ Het spreekt voor zich dat een bedrijf van deze omvang bijzonder veel werknemers nodig had. Tussen 1602 en 1795 vertrokken in totaal 973.000 mensen uit de Republiek naar Azië, maar slechts ongeveer één derde ca. 366.900 mensen, trad de thuisreis aan.¹⁸ Dit enorme bedrijf bleek al snel te groot te zijn voor de kleine Republiek. De VOC was al gauw op buitenlandse werknemers aangewezen. Alleen al tussen 1700 en 1795, het jaar dat de compagnie definitief failliet ging, hebben 655.000 mannen (en behalve deze ook als man vermomde vrouwen) dienst gedaan bij dit bedrijf.¹⁹ Daarvan was ruwweg de helft, dus ongeveer 300.000 mensen van buitenlandse komaf. Vooral de werknemers met een lagere opleiding en dus een lagere rang kwamen uit het buitenland. Bij de militairen lag het percentage van de buitenlandse werknemers gemiddeld op 60%, bij de matrozen op 40%.²⁰ Van de buitenlandse werknemers vormden de Duitsers de grootste groep. Hun percentage lag tussen 20% en 30%.²¹ Daarnaast kwamen de meeste buitenlandse werknemers van de VOC uit Polen, Scandinavische landen zoals Denemarken, Zweden en Noorwegen, maar ook uit de Zuidelijke Nederlanden (vooral Vlaanderen en Brabant), Frankrijk en Zwitserland.²²

16 Lucassen & Penninx, Nieuwkomers, nakomelingen, Nederlanders: Immigranten in Nederland 1550-1993.; Obdeijn & Schrover, Komen en gaan.

17 ‘De waarde van het bedrijf, in 1637 zo'n 78 miljoen gulden, zou in geld van nu neerkomen op 7.400 miljard dollar. Meer dan tienmaal zoveel als Apple op het moment dat de beurswaarde ervan vorig jaar een hoogtepunt bereikte.’ - schreef de Standaard. ‘Vereenigde Oostindische Compagnie waardevolste bedrijf aller tijden.’ De Standaard, 12 maart 2013. http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20130311_00500376&utm_source=facebook&utm_medium=social&utm_term=biz&utm_content=article&utm_campaign=seeding

18 Ibidem, 91.

19 https://www.wiewaswie.nl/wegwijzer-brongebruik/scheepssoldijboeken-(voc-opvarenden)/

20 Gelder, De Oost-Indische avontuur. 53.

21 Ibidem, 54.

22 Ibidem, 55.

[p. 29]

Dankzij de gedetailleerde en goed bewaard gebleven personeelsadministratie is het VOC-archief een unieke en rijke bron van historisch materiaal over de achtergrond van haar personeel.²³ Deze gegevens zijn bewaard gebleven in de scheepssoldijboeken. Een lijst van opvarenden werd opgesteld voor elk VOC-schip dat tussen 1700 en 1795 vertrok naar het oosten, in totaal 4500 schepen. Per werknemer, of het nu een matroos, soldaat of ander bemanningslid was, noteerde de VOC een uitgebreide salarisberekening. Behalve de naam, de plaats van herkomst, de datum van indiensttreding, rang of functie bij indiensttreding, de berekening van het salaris, de vestiging van de VOC waar de opvarende formeel in dienst was (de zogeheten ‘kamer’ van de steden Amsterdam, Delft, Rotterdam, Hoorn, Enkhuizen of de provincie Zeeland), is ook de naam, de datum van vertrek en aankomst van het schip bewaard gebleven. Tot slot kan een aantekening worden gevonden van de datum, plaats en reden van uitdiensttreding, bijvoorbeeld overlijden of ‘drossen’ (zonder toestemming van het schip vertrekken).

Afbeelding van een VOC-schip aan de muur van een huis in Hoorn

Vanwege de vermelding van de naam en de herkomst vormen scheepssoldijboeken één van de meest interessante, maar tot nu toe niet gebruikte bronnen waarmee de komst van Hongaren naar de Lage Landen kan

23 https://www.wiewaswie.nl/wegwijzer-brongebruik/scheepssoldijboeken-(voc-opvarenden)/

[p. 30]

worden aangetoond. Behalve dat geven deze boeken ook een onverwacht gedetailleerde kijk in de levensomstandigheden en het lot van gewone Hongaren in de Republiek en tijdens hun ‘tropisch avontuur’. Niet alleen zijn hierin droge feiten te vinden over werk, salaris, schip en de afgelegde afstand over de aardbol, ook prikkelen de opgesomde redenen van uitdiensttreding de fantasie. Sommigen van de bemanningsleden werden ontslagen, vermist of vermoord, anderen kregen de doodstraf of leden schipbreuk. Uit deze kleurrijke lotgevallen kan worden opgemaakt dat een betrekking bij de VOC niet zonder risico was. De VOC was uiteindelijk niet de meest gewilde werkgever in de Republiek en eigenlijk vooral een uitkomst voor diegenen die geen ander werk konden vinden. Op grond van het aantal Hongaren in dienst van de VOC kan daarom rustig worden aangenomen dat het werkelijke getal van inwoners van Hongarije en Zevenburgen dat z'n weg naar de Republiek vond, nog veel hoger lag.²⁴

24 Volgens Anjana Singh mag het aantal Hongaren dat werkte in de Republiek op grond van het aantal werkzaam voor de VOC, met een factor tien worden verhoogd.

Herkomstplaats

Achter dit artikel is een lijst van 118 namen te vinden van VOC-dienaren die uit Hongarije afkomstig waren. Bij het samenstellen van de lijst hebben we de herkomstplaats als belangrijkste factor beschouwd. Hongarije als herkomstplaats was echter niet altijd duidelijk vermeld. Dat komt door de praktijk van de VOC-klerk, die de gegevens van het personeel moest noteren. De taak van de klerk was niet eenvoudig. Naast de voor- en achternaam van de werknemer was de plaats van herkomst de enige persoonsgebonden specificatie. (Geboortedatum, ouders, opleiding, leeftijd enz. werden niet genoteerd.) Onder de toekomstige werknemers van de VOC waren er natuurlijk een heleboel laagopgeleide mensen (vaak analfabeten) die hun eigen naam niet eens konden spellen. De klerk heeft de namen dus gespeld zoals hij dat hoorde, dat wil zeggen fonetisch, en dat had bij de meeste buitenlandse namen, vooral als ze exotisch klonken, meestal niets met correcte spelling te maken. Sterker nog, bij de spelling van de namen van landen zien we ook geen eenheid. Hongarije of Hongaar werden door de VOC-klerk bijvoorbeeld op verschillende manieren neergepend: Hongarijen, Hognie, Hanga, Hongen, Hongeren, Hongraat, Hongaart, Hong raien, Hongarein, Hongaris, Hongarein, Hongarien, Hongarijn, Hongarijp, Hungarije, Hungarijen, Ungarien, Ongarien, Ongaar, Ongaer, Ongarie, Ongario, Ongarijen, Ongareijen, zelfs Magijare (magyar is Hongaars voor Hongaars) kwamen voor. Er waren ook vormen, waar-

[p. 31]

van het niet meer zeker is of de klerk inderdaad Hongarije bedoelde. Dat is het geval bij de soldaat Johannes Bamboes, die op 9 juli 1749 dienst nam en met het schip Huis ter Duine uitvoer, maar na een jaar op 29 augustus 1750 in Azië overleed. Bij zijn herkomstplaats werd ‘Tis parijs in hong.r’ aangegeven.²⁵ Of deze aanduiding daadwerkelijk naar Hongarije verwijst, is niet met zekerheid te zeggen. Soms wordt de herkomstplaats met een specificatie aangevuld wat de identificatie makkelijker maakt. De naamloze VOC-klerk heeft bij voorbeeld bij de kanonnier Johan van Brasewits ‘Presburg in hongarijen’ als herkomstplaats aangegeven. Dat verwijst duidelijk naar de stad Pressburg, de Duitse naam voor Pozsony (Bratislava, nu in Slowakije). De kanonnier nam dienst op 15 november 1765 en vertrok met het schip Vredestein naar de Oost. Na één jaar, op 20 december 1766 overleed Brasewits in Azië.²⁶ Volgens de scheepssoldijboeken kwam de soldaat Matthijs Breijer uit ‘Cassou in ongaries’. Deze specificatie helpt ons ook zijn herkomstplaats precies vast te stellen. Hij kwam uit de stad Kassa in Noord-Hongarije, waarvan de Duitse naam Kaschau was (Kosice, nu in Slowakije). Breijer diende acht jaar als soldaat (van 7 januari 1709 tot 31 augustus 1717).²⁷ De specificatie helpt ons ook in het geval van Stephanus Esser die uit ‘Grootmardaijn in hongarijen’ kwam. Hij is afkomstig uit de stad Grosswardein, dat in het Hongaars Nagyvárad heet (Oradea, nu in Roemenië). Esser monsterde op 21 april 1749 op het schip Voorzichtigheid aan en overleed volgend jaar al in Azië, op 1 september 1750.²⁸ Bij Nicolaas Freek werd als herkomstplaats ‘Raab in hongarijn’ aangegeven. De als soldaat aangemonsterde Freek kwam dus uit de West-Hongaarse stad Győr, die in het Duits Raab heette. Hij vertrok op 8 mei 1764 met het schip IJsselmonde naar de oost en overleed één jaar later, op 25 juni 1765 in Azië.²⁹

Een ander voorbeeld is de soldaat Johannes Kaufman uit ‘Tokaij in hongarijen’. Hij kwam dus uit de beroemde wijnstreek in Noordoost-Hongarije, uit het stadje Tokaj. De soldaat Kaufman voer in de dienst van de kamer Hoorn richting Batavia, maar hij trad uit dienst aan de Kaap, acht maanden na zijn aanmonstering op het schip Ouwerkerk, op 28 februari 1747.³⁰ Een laatste voorbeeld is Johan Roedersho. Bij zijn herkomstplaats wordt het volgende aangegeven: ‘Debberten in hongarijen’. Het is niet uitgesloten dat achter de plaatsnaam ‘Debberten’ Debrecen schuilgaat. Met andere woorden: Roedersho is wellicht in Debrecen geboren. Wat zijn echte familienaam was, is moeilijk te zeggen.

25 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14759, folionummer: 156

26 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14246, folionummer: 55

27 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12726, folionummer: 220

28 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14210, folionummer: 219

29 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14243, folionummer: 249

30 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6196, folionummer: 215

[p. 32]

VOC-bootsgezel

[p. 33]

Hij was in ieder geval op 26 april 1763 als soldaat aangemonsterd en vertrok op die dag met het schip Rotterdam naar de Oost. In 1775, na twaalf jaar dienst keerde hij met de Bredenhof naar Europa terug. Hij hoorde bij de weinige VOC-dienaren die levend het oude continent mochten weerzien.³¹

Er zijn gevallen, waar de geografische specificatie niets helpt. Dat is het geval bij de soldaat Ladislaus Kisch (Kis László). Bij hem werd ‘Jungus in hong raien’ als herkomstplaats aangegeven. Hij stond precies twee maanden in dienst van de VOC (van 22 maart tot 22 mei 1746). Dat wil zeggen: hij overleed nog op het schip, op de heenreis, voor Kaapstad.³² Wat voor Hongaarse plaats achter ‘Jungus’ schuilgaat, is moeilijk te raden.

Een aparte categorie is de herkomstplaats Transsylvanië/Erdély/Siebenbürgen dat een deel van het Koninkrijk Hongarije was, maar in die tijd als aparte bestuurlijke eenheid werd beschouwd. Dit gebied werd in de scheepssoldijboeken vaak als Zevenbergen of Sevenbergen aangeduid. Dit is echter zeer misleidend, omdat er ook in Nederland en in Holstein (Duitsland) een Sevenbergen was. Daarom hebben we Sevenbergen als herkomstplaats voor Transsylvanië slechts dan aangenomen, als er een specificatie of een Hongaars klinkende naam erbij te vinden was. Dat is het geval bij de werknemer Poppe Janko, die als soldaat aanmonsterde en op 11 maart 1749 op het schip Gustaaf Willem richting Java vertrok. Na meer dan 27 jaar dienst overleed hij in Azië, op 23 april 1776. Bij zijn herkomstplaats staat ‘Sevenbergen in hongarien’ wat waarschijnlijk naar de Duitse naam Siebenbürgen van Transsylvanie verwijst.³³ Een ander voorbeeld hiervan is Paulus Borosnijdi Nagij [Borosnyai Nagy Pál]. Als herkomstplaats staat ‘Huijed in sevenbergen’ wat waarschijnlijk Hunyad in Zevenburgen [Transsylvanië, Erdély] moest betekenen. Borosnyai tekende zijn contract op 19 december 1780 en vertrok op dezelfde dag richting Azië. Vergeleken met zijn landgenoten was hij een hooggekwalificeerde werknemer, omdat hij als ‘tweede meester’, dus als arts, werd aangesteld. De tweede meester was samen met de derde meester en de opperchirurgijn verantwoordelijk voor de medische zorg aan boord. Deze positie kon Borosnyai bekleden omdat hij aan de Universiteit Utrecht medicijnen heeft gestudeerd. Hij promoveerde op 27 mei 1780 in Utrecht bij prof. Nahuys.³⁴ In hetzelfde jaar verscheen zijn proefschrift te Utrecht, getiteld Tentamen practicum inaugurale de dysenteria.³⁵ Wat hem ertoe bewoog vlak na zijn promotie meteen dienst te nemen bij de VOC, is onduidelijk. Of dit avontuur was of bittere noodzaak vanwege een schuld of een misdrijf, weten we niet. Het is echter zeker dat hij aan boord van

31 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14241, folionummer: 255

32 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13021, folionummer: 267

33 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13036, folionummer: 285

34 http://dap.library.uu.nl/cgi-bin/dap/dap?diss_id=19217 (28 juni 2014)

35 Borosnyai Nagy, Tentamen practicum inaugurale de dysenteria

[p. 34]

de Vriendschap naar Java vertrok, waar hij elf jaar lang werkte als arts in de dienst van de VOC. Hij overleed in Azië op 18 oktober 1791.³⁶

Het verhaal van de meest bekende Hongaarse VOC dienaar András Jelky in het Duits. Het boekje verscheen de zoveelste keer onder de titel Der ungrische Robinson uit 1827.

36 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14508, folionummer: 25

[p. 35]

Namen

In de scheepssoldijboeken werden meestal voor- en achternaam van een opvarende aangegeven. Voor ons was de naam bij het samenstellen van de lijst niet relevant. Mensen met een Hongaarse of Hongaars aandoende naam, maar met een niet te identificeren herkomstplaats werden door ons niet op de lijst gezet. Verder onderzoek zou in de toekomst moeten uitwijzen in hoeverre deze personen inderdaad uit Hongarije afkomstig waren. De korporaal Jurien Kisch uit Hamburg werd bijvoorbeeld van de lijst verwijderd, hoewel zijn familienaam een zeer frequent voorkomende Hongaarse naam is.³⁷ De reeds genoemde Ladislaus Kisch (dus met dezelfde achternaam) uit ‘Jungus in hong raien’ staat wel op de lijst, omdat bij hem Hongarije als herkomstplaats werd aangegeven.³⁸ Personen met een duidelijke verwijzing naar Hongaarse komaf maar met onduidelijke herkomstplaats, hebben we ook niet op de lijst gezet. Hiervan is de matroos Jan Hongarie een goed voorbeeld. Hij kwam uit ‘Bolie’. Wat voor plaatsnaam achter ‘Bolie’ schuil ging, konden wij niet achterhalen. Hij was drie jaar in dienst (van 7 december 1773 tot 7 augustus 1776) van de VOC en overleed in Azië.³⁹

De meeste werknemers die daadwerkelijk uit Hongarije afkomstig waren, hebben geen Hongaarse of Hongaars klinkende namen. Een voorbeeld is Jurien Soubach, die volgens de soldijboeken als eerste werknemer uit Hongarije, in 1690 aanmonsterde op een VOC-schip. Hij vertrok op 7 juni 1690 uit Nederland naar Batavia op het schip Honselaarsdijk.⁴⁰ Meer weten we helaas niet van hem. Het is mogelijk dat de meerderheid van de Hongaarse werknemers hun naam bij het verlaten van Hongarije of bij aankomst in de Republiek hebben veranderd. De reden kan zijn dat de persoon minder belang aan diens buitenlandse familienaam hechtte, maar het kan ook zijn dat dit een gangbare praktijk was om de integratie van de werknemer in het Nederlandse bedrijf te vergemakkelijken. De naam van de eerdergenoemde ‘Jan Hongarie’ was voor de Nederlandstalige collega's op het schip makkelijker uit te spreken dan ‘Pál Borosnyai Nagy’.

Onder de VOC-dienaren die Hongarije als herkomstplaats hebben aangegeven, zien we vooral mensen met een Duits klinkende naam: Soubach, Ernst, Kaufmann, Milder, Meyer, Esser, Hermans, Kraus enz. Het is niet duidelijk of die personen etnisch Duitser waren, afkomstig uit Hongarije, op doortocht door de Duitstalige landen hun naam hadden aangepast of hun naam hadden verduitst in Nederland.

37 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12688, folionummer: 159

38 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13021, folionummer: 267

39 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14495, folionummer: 103

40 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12234, folionummer: 1

[p. 36]

Behalve Nederlands klinkende en Duits aandoende namen komen er ook mensen voor met een (Zuid-)Slavische naam: Herkowits, Brasewits, Poppowits. Opvarenden met een herkenbare Hongaarse naam komen betrekkelijk weinig voor. Behalve de reeds boven genoemde Kis László en Borosnyai Nagy Pál nog enkele voorbeelden: Joseph Tackas (waarschijnlijk Takács József) werkte als matroos op een VOC-schip tussen 1790 en 1791, dus hij was iets meer dan een jaar in de dienst van de VOC en trad in Kaapstad uit de dienst.⁴¹ Samuel Dioschkij (ofwel Diósi Sámuel) diende als soldaat tussen 1754 en 1759 en overleed in Azië.⁴² Johannes Tokaij (dus Tokay of Tokaji János) was als soldaat aangemonsterd, maar slechts acht maanden na vertrek overleed hij (waarschijnlijk nog vóór aankomst in Batavia).⁴³ Michiel Gaal (ofwel Gaál of Gál Mihály) diende ook één jaar als soldaat (1736-1737) en stierf op Java.⁴⁴ Andreas Pek (Pék András) had meer geluk. Hij diende 23 jaar als soldaat voor de VOC, tussen 1719 en 1742, en overleed in Azië.⁴⁵ De laatst bekende werknemer van de VOC uit Hongarije was Joseph Farkas (Farkas József) die op 8 september 1790 als matroos aanmonsterde en na minder dan negen maanden, op 28 mei 1791, in Kaapstad uit dienst trad.⁴⁶

41 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14291, folionummer: 119

42 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14003, folionummer: 207

43 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6311, folionummer: 274

44 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13960, folionummer: 207

45 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14685, folionummer: 213

46 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13285, folionummer: 279

Functies van de VOC-opvarenden

Hongaren konden als opvarende van een VOC-schip in verschillende functies aanmonsteren. De opvarenden kunnen in vier categorieën worden ingedeeld: 1. zeelieden voor het laten varen van het schip: de kernbemanning, 2. militairen, 3. personen werkzaam voor de VOC-vestigingen in Azië, 4. andere opvarenden, zoals kooplieden, predikanten, chirurgijns, ambachtslieden.

De Hongaren die als zeeman werden aangesteld hoorden meestal bij de categorie ‘matroos’. Wij hebben in totaal tien mensen gevonden met deze functie. Een ervaren matroos die ook belast was met de bediening van kanonnen, heette een ‘bosschieter’. Onder de Hongaren vinden we slechts vier mensen met deze functie. Andere zeelieden zoals ‘jongmatroos’ of ‘hooploper’ (helper van matrozen) vinden we ook zelden onder de Hongaren. Verreweg de meeste werknemers van de VOC uit Hongarije waren militairen, en wel van de laagste rang, dus soldaat. Van de 118 gevonden ‘Hongaren’ deden 87 (74%) dienst als soldaat. Militairen met een hogere rang als korporaal, sergeant of adelborst (een zeeofficier in opleiding) waren veel schaarser. De Nederlandse bestuurders

[p. 37]

van de VOC vonden het belangrijk dat de hogere functies door Nederlanders werden bekleed. Hierbij speelde de religie ook een belangrijke rol. Buitenlandse werknemers werden in rang vaak achtergesteld.⁴⁷ Bij de weinige Hongaarse militairen die in rang hoger zaten dan de gewone Jan Fuselier, hoort Johannes Hermans. Hij scheepte op 22 mei 1750 als korporaal op het schip Oosthuizen in, maar ruim een jaar daarna, op 24 september 1751 overleed hij op hetzelfde schip.⁴⁸ Of Paul Louis Thibault uit ‘Akitzo in hongarijn’ die op 15 november 1765 als sergeant (onderofficier, heeft meestal het bevel over de militairen aan boord) in dienst werd genomen en na 24 jaar dienst op 22 maart 1789 in Azië overleed.⁴⁹ In de derde categorie (personen werkzaam voor de VOC-vestigingen in Azië) vinden wij geen Hongaren. In de vierde categorie bevinden zich ook weinig Hongaren. Wij vonden onder hen wel ambachtslui, zoals leggemaker (kuiper), onderscheepstimmerman en roerslotenmaker (wapensmid, een fijnsmid voor vuurwapens). Hoogopgeleid personeel met een Hongaarse achtergrond komt zeer weinig voor. Wij vonden in totaal één opperchirurgijn en één tweede meester (arts, ondergeschikte van de opperchirurgijn).

Soms zien we werknemers die meerdere keren in dienst van de VOC treden en wel in verschillende functies. Hier enkele voorbeelden. Matthijs Comlodie (Komlódi Mátyás) uit ‘Hongarijn’ monsterde op 27 september 1774 als soldaat op het schip Delftshaven aan. In 1783 keerde hij behouden terug naar Europa.⁵⁰ Vermoedelijk dezelfde Matthijs Comlodie uit ‘Hongarijen’ trad drie jaar later, op 1 juni 1783, als korporaal in dienst van de VOC en vertrok met het schip Ouwerkerk naar Batavia. Vijf jaar later, op 27 november 1788 overleed hij in Azië.⁵¹ Jacob Hendriksz uit ‘Hongarijen’ maakte een nog bontere carrière. Op 7 april 1739 monsterde hij op het schip Delfland als matroos aan. Na tien jaar keerde hij op 12 september 1749 naar Nederland terug.⁵² Twee maanden later, op 23 november 1749 monsterde hij als bosschieter (ervaren matroos die ook een kanon mocht afschieten) op het schip Vosmaar aan. Hij diende anderhalf jaar, waarna hij op 10 mei 1751 repatrieerde.⁵³ Maar na vijf maanden, op 21 oktober 1751 werd hij soldaat van de VOC en verliet aan boord van de Bevalligheid voorgoed Europa. Hij overleed één jaar later in Azië, op 25 november 1752.⁵⁴

47 Roelof van Gelder 56.

48 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14449, folionummer: 177

49 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6453, folionummer: 206

50 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14044, folionummer: 226

51 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13243, folionummer: 274

52 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13967, folionummer: 96

53 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13041, folionummer: 55

54 Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13997, folionummer: 253

[p. 38]

Een afgemonsterde VOC-matroos die zijn gage had gekregen werd een ‘koning van zes weken’ genoemd. Als het geld op was, monsterden de meesten weer aan.

[p. 39]

Het tropisch avontuur is voor de meeste VOC-dienaren triest afgelopen. In plaats van rijkdom en geluk vond men meestal de dood in de Oost. De sterftecijfers waren vooral in de periode na 1700 bijzonder hoog.⁵⁵ Dat was ook de periode dat de VOC vanwege gebrek aan eigen, Nederlandse werkkrachten steeds meer mensen aantrok uit het buitenland. Volgens Gaastra was rond 1770 80% van alle soldaten en 50% van alle zeelieden in dienst van de Compagnie afkomstig uit het buitenland.⁵⁶ Vooral het lage personeel, dus soldaten en matrozen hadden weinig kans op overleven. Van de soldaten, die in 1775 de reis naar Batavia hadden overleefd, stierf binnen twee jaar 80% op Java.⁵⁷ Deze hoge sterftecijfers waren meestal aan malaria te wijten.

Van de Hongaarse werknemers van de VOC waren de meesten gewone soldaten. Voor hen was dus ook geen lang leven in de tropen weggelegd. Van alle 118 door ons gevonden opvarenden uit Hongarije waren 76 overleden, voordat ze hun dienstverband met de VOC hadden afgesloten. Zes waren vermist, het lot van elf mensen is onduidelijk. Een was weggelopen, een ander werd vrijburger en derde beëindigde zijn dienstverband wegens ouderdom. Twee waren op de Kaap de Goede Hoop opgestapt en slechts 21 mensen keerden terug naar Europa. Zij die gerepatrieerd waren, hoorden duidelijk bij de minderheid. Met hun 17,7% lagen ze ver beneden de gemiddelde 33% van de VOC opvarenden die na hun tropisch avontuur Europa mochten weerzien.

***

De gedigitaliseerde scheepssoldijboeken van de VOC zijn een buitengewoon rijke bron van informatie. Met dit artikel en de hierachter afgedrukte voorlopige lijst van VOC-dienaren uit Hongarije willen we historici, neerlandici en literatuurhistorici motiveren onderzoek te doen naar dit tot nu toe onontgonnen gebied van de Nederlands-Hongaarse betrekkingen.

55 Gaastra, De geschiedenis van de VOC, 88.

56 Ibidem.

57 Ibidem, 91.

[p. 43]

Bibliografie

Borosnyai Nagy, Paul 1780. Tentamen practicum inaugurale de dysenteria. Ultrajectum ad Rhenum, UB Universiteit van Utrecht, MAG: Diss Utrecht 1780 dl 3.

Bozzay, Réka & Ladányi, Sándor 2007. Magyarországi diákok holland egyetemeken 1595-1918 [Studenten uit Hongarije aan Nederlandse universiteiten 1595-1918]. Budapest: ELTE levéltára.

Gaastra, F.S. 2009. Geschiedenis van de VOC: opkomst, bloei en ondergang. Zutphen: Walburg Pers.

Gelder, Roelof van 1997. Het Oost-Indisch avontuur. Duitsers in de dienst van de VOC. Nijmegen: SUN.

Graaf, G.H. van de 1967. ‘Buitenlandse studenten aan de universiteit van Franeker: buitenlandse studenten in de Republiek der Nederlanden in de zeventiende en achttiende eeuw’. Studentenleven. Speciaal nr. van: Groniek 25/118, Groningen.

Klaniczay, Tibor (red.) 1993. Antike Rezeption und Nationale Identität in der Renaissance in besondere in Deutschland und in Ungarn. Budapest: Akadémiai Kiadó.

Klaniczay, Tibor 1993. ‘Die Benennungen “Hungaria” und “Pannonia” als Mittel der Identitätssuche der Ungarn.’ Klaniczay, Tibor; Németh, S. Katalin & Schmidt, Paul Gerhard (red.) Antike Rezeption und Nationale Identität in der Renaissance insbesondere in Deutschland und in Ungarn. Budapest: Balassi.

Looijesteijn, Henk & Leeuwen, Marco H.D. van 2012. ‘Establishing and Registering Identity in the Dutch Republic’ Breckenridge, Keith & Szreter, Simon (eds.) Registration and Recognition. Documenting the Person in World History (Proceedings of the British Academy 182), Oxford: Oxford University Press, 211-251.

Lucassen, J. & Penninx, R. 1994. Nieuwkomers, nakomelingen, Nederlanders: Immigranten in Nederland 1550-1993. Amsterdam: Spinhuis.

Obdeijn, H. & Schrover, M. 2008. Komen en gaan. Immigratie en emigratie in Nederland vanaf 1550. Amsterdam: Bert Bakker.

Péter, László 2012. Hungary's Long Nineteenth Century. Constitutional and Democratic Traditions in a European Perspective. Leiden/Boston: Brill.

[p. 44]

Rady, Martyn 2000. Nobility, Land and Service in Medieval Hungary. 158-161. Basingstoke/New York: Palgrave.

Szűcs, Jenő 1974. Nemzet és történelem [Natie en geschiedenis]. Budapest: Gondolat.

Teszelszky, Kees 2006. De sacra corona regni Hungariae. De kroon van Hongarije en de ontwikkeling van vroegmoderne nationale identiteit (1572-1665). Groningen: Universiteitsdrukkerij.

Trencsényi, Balázs & Zászkaliczky, Márton 2010. ‘Towards an Intellectual History of Patriotism in East Central Europe in the Early Modern Period.’ Trencsényi, Balázs & Zászkaliczky, Márton (eds.) 2010. Whose Love of Which Country? Composite States, National Histories and Patriotic Discourses in Early Modern East Central Europe. Leiden/ Boston: Brill, 41-75.

Trencsényi, Balázs & Zászkaliczky, Márton (eds.) 2010. Whose Love of Which Country? Composite States, National Histories and Patriotic Discourses in Early Modern East Central Europe. Leiden/Boston: Brill.

Internetbronnen

(http://www.vijfeeuwenmigratie.nl/hongarije) (laatst geraadpleegd op 24 februari 2014)

(http://www.meertens.knaw.nl/nfb/detail_naam.php?info=kenmerk&kenmerk=herkomstnaam&nfd_naam=Unger&gba_lcnaam=&operator=eq&taal=) (laatst geraadpleegd op 24 februari 2014) (http://www.tresoar.nl/mmtresoar/main/content_pagina_simpel.jsp?pagina=familienamen_1811_herkomst&lang=nl) (laatst geraadpleegd op 24 februari 2014)

(https://www.wiewaswie.nl/wegwijzer-brongebruik/scheepssoldijboeken(voc-opvarenden)/) (laatst geraadpleegd op 24 februari 2014)

(http://www.gahetna.nl/collectie/) (laatst geraadpleegd op 22 mei 2014)

(http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20130311_00500376&utm_source=facebook&utm_medium=social&utm_term=biz&utm_content=article&utm_campaign=seeding) (laatst geraadpleegd op 20 juni 2013)

[p. 45]

Archieven

Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, bevolkingsregister Neede, register 9, bladzijde 90.

Gelders Archief, 0034 Memories van Successie, Kantoor Nijmegen, fol. 40.

Gemeentearchief Breda, Collectie Doop- en trouwboeken, deel 93, (1649-1745), fol. 6v.

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14241, folionummer: 255

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14759, folionummer: 156

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14246, folionummer: 55

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12726, folionummer: 220

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14210, folionummer: 219

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14243, folionummer: 249

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6196, folionummer: 215

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13021, folionummer: 267

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13036, folionummer: 285

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14508, folionummer: 25

[p. 46]

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12688, folionummer: 159

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13021, folionummer: 267

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14495, folionummer: 103

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12234, folionummer: 1

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14291, folionummer: 119

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14003, folionummer: 207

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6311, folionummer: 274

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13960, folionummer: 207

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14685, folionummer: 213

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13285, folionummer: 279

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14449, folionummer: 177

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6453, folionummer: 206

[p. 47]

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14044, folionummer: 226

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13243, folionummer: 274

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13967, folionummer: 96

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13041, folionummer: 55

Nationaal Archief, Den Haag, Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13997, folionummer: 253

Profiel van Amsterdam, gezien vanaf het IJ, Claes Jansz. Visscher (II), Pieter Bast, 1611, Rijksmuseum Amsterdam, RP-P-AO-20-22-2. (figuren bij nr. 12 met de aanduiding ‘Honger’)

Regionaal Historisch Centrum Limburg, Archief Huis Scheres (familie d'Olne) te Baarlo, acte nr. 2388.

Utrechts Archief, 34-4 Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905, Akte 182.

Westfries Archief, Alkmaar.

[p. 48]

Aanhangsel

Lijst van VOC-opvarenden, met de herkomstplaats Hongarije. De lijst is samengsteld op basis van de database van het Nationaal Archief in Den Haag: http://www.gahetna.nl/collectie/ (28 juni 2014)

Een onzekere herkomstplaats is met een* gemarkeerd.

Uitleg van begrippen:

Maandbrief: het was een door de VOC medewerker ondertekende brief waarin was vastgelegd dat meestal drie maandlonen per jaar konden worden uitbetaald aan familieleden van de werknemer (echtgenote, kinderen of één van de ouders). Op deze manier kon de VOC-dienaar zijn gezin financieel steunen. De maandbrief was op naam gesteld en niet overdraagbaar of verhandelbaar.

Schuldbrief: het werd ook Obligatie, Transportbrief, Transportceel of Vaderlandse schuld genoemd. Het was een schuldbekentenis aan toonder, dus overdraagbaar. Schuldbrieven werden vaak verleend aan de zogenaamde volkhouders die VOC-personeel ronselden. In 1786 werd de schuldbrief afgeschaft. De volkhouders kregen vanaf dat moment een premie van 55 of 60 gulden.

A

1.
Voornaam opvarende	Jan
Achternaam opvarende	Alexander
Herkomst opvarende	Tordo in hongarien
Datum indiensttreding	10-04-1763
Functie bij indiensttreding	Bosschieter
Uitleg over functie	ervaren matroos, ook belast met het afvuren van een kanon
Uitgevaren met het schip	Erfprins
Datum uit dienst	1764-00-00
Waar uit dienst	radermacher
Reden uit dienst	Schip vergaan
Uitleg over reden einde dienstverband Dit wordt alleen vermeld als zowel het VOC schip vergaan is en de opvarende daarbij verdronken. Het betreft alleen schepen die in Dutch Asiatic Shipping voorkomen. Vergaat het schip maar de opvarende wordt gered, dan is er een ander einde dienstverband ingevoerd.

[p. 49]

Voorbeeld 1: De Woestduin (DAS 8026) vergaat in 1779 voor de Zeeuwse kust. Bij opvarenden die bij de schipbreuk overlijden wordt ingevoerd ‘Schip vergaan’ met scheepsnaam, DAS nummer en datum; bij opvarenden die gered worden wordt ingevoerd ‘Gerepatrieerd’ met dezelfde scheepsnaam, DAS nummer en datum. Voorbeeld 2: De Boot (DAS 7040) vergaat in 1739 in het Kanaal. Bij opvarenden die bij de schipbreuk overlijden wordt ingevoerd ‘Schip vergaan’ met scheepsnaam, DAS nummer en datum; bij opvarenden die gered worden en thuis komen met het schip 's Heer Arendskerke, wordt ingevoerd Gerepatrieerd met 's Heer Arendskerke, DAS nummer en datum.
Opmerkingen	Azië
Schip terugreis	RADERMACHER
Kamer terugreis	Zeeland
Datum terugreis vertrek	1764-01-25
Opmerkingen terugreis	Lost between Batavia and the Cape.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14021, folionummer: 105
2.
Voornaam opvarende	Diglesse
Achternaam opvarende	Andries
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	08-05-1763
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Nijenborg
Datum uit dienst	1765-04-21
Waar uit dienst	Nijenborg
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14475, folionummer: 209

[p. 50]

3.
Voornaam opvarende	Frans
Achternaam opvarende	Angase
Herkomst opvarende	Cossort in hongarijen
Datum indiensttreding	25-12-1719
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Rijnestein
Datum uit dienst	1733-00-00
Waar uit dienst	Schuitwijk
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	SCHUITWIJK
Kamer terugreis	Zeeland
Datum terugreis vertrek	1732-12-30
Datum terugreis aankomst kaap	1733-03-07
Datum terugreis vertrek kaap	1733-03-18
Datum terugreis aankomst	1733-07-22
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12798, folionummer: 122
4.
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Anjal
Herkomst opvarende	Ongarie
Datum indiensttreding	08-01-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Elswoud
Datum uit dienst	1750-09-30
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6235, folionummer: 314

[p. 51]

B

5.
Voornaam opvarende	Peeter
Achternaam opvarende	Bakkers
Herkomst opvarende	Magijare
Datum indiensttreding	26-03-1760
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Renswoude
Datum uit dienst	1764-09-18
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6389, folionummer: 154
6.
*Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Bamboes
Herkomst opvarende	Tis parijs in hong.r
Datum indiensttreding	09-07-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Huis ter Duine
Datum uit dienst	1750-08-29
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14759, folionummer: 156
7.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Blosewits
Herkomst opvarende	Ongarie
Datum indiensttreding	08-01-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Sparenrijk

[p. 52]

Datum uit dienst	1749-05-21
Waar uit dienst	Sparenrijk
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6232, folionummer: 238
8.
Voornaam opvarende	Adam
Achternaam opvarende	Bollenschan
Herkomst opvarende	Honganie
Datum indiensttreding	31-12-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Amstelveen
Datum uit dienst	1787-08-09
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6240, folionummer: 306
9.
Voornaam opvarende	Jan
Achternaam opvarende	Bonishartus
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	13-05-1697
Functie bij indiensttreding	Matroos
Uitleg over functie waak- en roergang; laden en lossen; reinigen, teren en kalfaten van het schip; af- en aanslaan van de zeilen; helpers van de onderofficieren. Ook wel bootsgezel.
Uitgevaren met het schip	Schellag
Waar uit dienst	Onbekend
Reden uit dienst	Niet ingevoerd
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12237, folionummer: 1

[p. 53]

10.
Voornaam opvarende	Paulus
Patroniem opvarende	Nagij
Achternaam opvarende	Borosnijdi
Herkomst opvarende	Huijed in sevenbergen
Datum indiensttreding	19-12-1780
Functie bij indiensttreding	Tweede meester
Uitleg over functie	medische zorg
Uitgevaren met het schip	Vriendschap
Datum uit dienst	1791-10-18
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14508, folionummer: 25
11.
Voornaam opvarende	Johan
Tussenvoegsel opvarende	van
Achternaam opvarende	Brasewits
Herkomst opvarende	Presburg in hongarijen
Datum indiensttreding	15-11-1765
Functie bij indiensttreding	Kanonnier
Uitleg over functie	bedient het kanon
Uitgevaren met het schip	Vredestein
Datum uit dienst	1766-12-20
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14246, folionummer: 55
12.
Voornaam opvarende	Frans
Achternaam opvarende	Braunsdorpe
Herkomst opvarende	Piesburge in hongareij
Datum indiensttreding	19-04-1783
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Rotterdams Welvaren

[p. 54]

Datum uit dienst	1784-04-27
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Nee
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14277, folionummer: 281
13.
Voornaam opvarende	Matthijs
Achternaam opvarende	Breijer
Herkomst opvarende	Cassou in ongaries
Datum indiensttreding	07-01-1709
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Hoedekenskerke
Datum uit dienst	1717-08-31
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Laatste vermelding
Uitleg over reden einde dienstverband Er wordt geen reden gegeven voor het einde van het dienstverband; vaak is de rekening niet afgesloten. Ook als de ‘reden’ onduidelijk is, wordt ‘laatste vermelding’ gebruikt.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12726, folionummer: 220
14.
Voornaam opvarende	Joseph
Tussenvoegsel opvarende	de
Achternaam opvarende	Bruijn
Herkomst opvarende	Hungarije
Datum indiensttreding	20-04-1753
Functie bij indiensttreding	Matroos
Uitleg over functie waak- en roergang; laden en lossen; reinigen, teren en kalfaten van het schip; af- en aanslaan van de zeilen; helpers van de onderofficieren. Ook wel bootsgezel.
Uitgevaren met het schip	Baarzande
Datum uit dienst	1764-11-01
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden

[p. 55]

Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14000, folionummer: 115
15.
Voornaam opvarende	Floriaen
Achternaam opvarende	Bub
Herkomst opvarende	Hongarien
Datum indiensttreding	01-06-1691
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	SCHELDE
Opgestapt op de kaap op schip	Nederland
Opgestapt op de kaap	Ja
Opgestapt op de kaap namens kamer	Rotterdam
Datum uit dienst	1692-01-15
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Kamer Rotterdam
Uitleg over reden einde dienstverband Opgestapt aan de Kaap, in dienst van kamer Rotterdam
Schuldbrief	Onduidelijk
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 5387, folionummer: 301

C

16.
Voornaam opvarende	Stephanus
Achternaam opvarende	Chamottie
Herkomst opvarende	Hongarien
Datum indiensttreding	10-04-1763
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Erfprins
Datum uit dienst	1764-01-31
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee

[p. 56]

Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14021, folionummer: 278
17.
Voornaam opvarende	Johan
Patroniem opvarende	Michiel
Achternaam opvarende	Chowan
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	09-04-1773
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Hoolwerf
Datum uit dienst	1786-00-00
Waar uit dienst	Voorschoten
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	VOORSCHOTEN
Kamer terugreis	Amsterdam
Datum terugreis vertrek	1785-12-11
Datum terugreis aankomst kaap	1786-03-23
Datum terugreis aankomst	1786-08-21
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14041, folionummer: 194
18.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Christiaan
Herkomst opvarende	Ongario
Datum indiensttreding	17-05-1744
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Leeuwerik
Datum uit dienst	1753-00-00
Waar uit dienst	Giessenburg
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	GIESSENBURG
Kamer terugreis	Amsterdam

[p. 57]

Datum terugreis vertrek	1752-11-15
Datum terugreis aankomst kaap	1753-01-25
Datum terugreis vertrek kaap	1753-03-06
Datum terugreis aankomst	1753-05-22
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6163, folionummer: 194
19.
Voornaam opvarende	Jacob
Achternaam opvarende	Claase
Herkomst opvarende	Oud hongarije
Datum indiensttreding	02-10-1769
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Vrouwe Elisabeth
Datum uit dienst	1780-10-28
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14253, folionummer: 218
20.
Voornaam opvarende	Andries
Achternaam opvarende	Coolenban
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	03-05-1724
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	LAND VAN BELOFTEN
Opgestapt op de kaap op schip	Meerhuizen
Opgestapt op de kaap	Ja
Opgestapt op de kaap namens kamer	Enkhuizen
Datum uit dienst	1725-03-17
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Kamer Enkhuizen
Uitleg over reden einde dienstverband Opgestapt aan de Kaap, in dienst van kamer Enkhuizen
Schuldbrief	Onduidelijk

[p. 58]

Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 5823, folionummer: 169
Voornaam opvarende	Andries
Achternaam opvarende	Colenban
Herkomst opvarende	Ongarijen
Datum indiensttreding	15-06-1724
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Land van Beloften
Datum uit dienst	1726-11-29
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14699, folionummer: 135
21.
Voornaam opvarende	Matthijs
Achternaam opvarende	Comlodie
Herkomst opvarende	Hongarijn
Datum indiensttreding	27-09-1774
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Delfshaven
Datum uit dienst	1783-00-00
Waar uit dienst	Beekvliet
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	BEEKVLIET
Kamer terugreis	Zeeland
Datum terugreis vertrek	1780-11-12
Datum terugreis aankomst kaap	1781-02-06
Datum terugreis vertrek kaap	1781-03-03
Datum terugreis aankomst	1781-06-08
Opmerkingen terugreis The 9 passengers included one slave. At Marseille the BEEKVLIET was sold to S. Berard.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee

[p. 59]

Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14044, folionummer: 226
Voornaam opvarende	Matthijs
Achternaam opvarende	Comlodie
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	01-06-1783
Functie bij indiensttreding	Korporaal
Uitleg over functie	laagste rang die mag bevelvoeren over een afdeling
Uitgevaren met het schip	Ouwerkerk
Datum uit dienst	1788-11-27
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Nee
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13243, folionummer: 274
22.
Voornaam opvarende	Frans
Achternaam opvarende	Cortziers
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	21-06-1759
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	's-Gravezande
Datum uit dienst	1767-05-28
Waar uit dienst	Noord Nieuwland
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Opmerkingen	Arbeidsongeschikt
Schip terugreis	NOORD NIEUWLAND
Kamer terugreis	Hoorn
Datum terugreis vertrek	1766-11-07
Datum terugreis aankomst kaap	1767-01-25
Datum terugreis vertrek kaap	1767-02-11
Datum terugreis aankomst	1767-05-25
Opmerkingen terugreis	The 5 passengers included one condemned person.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee

[p. 60]

Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14013, folionummer: 191
23.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Crommene
Herkomst opvarende	Edenborg in hongeren
Datum indiensttreding	04-07-1751
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Hercules
Datum uit dienst	1756-01-27
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13051, folionummer: 188
24.
Voornaam opvarende	Andries
Patroniem opvarende	Daniel
Achternaam opvarende	Croon
Herkomst opvarende	Belgrado uijt hongeren
Datum indiensttreding	09-01-1747
Functie bij indiensttreding	Matroos
Uitleg over functie waak- en roergang; laden en lossen; reinigen, teren en kalfaten van het schip; af- en aanslaan van de zeilen; helpers van de onderofficieren. Ook wel bootsgezel.
Uitgevaren met het schip	Vlissingen
Waar uit dienst	Onbekend
Reden uit dienst	Niet ingevoerd
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12276, folionummer: 1
25.
Voornaam opvarende	Nicolaas
Achternaam opvarende	Croute
Herkomst opvarende	Ongarie
Datum indiensttreding	08-01-1749

[p. 61]

Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Sparenrijk
Datum uit dienst	1752-00-00
Waar uit dienst	Amstelveen
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	AMSTELVEEN
Kamer terugreis	Amsterdam
Datum terugreis vertrek	1751-11-30
Datum terugreis aankomst kaap	1752-03-24
Datum terugreis vertrek kaap	1752-04-16
Datum terugreis aankomst	1752-07-07
Opmerkingen terugreis	Crew at the Cape: 105.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6232, folionummer: 239

D

26.
Voornaam opvarende	Jurriaan
Achternaam opvarende	Danskij
Herkomst opvarende	Sevenele in hongarie
Datum indiensttreding	22-03-1747
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Baarzande
Datum uit dienst	1758-12-09
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13025, folionummer: 187
27.
Voornaam opvarende	Jan
Patroniem opvarende	Christiaan
Achternaam opvarende	Dientjes

[p. 62]

Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	20-06-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Wapen van Hoorn
Datum uit dienst	1751-08-12
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14445, folionummer: 197
28.
Voornaam opvarende	Samuel
Achternaam opvarende	Dioschkij
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	06-04-1754
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Naarstigheid
Datum uit dienst	1759-02-12
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14003, folionummer: 207

E

29.
Voornaam opvarende	Matthijs
Achternaam opvarende	Eerlijk
Herkomst opvarende	Hongarien
Datum indiensttreding	05-08-1780
Functie bij indiensttreding	Onder(scheeps)timmerman
Uitleg over functie	helper van de oppertimmerman
Uitgevaren met het schip	Zilveren Leeuw
Datum uit dienst	1786-00-00
Waar uit dienst	Stavenisse
Reden uit dienst	Gerepatrieerd

[p. 63]

Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	STAVENISSE
Kamer terugreis	Amsterdam
Datum terugreis vertrek	1786-02-13
Datum terugreis aankomst kaap	1786-04-23
Datum terugreis vertrek kaap	1786-05-11
Datum terugreis aankomst	1786-08-21
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14056, folionummer: 32
30.
Voornaam opvarende	Johan
Patroniem opvarende	Philip
Achternaam opvarende	Eijsenhoet
Herkomst opvarende	Hongen
Datum indiensttreding	14-09-1791
Functie bij indiensttreding	Jongmatroos
Uitleg over functie	Lichtmatroos
Uitgevaren met het schip	Geertruida en Petronella
Datum uit dienst	1800-09-07
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6818, folionummer: 191
31.
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Emmes
Herkomst opvarende	Hongraat
Datum indiensttreding	25-09-1771
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Prinses van Oranje
Datum uit dienst	1778-00-00
Waar uit dienst	Mercuur
Reden uit dienst	Gerepatrieerd

[p. 64]

Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	MERCUUR
Kamer terugreis	Amsterdam
Datum terugreis vertrek	1777-11-21
Datum terugreis aankomst kaap	1778-01-24
Datum terugreis vertrek kaap	1778-03-04
Datum terugreis aankomst	1778-06-05
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6558, folionummer: 333
32.
Voornaam opvarende	Martin
Tussenvoegsel opvarende	de
Achternaam opvarende	Erdurosa
Herkomst opvarende	Ongareijen
Datum indiensttreding	09-10-1739
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Scheijbeek
Datum uit dienst	1756-07-19
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6099, folionummer: 238
33.
Voornaam opvarende	Johan
Patroniem opvarende	Jurgen
Achternaam opvarende	Ernst
Herkomst opvarende	Comorra in hongarijen
Datum indiensttreding	25-10-1735
Functie bij indiensttreding	Adelborst
Uitleg over functie rangbenaming van militairen die tot zeeofficier worden opgeleid
Uitgevaren met het schip	Knappenhof
Datum uit dienst	1745-00-00
Waar uit dienst	Ouwerkerk

[p. 65]

Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	OUWERKERK
Kamer terugreis	Amsterdam
Datum terugreis vertrek	1744-11-05
Datum terugreis aankomst kaap	1745-02-06
Datum terugreis vertrek kaap	1745-04-16
Datum terugreis aankomst	1745-08-24
Opmerkingen terugreis From 03 till 06-02-1745 the OUWERKERK was at anchor off Robben Island.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14180, folionummer: 151
34.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Ertel
Herkomst opvarende	Pasi in hongarijen
Datum indiensttreding	06-03-1754
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Wildrijk
Datum uit dienst	1758-06-30
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Vermist
Uitleg over reden einde dienstverband Niet bij de monstering verschenen en de reden is niet bekend; in het scheepssoldijboek ook wel ‘absent’ genoemd
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14221, folionummer: 270
35.
Voornaam opvarende	Stephanus
Achternaam opvarende	Esser
Herkomst opvarende	Grootmardaijn in hongarijen
Datum indiensttreding	21-04-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Voorzichtigheid

[p. 66]

Datum uit dienst	1750-09-01
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14210, folionummer: 219

F

36.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Farkas
Herkomst opvarende	Westburg in hongarijen
Datum indiensttreding	16-06-1790
Functie bij indiensttreding	Matroos
Uitleg over functie waak- en roergang; laden en lossen; reinigen, teren en kalfaten van het schip; af- en aanslaan van de zeilen; helpers van de onderofficieren. Ook wel bootsgezel.
Uitgevaren met het schip	Gerechtigheid
Datum uit dienst	1791-10-21
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Laatste vermelding
Uitleg over reden einde dienstverband Er wordt geen reden gegeven voor het einde van het dienstverband; vaak is de rekening niet afgesloten. Ook als de ‘reden’ onduidelijk is, wordt ‘laatste vermelding’ gebruikt.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14291, folionummer: 119
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Farkas
Herkomst opvarende	Westburg in hongareijen
Datum indiensttreding	08-09-1790
Functie bij indiensttreding	Matroos
Uitleg over functie waak- en roergang; laden en lossen; reinigen, teren en kalfaten van het schip; af- en aanslaan van de zeilen; helpers van de onderofficieren. Ook wel bootsgezel.
Uitgevaren met het schip	GERECHTIGHEID
Opgestapt op de kaap op schip	Zwaan
Opgestapt op de kaap	Ja

[p. 67]

Opgestapt op de kaap namens kamer	Rotterdam
Datum uit dienst	1791-05-28
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Kamer Rotterdam
Uitleg over reden einde dienstverband Opgestapt aan de Kaap, in dienst van kamer Rotterdam
Schuldbrief	Onduidelijk
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13285, folionummer: 279
37.
Voornaam opvarende	Stanislaus
Achternaam opvarende	Filankwits
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	21-10-1751
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Bevalligheid
Datum uit dienst	1757-00-00
Waar uit dienst	vrijburg
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	VRIJBURG
Kamer terugreis	Zeeland
Datum terugreis vertrek	1757-12-12
Datum terugreis aankomst kaap	1758-04-05
Datum terugreis vertrek kaap	1758-04-26
Datum terugreis aankomst	1758-09-08
Opmerkingen terugreis	Crew at the Cape: 96.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13997, folionummer: 277
38.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Fox
Herkomst opvarende	Koop in hongarijn
Datum indiensttreding	17-02-1772
Functie bij indiensttreding	Soldaat

[p. 68]

Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Huis te Krooswijk
Datum uit dienst	1773-10-18
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14256, folionummer: 273
39.
Voornaam opvarende	Nicolaas
Achternaam opvarende	Freek
Herkomst opvarende	Raab in hongarijn
Datum indiensttreding	08-05-1764
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	IJsselmonde
Datum uit dienst	1765-06-25
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14243, folionummer: 249
40.
Voornaam opvarende	Carolus
Achternaam opvarende	Friedberge
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	05-10-1752
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Delft
Datum uit dienst	1755-08-31
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13999, folionummer: 216

[p. 69]

G

41.
Voornaam opvarende	Michiel
Achternaam opvarende	Gaal
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	14-04-1736
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Kasteel van Woerden
Datum uit dienst	1737-06-12
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13960, folionummer: 207
42.
Voornaam opvarende	Geurt
Achternaam opvarende	Gabrij
Herkomst opvarende	Hongarije
Datum indiensttreding	18-08-1748
Functie bij indiensttreding	Leggermaker
Uitleg over functie handwerksman, vermoedelijk maker van leggers d.w.z. houten vaten
Uitgevaren met het schip	Westhoven
Datum uit dienst	1748-11-27
Waar uit dienst	westhoven
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13987, folionummer: 43
43.
Voornaam opvarende	Johannes
Patroniem opvarende	Thomas
Achternaam opvarende	Geusner
Herkomst opvarende	Comorx in hongarije
Datum indiensttreding	26-04-1731
Functie bij indiensttreding	Roerslotenmaker

[p. 70]

Uitleg over functie mogelijk een slotenmaker, een fijnsmid die het slot d.w.z. afvuurinrichting van een handvuurwapen (roer, musket) maakt
Uitgevaren met het schip	Krooswijk
Datum uit dienst	1739-07-19
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14169, folionummer: 37

H

44.
Voornaam opvarende	Jan
Achternaam opvarende	Hamo
Herkomst opvarende	Breme in hongariee
Datum indiensttreding	06-11-1744
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Huis te Persijn
Datum uit dienst	1753-02-28
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14199, folionummer: 213
45.
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Hartel
Herkomst opvarende	Wees in hongarijen
Datum indiensttreding	18-04-1750
Functie bij indiensttreding	Bosschieter
Uitleg over functie	ervaren matroos, ook belast met het afvuren van een kanon
Uitgevaren met het schip	Oostkapelle
Datum uit dienst	1758-11-30
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja

[p. 71]

Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14213, folionummer: 99
46.
*Voornaam opvarende	Ludwich
Achternaam opvarende	Heijtrig
Herkomst opvarende	Honge
Datum indiensttreding	05-08-1787
Functie bij indiensttreding	Hooploper
Uitleg over functie	helper van de matrozen
Uitgevaren met het schip	Oud Haarlem
Datum uit dienst	1788-05-18
Waar uit dienst	Kaap de Goede Hoop
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13268, folionummer: 146
47.
Voornaam opvarende	Johan
Achternaam opvarende	Hendrik
Herkomst opvarende	Ongarijen
Datum indiensttreding	16-09-1724
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	LAND VAN BELOFTEN
Opgestapt op de kaap op schip	Loenderveen
Opgestapt op de kaap	Ja
Opgestapt op de kaap namens kamer	Enkhuizen
Datum uit dienst	1725-05-31
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Kamer Enkhuizen
Uitleg over reden einde dienstverband Opgestapt aan de Kaap, in dienst van kamer Enkhuizen
Schuldbrief	Onduidelijk
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14386, folionummer: 167

[p. 72]

Voornaam opvarende	Johan
Achternaam opvarende	Hendrik
Herkomst opvarende	Ongarijen
Datum indiensttreding	15-06-1724
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Land van Beloften
Datum uit dienst	1735-00-00
Waar uit dienst	lage polder
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	LAGE POLDER
Kamer terugreis	Enkhuizen
Datum terugreis vertrek	1734-10-07
Datum terugreis aankomst kaap	1735-01-01
Datum terugreis vertrek kaap	1735-03-03
Datum terugreis aankomst	1735-07-06
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14699, folionummer: 134
48.
Voornaam opvarende	Jacob
Achternaam opvarende	Hendriksz
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	07-04-1739
Functie bij indiensttreding	Matroos
Uitleg over functie waak- en roergang; laden en lossen; reinigen, teren en kalfaten van het schip; af- en aanslaan van de zeilen; helpers van de onderofficieren. Ook wel bootsgezel.
Uitgevaren met het schip	Delfland
Datum uit dienst	1749-00-00
Waar uit dienst	naarstigheid
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	NAARSTIGHEID
Kamer terugreis	Zeeland
Datum terugreis vertrek	1749-02-05
Datum terugreis aankomst kaap	1749-05-01

[p. 73]

Datum terugreis vertrek kaap	1749-05-18
Datum terugreis aankomst	1749-09-12
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13967, folionummer: 96
Voornaam opvarende	Jacob
Achternaam opvarende	Hendriks
Herkomst opvarende	Hongarien
Datum indiensttreding	23-11-1749
Functie bij indiensttreding	Bosschieter
Uitleg over functie	ervaren matroos, ook belast met het afvuren van een kanon
Uitgevaren met het schip	Vosmaar
Datum uit dienst	1751-00-00
Waar uit dienst	vosmaar
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	VOSMAAR
Kamer terugreis	Rotterdam
Datum terugreis vertrek	1750-09-07
Datum terugreis aankomst kaap	1750-12-01
Datum terugreis vertrek kaap	1751-02-02
Datum terugreis aankomst	1751-05-10
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13041, folionummer: 55
Voornaam opvarende	Jacob
Achternaam opvarende	Hendriks
Herkomst opvarende	Hongaarijen
Datum indiensttreding	21-10-1751
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Bevalligheid
Datum uit dienst	1752-11-25
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden

[p. 74]

Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13997, folionummer: 253
49.
Voornaam opvarende	Matthijs
Achternaam opvarende	Herkowits
Herkomst opvarende	Eijdenstadt in hongarien
Datum indiensttreding	09-06-1735
Functie bij indiensttreding	Adelborst
Uitleg over functie	rangbenaming van militairen die tot zeeofficier worden opgeleid
Uitgevaren met het schip	Langewijk
Datum uit dienst	1743-01-25
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14729, folionummer: 135
50.
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Hermans
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	22-05-1750
Functie bij indiensttreding	Korporaal
Uitleg over functie	laagste rang die mag bevelvoeren over een afdeling
Uitgevaren met het schip	Oosthuizen
Datum uit dienst	1751-09-24
Waar uit dienst	oosthuizen
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14449, folionummer: 177
51.
Voornaam opvarende	Johan
Patroniem opvarende	Michiel
Achternaam opvarende	Herold

[p. 75]

Herkomst opvarende	Fitser in hongarije
Datum indiensttreding	12-10-1783
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Bleijenburg
Datum uit dienst	1785-07-07
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14278, folionummer: 253
Voornaam opvarende	Johan
Patroniem opvarende	Michiel
Achternaam opvarende	Herold
Herkomst opvarende	Sitseren hongarije
Datum indiensttreding	12-10-1783
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	BLEIJENBURG
Opgestapt op de kaap op schip	Gouverneur-Generaal de Clerck
Opgestapt op de kaap	Ja
Opgestapt op de kaap namens kamer	Rotterdam
Datum uit dienst	1784-05-06
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Kamer Rotterdam
Uitleg over reden einde dienstverband Opgestapt aan de Kaap, in dienst van kamer Rotterdam
Schuldbrief	Onduidelijk
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13241, folionummer: 376
52.
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Hertsman
Herkomst opvarende	Edenborg in hongarijn
Datum indiensttreding	15-09-1775
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	HUIS TE KROOSWIJK

[p. 76]

Opgestapt op de kaap op schip	Groenendaal
Opgestapt op de kaap	Ja
Opgestapt op de kaap namens kamer	Rotterdam
Datum uit dienst	1776-04-14
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Kamer Rotterdam
Uitleg over reden einde dienstverband Opgestapt aan de Kaap, in dienst van kamer Rotterdam
Schuldbrief	Onduidelijk
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6618, folionummer: 252
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Hertsman
Herkomst opvarende	Eedenborg in hongarijen
Datum indiensttreding	25-08-1775
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Huis te Krooswijk
Datum uit dienst	1796-04-15
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14265, folionummer: 284
53.
Voornaam opvarende	Joseph
Patroniem opvarende	Carel
Achternaam opvarende	Hoetmeijer
Herkomst opvarende	Krullendaal uijt hongarijn
Datum indiensttreding	24-10-1756
Functie bij indiensttreding	Korporaal
Uitleg over functie	laagste rang die mag bevelvoeren over een afdeling
Uitgevaren met het schip	ROTTERDAM
Opgestapt op de kaap op schip	Oudkarspel
Opgestapt op de kaap	Ja
Opgestapt op de kaap namens kamer	Rotterdam
Datum uit dienst	1757-06-08
Waar uit dienst	Azië

[p. 77]

Reden uit dienst	Kamer Rotterdam
Uitleg over reden einde dienstverband	Opgestapt aan de Kaap, in dienst van kamer Rotterdam
Schuldbrief	Onduidelijk
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13085, folionummer: 322

J

54.
Voornaam opvarende	Poppe
Achternaam opvarende	Janko
Herkomst opvarende	Sevenbergen in hongarien
Datum indiensttreding	11-03-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Gustaaf Willem
Datum uit dienst	1776-04-23
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13036, folionummer: 285
55.
Voornaam opvarende	Pieter
Achternaam opvarende	Jansz
Herkomst opvarende	Hongarije
Datum indiensttreding	28-10-1747
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Rust en Werk
Datum uit dienst	1748-04-09
Waar uit dienst	Rust en Werk
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13986, folionummer: 113

[p. 78]

56.
Voornaam opvarende	Joris
Achternaam opvarende	Jansz
Herkomst opvarende	Ongarien
Datum indiensttreding	17-11-1703
Functie bij indiensttreding	Bosschieter
Uitleg over functie	ervaren matroos, ook belast met het afvuren van een kanon
Uitgevaren met het schip	Hazelnoot
Datum uit dienst	1706-00-00
Waar uit dienst	Hazelnoot
Reden uit dienst	Schip vergaan
Uitleg over reden einde dienstverband Dit wordt alleen vermeld als zowel het VOC schip vergaan is en de opvarende daarbij verdronken. Het betreft alleen schepen die in Dutch Asiatic Shipping voorkomen. Vergaat het schip maar de opvarende wordt gered, dan is er een ander einde dienstverband ingevoerd. Voorbeeld 1: De Woestduin (DAS 8026) vergaat in 1779 voor de Zeeuwse kust. Bij opvarenden die bij de schipbreuk overlijden wordt ingevoerd ‘Schip vergaan’ met scheepsnaam, DAS nummer en datum; bij opvarenden die gered worden wordt ingevoerd ‘Gerepatrieerd’ met dezelfde scheepsnaam, DAS nummer en datum. Voorbeeld 2: De Boot (DAS 7040) vergaat in 1739 in het Kanaal. Bij opvarenden die bij de schipbreuk overlijden wordt ingevoerd ‘Schip vergaan’ met scheepsnaam, DAS nummer en datum; bij opvarenden die gered worden en thuis komen met het schip 's Heer Arendskerke, wordt ingevoerd Gerepatrieerd met 's Heer Arendskerke, DAS nummer en datum.
Opmerkingen	Atlantische Oceaan
Schip terugreis	HAZELNOOT
Kamer terugreis	Amsterdam
Datum terugreis vertrek	1706-04-02
Datum terugreis aankomst kaap	1706-06-06
Datum terugreis vertrek kaap	1706-07-05
Opmerkingen terugreis	The HAZELNOOT sunk in the Spanish Sea.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 5493, folionummer: 11
57.
Voornaam opvarende	Andreas
Achternaam opvarende	Jelleke
Herkomst opvarende	Ongaer bij de stad baja
Datum indiensttreding	18-10-1755

[p. 79]

Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Blijdorp
Datum uit dienst	1776-00-00
Waar uit dienst	popkensburg
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	POPKENSBURG
Kamer terugreis	Zeeland
Datum terugreis vertrek	1776-10-25
Datum terugreis aankomst kaap	1776-12-31
Datum terugreis vertrek kaap	1777-03-07
Datum terugreis aankomst	1777-06-18
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14225, folionummer: 235
58.
Voornaam opvarende	Elie
Achternaam opvarende	Jetses
Herkomst opvarende	Hongarijp
Datum indiensttreding	27-01-1761
Functie bij indiensttreding	Provoost
Uitleg over functie	zorg voor orde en tucht aan boord
Uitgevaren met het schip	Stralen
Datum uit dienst	1762-02-26
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14785, folionummer: 28
59.
Voornaam opvarende	Johan
Achternaam opvarende	Jirck
Herkomst opvarende	Ongareijen
Datum indiensttreding	12-07-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair

[p. 80]

Uitgevaren met het schip	Zuiderburg
Datum uit dienst	1751-05-18
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6243, folionummer: 251
60.
Voornaam opvarende	Anthonij
Achternaam opvarende	Jurgie
Herkomst opvarende	Hongarein
Datum indiensttreding	29-01-1761
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Hoop
Datum uit dienst	1765-04-15
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14016, folionummer: 217

K

61.
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Kaufman
Herkomst opvarende	Tochaij in hongarum
Datum indiensttreding	15-02-1746
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Getrouwigheid
Datum uit dienst	1747-00-00
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Vermist
Uitleg over reden einde dienstverband Niet bij de monstering verschenen en de reden is niet bekend; in het scheepssoldijboek ook wel ‘absent’ genoemd
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee

[p. 81]

Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14437, folionummer: 174
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Kaufman
Herkomst opvarende	Tokaij in hongarijen
Datum indiensttreding	01-06-1746
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	GETROUWIGHEID
Opgestapt op de kaap op schip	Ouwerkerk
Opgestapt op de kaap	Ja
Opgestapt op de kaap namens kamer	Hoorn
Datum uit dienst	1747-02-28
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Kamer Hoorn
Uitleg over reden einde dienstverband	Opgestapt aan de Kaap, in dienst van kamer Hoorn
Schuldbrief	Onduidelijk
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6196, folionummer: 215
62.
Voornaam opvarende	Hannes
Achternaam opvarende	Kebel
Herkomst opvarende	Ortnaijhaus in hongarijen
Datum indiensttreding	02-05-1765
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Blijdorp
Datum uit dienst	1769-04-14
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14245, folionummer: 180

[p. 82]

63.
Voornaam opvarende	Samuel
Achternaam opvarende	Kies
Herkomst opvarende	Ongarie
Datum indiensttreding	08-01-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Huis te Manpad
Datum uit dienst	1755-04-19
Waar uit dienst	Azië
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6239, folionummer: 216
64.
Voornaam opvarende	Ladislaus
Achternaam opvarende	Kisch
Herkomst opvarende	Jungus in hong raien
Datum indiensttreding	22-03-1746
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Patmos
Datum uit dienst	1746-05-22
Waar uit dienst	patmos
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13021, folionummer: 267
65.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Koet
Herkomst opvarende	Hongarinen
Datum indiensttreding	31-12-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Kievitsheuvel
Datum uit dienst	1754-08-31
Waar uit dienst	Azië

[p. 83]

Reden uit dienst	Vermist
Uitleg over reden einde dienstverband Niet bij de monstering verschenen en de reden is niet bekend; in het scheepssoldijboek ook wel ‘absent’ genoemd
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6258, folionummer: 263
66.
Voornaam opvarende	Hieronijmus
Achternaam opvarende	Kraus
Herkomst opvarende	Peek in hongarien
Datum indiensttreding	25-10-1786
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Canton
Datum uit dienst	1792-12-06
Waar uit dienst	Vrouwe Maria Kornelia
Reden uit dienst	Overleden
Schip terugreis	VROUWE MARIA KORNELIA
Kamer terugreis	Enkhuizen
Datum terugreis vertrek	1792-11-27
Datum terugreis aankomst kaap	1793-02-27
Datum terugreis vertrek kaap	1793-04-01
Datum terugreis aankomst	1793-07-27
Schuldbrief	Werfofficier
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14282, folionummer: 269

L

67.
Voornaam opvarende	Andrieas
Achternaam opvarende	Lank
Herkomst opvarende	Belgrado in hongarij
Datum indiensttreding	15-06-1763
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Huis ten Donk
Datum uit dienst	1768-00-00
Waar uit dienst	Noord-Beveland

[p. 84]

Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	NOORD-BEVELAND
Kamer terugreis	Zeeland
Datum terugreis vertrek	1768-02-02
Datum terugreis aankomst kaap	1768-04-16
Datum terugreis vertrek kaap	1768-05-03
Datum terugreis aankomst	1768-08-27
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14240, folionummer: 277
Voornaam opvarende	Andries
Achternaam opvarende	Lank
Herkomst opvarende	Belgrand in hongarijen
Datum indiensttreding	03-06-1763
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	HUIS TEN DONK
Opgestapt op de kaap op schip	Giessenburg
Opgestapt op de kaap	Ja
Opgestapt op de kaap namens kamer	Rotterdam
Datum uit dienst	1764-01-03
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Kamer Rotterdam
Uitleg over reden einde dienstverband Opgestapt aan de Kaap, in dienst van kamer Rotterdam
Schuldbrief	Onduidelijk
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6426, folionummer: 514
68.
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Laso
Herkomst opvarende	Hongereijde
Datum indiensttreding	20-01-1745
Functie bij indiensttreding	Tamboer
Uitleg over functie	signalen bij het wisselen van de wacht
Uitgevaren met het schip	Schonauwen

[p. 85]

Datum uit dienst	1745-12-03
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13010, folionummer: 136
69.
Voornaam opvarende	Ignatius
Patroniem opvarende	Ermens
Achternaam opvarende	Leder
Herkomst opvarende	Angen in hongarije
Datum indiensttreding	10-08-1748
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Standvastigheid
Datum uit dienst	1754-00-00
Waar uit dienst	akerendam
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	AKERENDAM
Kamer terugreis	Amsterdam
Datum terugreis vertrek	1753-11-15
Datum terugreis aankomst kaap	1754-01-14
Datum terugreis vertrek kaap	1754-02-03
Datum terugreis aankomst	1754-05-14
Opmerkingen terugreis	Crew at the Cape: 136.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14208, folionummer: 221
70.
Voornaam opvarende	Paulus
Patroniem opvarende	Andries
Achternaam opvarende	Louis
Herkomst opvarende	Hongarijn
Datum indiensttreding	29-12-1765
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair

[p. 86]

Uitgevaren met het schip	Huis Om
Datum uit dienst	1766-08-31
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6459, folionummer: 280
71.
Voornaam opvarende	Andries
Achternaam opvarende	Lucasz
Herkomst opvarende	Erlagh in ongarien
Datum indiensttreding	09-05-1706
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Haringtuin
Datum uit dienst	1715-08-24
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Ja
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14652, folionummer: 144

M

72.
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Maeijer
Herkomst opvarende	Hongeren
Datum indiensttreding	27-05-1748
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Zeelandia
Datum uit dienst	1754-00-00
Waar uit dienst	Akerendam
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	AKERENDAM
Kamer terugreis	Amsterdam
Datum terugreis vertrek	1753-11-15

[p. 87]

Datum terugreis aankomst kaap	1754-01-14
Datum terugreis vertrek kaap	1754-02-03
Datum terugreis aankomst	1754-05-14
Opmerkingen terugreis	Crew at the Cape: 136.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13029, folionummer: 223
73.
Voornaam opvarende	Johan
Achternaam opvarende	Maijer
Herkomst opvarende	Pest in ungarien
Datum indiensttreding	22-12-1794
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Zorg
Waar uit dienst	Onbekend
Reden uit dienst	Niet ingevoerd
Schuldbrief	Nee
Maandbrief	Ja
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12321, folionummer: 1
74.
Voornaam opvarende	Michiel
Achternaam opvarende	Marrits
Herkomst opvarende	Ongarin
Datum indiensttreding	26-12-1784
Functie bij indiensttreding	Matroos
Uitleg over functie waak- en roergang; laden en lossen; reinigen, teren en kalfaten van het schip; af- en aanslaan van de zeilen; helpers van de onderofficieren. Ook wel bootsgezel.
Uitgevaren met het schip	Avenhorn
Datum uit dienst	1789-00-00
Waar uit dienst	zaanstroom
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	ZAANSTROOM
Kamer terugreis	Amsterdam
Datum terugreis vertrek	1789-11-17

[p. 88]

Datum terugreis aankomst kaap	1790-02-17
Datum terugreis vertrek kaap	1790-03-21
Datum terugreis aankomst	1790-07-19
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14512, folionummer: 118
75.
Voornaam opvarende	Christiaan
Achternaam opvarende	Meijer
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	18-08-1748
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Westhoven
Datum uit dienst	1749-05-09
Waar uit dienst	westhoven
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13987, folionummer: 193
76.
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Meijer
Herkomst opvarende	Stolveijsenbrug in hongarijen
Datum indiensttreding	26-04-1763
Functie bij indiensttreding	Bosschieter
Uitleg over functie	ervaren matroos, ook belast met het afvuren van een kanon
Uitgevaren met het schip	Rotterdam
Datum uit dienst	1766-01-10
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Vermist
Uitleg over reden einde dienstverband Niet bij de monstering verschenen en de reden is niet bekend; in het scheepssoldijboek ook wel ‘absent’ genoemd
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14241, folionummer: 73

[p. 89]

77.
Voornaam opvarende	Jacobus
Achternaam opvarende	Meijnhart
Herkomst opvarende	Hongarije
Datum indiensttreding	28-07-1747
Functie bij indiensttreding	Opperchirurgijn
Uitleg over functie	medische zorg
Uitgevaren met het schip	Naarstigheid
Datum uit dienst	1748-10-01
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13985, folionummer: 24
78.
Voornaam opvarende	Jurk
Achternaam opvarende	Michel
Herkomst opvarende	Hoeven in hongarijen
Datum indiensttreding	14-05-1758
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Welgelegen
Datum uit dienst	1758-10-19
Waar uit dienst	Kaap de Goede Hoop
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14780, folionummer: 172
79.
Voornaam opvarende	Michiel
Achternaam opvarende	Milder
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	07-01-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Overschie
Datum uit dienst	1749-01-21
Waar uit dienst	Engeland

[p. 90]

Reden uit dienst	Weggelopen
Uitleg over reden einde dienstverband Als vermeld wordt naar wie of waarheen hij is weggelopen, staat dit bij de opmerkingen
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13988, folionummer: 270
80.
Voornaam opvarende	Anthon
Achternaam opvarende	Miller
Herkomst opvarende	Hungarien
Datum indiensttreding	05-12-1771
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Pauw
Datum uit dienst	1772-01-28
Waar uit dienst	pauw
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14038, folionummer: 216
81.
Voornaam opvarende	Andries
Achternaam opvarende	Moenits
Herkomst opvarende	Nieuwhuijse in hongeren
Datum indiensttreding	20-01-1710
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Raadhuis van Middelburg
Datum uit dienst	1731-11-18
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12733, folionummer: 31

[p. 91]

82.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Mok
Herkomst opvarende	Strijer in hongarijen
Datum indiensttreding	19-05-1747
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Schakenbos
Datum uit dienst	1750-05-29
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14206, folionummer: 128
83.
Voornaam opvarende	Michiel
Achternaam opvarende	Molenaar
Herkomst opvarende	Ongarie
Datum indiensttreding	07-02-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Spanderswoud
Datum uit dienst	1749-11-13
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6234, folionummer: 190

N

84.
Voornaam opvarende	Hans
Patroniem opvarende	Jurgen
Achternaam opvarende	Nibel
Herkomst opvarende	Hongarije
Datum indiensttreding	11-11-1746
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair

[p. 92]

Uitgevaren met het schip	Overschie
Datum uit dienst	1749-08-31
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Laatste vermelding
Uitleg over reden einde dienstverband Er wordt geen reden gegeven voor het einde van het dienstverband; vaak is de rekening niet afgesloten. Ook als de ‘reden’ onduidelijk is, wordt ‘laatste vermelding’ gebruikt.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13983, folionummer: 213

O

85.
Voornaam opvarende	Johannis
Achternaam opvarende	Ongaar
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	09-07-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Deunisveld
Datum uit dienst	1753-10-25
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13991, folionummer: 217
86.
Voornaam opvarende	Matthijs
Achternaam opvarende	Oranje
Herkomst opvarende	Hongareij
Datum indiensttreding	18-10-1750
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Slot van Kapelle
Datum uit dienst	1751-05-02
Waar uit dienst	Slot van Kapelle
Reden uit dienst	Overleden

[p. 93]

Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6270, folionummer: 303

P

87.
Voornaam opvarende	Lucas
Achternaam opvarende	Parras
Herkomst opvarende	Meeren bij ongarien
Datum indiensttreding	20-02-1706
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Donau
Datum uit dienst	1714-00-00
Waar uit dienst	hoedekenskerke
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	HOEDEKENSKERKE
Kamer terugreis	Zeeland
Datum terugreis vertrek	1713-11-28
Datum terugreis aankomst kaap	1714-02-05
Datum terugreis vertrek kaap	1714-04-10
Datum terugreis aankomst	1714-08-18
Opmerkingen terugreis	The master was vice-commandeur of the return fleet.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12714, folionummer: 205
88.
Voornaam opvarende	Francis
Achternaam opvarende	Pater
Herkomst opvarende	Hongaart
Datum indiensttreding	24-10-1752
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Kattendijke
Datum uit dienst	1752-12-27
Waar uit dienst	kattendijke

[p. 94]

Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13059, folionummer: 184
89.
Voornaam opvarende	Andreas
Achternaam opvarende	Pek
Herkomst opvarende	Ongarijen uit etenburgh
Datum indiensttreding	01-01-1719
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Rijssel
Datum uit dienst	1742-08-31
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Laatste vermelding
Uitleg over reden einde dienstverband Er wordt geen reden gegeven voor het einde van het dienstverband; vaak is de rekening niet afgesloten. Ook als de ‘reden’ onduidelijk is, wordt ‘laatste vermelding’ gebruikt.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14685, folionummer: 213
90.
Voornaam opvarende	Jurgen
Achternaam opvarende	Penspolskee
Herkomst opvarende	Ongaar
Datum indiensttreding	15-01-1793
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Enkhuizer Maagd
Datum uit dienst	1793-05-02
Waar uit dienst	Kaap de Goede Hoop
Reden uit dienst	Laatste vermelding
Uitleg over reden einde dienstverband Er wordt geen reden gegeven voor het einde van het dienstverband; vaak is de rekening niet afgesloten. Ook als de ‘reden’ onduidelijk is, wordt ‘laatste vermelding’ gebruikt.
Schuldbrief	Werfofficier
Maandbrief	Nee

[p. 95]

Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14841, folionummer: 305
91.
Voornaam opvarende	Zacharias
Achternaam opvarende	Philip
Herkomst opvarende	Semuis in hongarien
Datum indiensttreding	27-09-1774
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Delfshaven
Datum uit dienst	1786-00-00
Waar uit dienst	Slot ter Hoge
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	SLOT TER HOGE
Kamer terugreis	Zeeland
Datum terugreis vertrek	1786-02-26
Datum terugreis aankomst kaap	1786-05-19
Datum terugreis vertrek kaap	1786-07-08
Datum terugreis aankomst	1786-12-10
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14044, folionummer: 206
92.
Voornaam opvarende	Tierilo
Achternaam opvarende	Photioff
Herkomst opvarende	Hongarie
Datum indiensttreding	05-10-1751
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Kievitsheuvel
Datum uit dienst	1755-00-00
Waar uit dienst	sloterdijk
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	SLOTERDIJK
Kamer terugreis	Amsterdam

[p. 96]

Datum terugreis vertrek	1754-11-17
Datum terugreis aankomst kaap	1755-01-31
Datum terugreis vertrek kaap	1755-02-17
Datum terugreis aankomst	1755-05-31
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6274, folionummer: 264
93.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Pols
Herkomst opvarende	Hongerijn
Datum indiensttreding	18-04-1750
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Gouverneur-generaal
Datum uit dienst	1751-09-04
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13993, folionummer: 237
94.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Popera
Herkomst opvarende	Oudsmaren in hongarije
Datum indiensttreding	19-04-1757
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Vrouwe Elisabeth
Datum uit dienst	1758-01-30
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14228, folionummer: 179

[p. 97]

95.
Voornaam opvarende	Elias
Achternaam opvarende	Poppewits
Herkomst opvarende	Ongarie
Datum indiensttreding	21-11-1748
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Polanen
Datum uit dienst	1752-03-24
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6231, folionummer: 163
96.
Voornaam opvarende	Simon
Achternaam opvarende	Poppowits
Herkomst opvarende	Nijhaus in hongarije
Datum indiensttreding	06-04-1775
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Jonge Hellingman
Datum uit dienst	1778-09-01
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14266, folionummer: 215
97.
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Potsjer
Herkomst opvarende	Hongaris
Datum indiensttreding	27-10-1747
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Fortuin
Datum uit dienst	1751-04-11
Waar uit dienst	Azie

[p. 98]

Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6213, folionummer: 109
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Potsser
Herkomst opvarende	Honganie
Datum indiensttreding	29-10-1747
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	FORTUIN
Opgestapt op de kaap op schip	Vosmaar
Opgestapt op de kaap	Ja
Opgestapt op de kaap namens kamer	Amsterdam
Datum uit dienst	1748-10-13
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Kamer Amsterdam
Uitleg over reden einde dienstverband Opgestapt aan de Kaap, in dienst van kamer Amsterdam; werknemers die op de Kaap in dienst werden genomen, zijn in dienst bij kamer Amsterdam.
Schuldbrief	Onduidelijk
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13026, folionummer: 214

R

98.
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Reijs
Herkomst opvarende	When in hongarije
Datum indiensttreding	10-08-1748
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Standvastigheid
Datum uit dienst	1749-07-13
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja

[p. 99]

Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14208, folionummer: 222
99.
Voornaam opvarende	Johan
Achternaam opvarende	Roedersho
Herkomst opvarende	Debberten in hongarijen
Datum indiensttreding	26-04-1763
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Rotterdam
Datum uit dienst	1775-00-00
Waar uit dienst	bredenhof
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	BREDENHOF
Kamer terugreis	Hoorn
Datum terugreis vertrek	1774-10-27
Datum terugreis aankomst kaap	1775-01-10
Datum terugreis vertrek kaap	1775-01-24
Datum terugreis aankomst	1775-04-24
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14241, folionummer: 255
100.
Voornaam opvarende	Johan
Patroniem opvarende	Nicolaas
Achternaam opvarende	Ronder
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	05-07-1746
Functie bij indiensttreding	Matroos
Uitleg over functie waak- en roergang; laden en lossen; reinigen, teren en kalfaten van het schip; af- en aanslaan van de zeilen; helpers van de onderofficieren. Ook wel bootsgezel.
Uitgevaren met het schip	Sijbekarspel
Datum uit dienst	1748-00-00
Waar uit dienst	Osdorp
Reden uit dienst	Gerepatrieerd

[p. 100]

Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schip terugreis	OSDORP
Kamer terugreis	Enkhuizen
Datum terugreis vertrek	1749-01-24
Datum terugreis aankomst kaap	1749-05-01
Datum terugreis vertrek kaap	1749-05-18
Datum terugreis aankomst	1749-09-17
Opmerkingen terugreis Commandeur of the ships that departed from the Cape on 1 8-05-1749 was Boudewijn Molen, master of the AMSTELVEEN (7302).
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14439, folionummer: 121

S

101.
Voornaam opvarende	Ignatius
Patroniem opvarende	Leopoldus
Achternaam opvarende	Seuranij
Herkomst opvarende	Presburg in hongarijen
Datum indiensttreding	19-11-1750
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Noord Nieuwland
Datum uit dienst	1753-08-31
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Vermist
Uitleg over reden einde dienstverband Niet bij de monstering verschenen en de reden is niet bekend; in het scheepssoldijboek ook wel ‘absent’ genoemd
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14214, folionummer: 191
102.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Sjendeli
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	21-10-1751
Functie bij indiensttreding	Soldaat

[p. 101]

Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Bevalligheid
Datum uit dienst	1754-10-06
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13997, folionummer: 269
103.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Sindelie
Herkomst opvarende	Hungarijen
Datum indiensttreding	23-07-1763
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Gouverneur-generaal
Datum uit dienst	1774-07-30
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14022, folionummer: 252
104.
Voornaam opvarende	Jurgen
Achternaam opvarende	Smit
Herkomst opvarende	Hongarije
Datum indiensttreding	25-03-1749
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Wildrijk
Datum uit dienst	1752-08-31
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Vermist
Uitleg over reden einde dienstverband Niet bij de monstering verschenen en de reden is niet bekend; in het scheepssoldijboek ook wel ‘absent’ genoemd
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee

[p. 102]

Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 13989, folionummer: 244
105.
Voornaam opvarende	Johan
Patroniem opvarende	Jansz:
Achternaam opvarende	Snijder
Herkomst opvarende	Chetschemeijt in hongarije
Datum indiensttreding	24-07-1752
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Witsburg
Datum uit dienst	1777-03-16
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14219, folionummer: 255
106.
Voornaam opvarende	Jurien
Achternaam opvarende	Soubach
Herkomst opvarende	Hongarije
Datum indiensttreding	07-06-1690
Functie bij indiensttreding	(onbekend)
Uitleg over functie	de functie wordt in het scheepssoldijboek niet vermeld
Uitgevaren met het schip	Honselaarsdijk
Waar uit dienst	Onbekend
Reden uit dienst	Niet ingevoerd
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12234, folionummer: 1
107.
Voornaam opvarende	Michiel
Achternaam opvarende	Stern
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	26-04-1763
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair

[p. 103]

Uitgevaren met het schip	Rotterdam
Datum uit dienst	1763-12-05
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14241, folionummer: 263
108.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Stokker
Herkomst opvarende	Viskerke in hongarijen
Datum indiensttreding	18-08-1778
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Bleijenburg
Datum uit dienst	1779-05-09
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14272, folionummer: 188

T

109.
Voornaam opvarende	Joseph
Achternaam opvarende	Tackas
Herkomst opvarende	Wertburg in hongarijen
Datum indiensttreding	16-06-1790
Functie bij indiensttreding	Matroos
Uitleg over functie waak- en roergang; laden en lossen; reinigen, teren en kalfaten van het schip; af- en aanslaan van de zeilen; helpers van de onderofficieren. Ook wel bootsgezel.
Uitgevaren met het schip	Gerechtigheid
Datum uit dienst	1791-08-31
Waar uit dienst	Kaap de Goede Hoop
Reden uit dienst	Laatste vermelding

[p. 104]

Uitleg over reden einde dienstverband Er wordt geen reden gegeven voor het einde van het dienstverband; vaak is de rekening niet afgesloten. Ook als de ‘reden’ onduidelijk is, wordt ‘laatste vermelding’ gebruikt.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14291, folionummer: 119
110.
Voornaam opvarende	Paul
Patroniem opvarende	Louis
Achternaam opvarende	Thibault
Herkomst opvarende	Akitzo in hongarijn
Datum indiensttreding	15-11-1764
Functie bij indiensttreding	Sergeant
Uitleg over functie onderofficier, heeft meestal het bevel over de militairen aan boord.
Uitgevaren met het schip	Vredenhof
Datum uit dienst	1789-03-22
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6453, folionummer: 206
111.
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Tokaij
Herkomst opvarende	Ongarien
Datum indiensttreding	23-10-1753
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Giessenburg
Datum uit dienst	1754-06-10
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6311, folionummer: 274

[p. 105]

V

112.
Voornaam opvarende	Hans
Patroniem opvarende	Jurge
Achternaam opvarende	Vonk
Herkomst opvarende	Gestel in in hongarien
Datum indiensttreding	09-01-1761
Functie bij indiensttreding	Scheepskorporaal
Uitleg over functie belast met het toezicht en onderhoud van de wapens, wapensmid
Uitgevaren met het schip	Rotterdam
Datum uit dienst	1769-03-31
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Vrijburger
Uitleg over reden einde dienstverband Dit wordt ingevoerd als de laatste post vermeldt dat de opvarende vrijburger wordt. Soms wordt een opvarende vrijburger en treedt daarna weer in dienst. Als een opvarende vrijburger wordt en de datum van overlijden wordt gegeven, staat dit bij opmerkingen.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14235, folionummer: 37
113.
Voornaam opvarende	Stephanus
Achternaam opvarende	Vort
Herkomst opvarende	Vuget in hongarijen
Datum indiensttreding	04-10-1758
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Huis ten Donk
Datum uit dienst	1772-02-09
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14231, folionummer: 288

[p. 106]

W

114.
Voornaam opvarende	Andries
Achternaam opvarende	Waijwoode
Herkomst opvarende	Hongarijen
Datum indiensttreding	15-06-1724
Functie bij indiensttreding	Matroos
Uitleg over functie waak- en roergang; laden en lossen; reinigen, teren en kalfaten van het schip; af- en aanslaan van de zeilen; helpers van de onderofficieren. Ook wel bootsgezel.
Uitgevaren met het schip	Land van Beloften
Datum uit dienst	1736-02-09
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14699, folionummer: 67
115.
Voornaam opvarende	Johannes
Achternaam opvarende	Wel
Herkomst opvarende	Ongarie
Datum indiensttreding	22-11-1746
Functie bij indiensttreding	Soldaat
Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Leiden
Datum uit dienst	1747-01-30
Waar uit dienst	Leiden
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 6198, folionummer: 217
116.
Voornaam opvarende	Hans
Achternaam opvarende	Wellesig
Herkomst opvarende	Rignits in hongarien
Datum indiensttreding	07-03-1713
Functie bij indiensttreding	Adelborst

[p. 107]

Uitleg over functie rangbenaming van militairen die tot zeeofficier worden opgeleid
Uitgevaren met het schip	Berbices
Datum uit dienst	1745-06-30
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Ouderdom
Uitleg over reden einde dienstverband De opvarende krijgt een ‘rustgage’ of gaat in een instelling, bijvoorbeeld een armenhuis
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 12750, folionummer: 209
117.
Voornaam opvarende	Abraham
Tussenvoegsel opvarende	de
Achternaam opvarende	Wit
Herkomst opvarende	Hongarije
Datum indiensttreding	19-10-1778
Functie bij indiensttreding	Matroos
Uitleg over functie waak- en roergang; laden en lossen; reinigen, teren en kalfaten van het schip; af- en aanslaan van de zeilen; helpers van de onderofficieren. Ook wel bootsgezel.
Uitgevaren met het schip	Buitenleven
Datum uit dienst	1780-00-00
Waar uit dienst	venus
Reden uit dienst	Gerepatrieerd
Uitleg over reden einde dienstverband Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd.
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 14052, folionummer: 67

Z

118.
*Voornaam opvarende	Tobias
Achternaam opvarende	Zeegen
Herkomst opvarende	Edenburg in hong
Datum indiensttreding	02-01-1718
Functie bij indiensttreding	Soldaat

[p. 108]

Uitleg over functie	Militair
Uitgevaren met het schip	Groenswaart
Datum uit dienst	1729-11-02
Waar uit dienst	Azie
Reden uit dienst	Overleden
Schuldbrief	Ja
Maandbrief	Nee
Bronverwijzing Nummer toegang: 1.04.02, inventarisnummer: 5714, folionummer: 185