Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid
(1952)–K. ter Laan–
Auteursrecht onbekend[2 Willem van Oranje]2Willem van Oranje, reeds in 1567 bezongen in de Geuzenliederen. In 1568 bij de Tocht over de Maas: De Prince van Orangiën is te velde gecomen,
Vive le Geus!
In hetzelfde jaar nog het Wilhelmus; zie daar. Bespot door de tegenpartij in een satire van 1579; Ontwyfelick groot onghelijck
heeft den Conynck van Spaignen,
Dat hy zulck eenen goeden prince
voor vyandt es hauwende;
dat het gedicht als satire bedoeld is, blijkt telkens uit het slot van ieder couplet: Noyt en heeft Vlaenderen
in meerder ruste gheseten......
't Es alsoo waer als den hont
de byle heeft gheëten.
In Valerius' Gedenk-clanck een klaaglied op de dood van de Prins: Stort tranen uyt,
Schreyt luide,
Weent en treurt.
Gedichten over de moord van 1584 in het Geuzen-liedboek; toneelspel over de moord door Jhr. Jacob Duym; zie daar en Nassausche Perseus. In 1602 verscheen van Prof. Heinsius het L. treurspel Auriacus sive Libertas saucia, d.i. Oranje of de gekwetste Vrijheid, door Duym vertaald, 1606. Costers nieuwe Academie werd 1617 ingewijd; als tweede stuk op die avond werd gespeeld het Treurspel vande moordt begaen aen Wilhelm van Orangien door Gijsbert van Hoghendorp. Bij een prent van Jan van de Velde schreef Starter in 1623 de Triumph-Wagen, een groot lofdicht op Willem I. Lambert van den Bos schreef 1661 zijn treurspel Wilhem of Gequetste Vryheyt; Joost Sasselee in 1738 het treurspel De ballingschap van Willem I, Prins van Oranje. Dood van Willem I, treurspel van Claas Bruin, 1721. Van 1773 is het treurspel Willem de Eerste van Onno Zwier van Haren; van 1780 Willem I van Nomsz in 24 zangen; van 1785 Willem I, treurspel van Jan van Walré. Bezongen door Tollens, 1807; door P.M. Montijn in 1848. Van Hilman weer een treurspel, Willem I, 1848. En nog een treurspel van Van Walré in 1836: De dood van Willem den Eerste. Bekend bleef de lierzang Aan Prins Willem van Van Alphen, 1779, gevolgd door het puntdicht: Wie leeft er, die na hem
ons Neerland kan behoeden?
Zoo sprak het weerloos volk,
Maar Neerlands God zei..... Ik!
A.L. Barbaz bewerkte naar het F. van Arnault in 1826 een treurspel Willem van Oranje; Warnsinck behandelde de moord in een toneelspel, 1836. De Vlaamse senator Paul de Mont schreef het drama Willem de Zwijger. En in De Stem van 1939 verscheen het nieuwe drama van Dirk Coster: Leven en Sterven van Willem van Oranje. Mw. Laman Trip-de Beaufort schreef een historisch toneelspel Willem van Oranje, 2e druk 1916. De stukken van voor- en tegenstanders over de moord op Prins Willem zijn in 1884 door J.G. Frederiks uitgegeven. |
|