Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 14

[Joan Frederik van Oordt]

OORDT. (Joan Frederik van) zoon van Joan Willem van Oordt en Maria Louise Gobius, den 20 Nov. 1794 te Rotterdam, waar zijn vader koophandel dreef, geboren. Na het onderwijs van den rector Joan Adam Nodell genoten te hebben, bezocht hij de Utrechtsche hoogeschool, waar hij zich onder zijn oom Gabriel van Oordt en N.

C. de Fremery in de godgeleerdheid oefende. Hij oefende zich ook in verschillende andere vakken van wetenschap en letteren en was veel aan den hoogleeraar Adam Simons, maar vooral aan van Heusde verpligt. Den 3den April 1821 verdedigde hij zijne dissertatie de Religione Christiana, ad consunctionis et Societatis studia alenda et promovenda, cum aptissima, tum efficacissima. (Traj. ad Rhen. 1821). Reeds voor hij haar verdedigde, was hij predikant geworden (Oct. 1819) te Nederlangbroek. Vandaar werd hij in Sept. 1824 naar Alkmaar beroepen, waar hij slechts één jaar vertoefde. Den 26 Oct. 1823 predikant te Utrecht geworden, was hij in die academiestad regt op zijne plaats, zoodat hij in 1825 voor een beroep naar zijne vaderstad bedankte. Men achtte te Utrecht, behalve zijne prediking en zijnen omgang, ook zijne wetenschappelijke ontwikkeling hoog. Hij werd er tot curator van het gymnasium benoemd, en in 1827 wenschte men hem reeds als buitengewoon hoogleeraar in de godgeleerdheid te zien optreden. Dezen wensch volgde hij niet op, maar den 20 Febr. 1829 aanvaardde hij de betrekking van gewoon hoogleeraar in dat vak te Groningen, het houden eener redevoering de Eloquentiae sacrae naturâ. Gron. 1832 en in de Annales Acad. Gron. 1828-1829. Van ware welsprekendheid getuigt zijne leerrede in 1830 gehouden over Godsvrucht als de bron van waren heldenmoed. (naar Psalm LX:14a, opgenomen in de Leerredenen der gezamenlijke academiepredikers) waardoor hij anderen, bijzonder de akademische jongelingschap, aanvuurde, om mede te werken tot verdediging des vaderlands, dat hij vurig lief had. En om aan zijn woord kracht bij te zetten door zijn eigen voorbeeld, trok hij, gelijk ook zijn ambtgenoot W. Vrolik zelf mede uit als luitenant bij de flankeurs-kompagnie, hij, die ook vroeger reeds als student, in 1815 desgelijks zijn vaderland gediend had. Van zijne ware vaderlandsliefde getuigt ook zijne redevoering, bij het nederleggen van 't rectoriaat, 9 Oct. 1834, gehouden de Religione christiana in patria nostra vi sua salutari nunquam destituta. (Gron. 1839 in het Holl. door G.W. Sannes, Gron. 1839) Den 11 Dec. 1839 aanvaardde hij het hoogleeraarsambt te Leyden met eene redevoering de vero in theologia unice sectando. (L.B. 1840). Met de opleiding zijner kweekelingen ging van Oordt te Leyden voort te doen wat hij te Groningen gedaan had, maar hij voegde er bij het onderwijs in de theologische encyclopedie, om den geheelen omvang, den aard en het doel der vorming van theologen regt te doen kennen en waarderen. Welk een geest hem daarbij bezielde en welk het ideaal was, dat hij zelf steeds voor oogen hield, dat heeft hij nog in zijne laatste rectorale oratie, 8 Febr. 1842 gehouden, openlijk kenbaar gemaakt, toen hij het volmaakte beeld des opvoeders, in Jezus Christus te aanschouwen, heer-

lijk heeft geschilderd. (Oratio de perfecta institutoris specce in Jesu Christo conspicua). (L.B. 1842, gedeeltelijk vertaald onder den titel: Jezus Christus het volmaakte beeld van een opvoeder in het Nederl. Tijds. voor onderwijs en opvoeding. 1ste jaarg. Gron 1844). Verlustigde hij zich gaarne in werken van smaak, in zijne moedertaal, in het Hoogduitsch, Fransch en Engelsch geschreven; zijne verhandeling (in Vaderl. Letteroeff. 1866 Mengelw. bl. 309 volgg.) over de veel gelezene romans van Eugène Sue kan getuigen, hoe hij ook daarbij zijn oordeel rigtte, en aller oordeel wilde gerigt hebben naar hetgeen waarlijk schoon, edel en goed is, naar het hoogste doel der menschheid. Zijne verzen, die hij meermalen bij voorkomende gelegenheden voortbragt, waren van gemakkelijken, schilderachtigen en levendigen stijl, en wat men ook in den stijl zijner leerredenen minder moge goedkeuren, levendigheid van schildering en voorstelling en warmte van gevoel zal wel niemand daarin kunnen miskennen. Verre de meeste zijner geschriften zijn te vinden in het Godgeleerde Tijdschrift Waarheid in Liefde, waarvan hij mede redacteur was van den aanvang af in 1837 en een der ijverigste medearbeiders gebleven is tot zijn dood 11 Dec. 1852. Sedert 1827 was hij lid der Maats. van Nederl. Letterk. te Leyden. Hij huwde Henriette Jacoba Bakker, dochter van de Groninger hoogleeraar G. Bakker, die den 27 Nov. 1851 aan hem en zijn eenigen zoon door den dood ontrukt werd.

Behalve de vermelde geschriften heeft men nog van hem:

Gedenkboek of verzameling van stukken betrekkelijk de veldtogt der studenten van Groningen en Franeker enz. Gron. 1832.

De geestgesteldheid van Simeon die van den stervenden Christen. Utr. 1832.

Een werkdadig en weldadig leven in verband met den dood. Leerrede over Hand. IX, vs. 36^b en 37^a, gehouden na het overlijden van de Koningin der Nederlanden. Gron. 1837.

Het kruis van Christus. Achttal leerredenen. Leid. 1843.

De voortgang der christelijke gemeente tot volkomenheid, een beginsel des christendoms, over Epeh. IV:13, in de Maand. Leerred. (Arnhem) 1849 no. 11.

Nagelatene Leerredenen. 's Hertogenbosch 1853.

Nog een woord over de zoogenaamde Groninger school. Rott. 1843 (naamloos).

Een woord naar aanleiding van de beschouwingen en beoordeelingen der zoogenaamde Groninger school in kerkel. cour. 1851 en afzonderlijk. 's Hertogenb. 1851.

Buiten hetgeen hij geleverd heeft in de Overzigten over Godgeleerde Letterkunde komen van hem in Waarheid en Liefde voor:

Brief aan den Hoogleeraar W.A. van Hengel over een gedeelte der lijdensgeschiedenis. Leid. 1847.

Jezus Verrijzenis (gedicht) in Christ. Allum voor 1848.

Het vonnis der Arrondissements Regtbank te Leiden. Leid. 1849.

Zie zijne leverschets door L.G. Pareau, in Handel. d. Jaarl. Algem. Verg. d. Maatsch. v. Letterk. 1853. Dez. Een woord over J.F. van Oordt in Waarheid en Liefde voor 1853 I; J.H.M.C. van Oosterzee. Iets ter herrinnering aan J.F. van Oordt in de Evangelie-spiegel voor 1853 bl. 22 verv. Dez. Het beeld van J.R. van Oordt geschetst 1853, Glassius, Godgel. Nederl. o.h.w.; Woorden bij het graf van J.F. van Oordt Jz. door N.C. Kist. Leiden 1952; Sepp. Proeve eene Pragm. Gesch. der Theol. in Nederland, bl. 139, 141, 143-147 vlg. 172, 188 vlg. 195, 200, 211, 213, 217 vlg. 220, 239 vlg. 247, 282 vlg. 287; Waarheid en Liefde 1837 III bl. 603, 1838 IV bl. 850, 1841 III bl. 650, 1843 IV bl. 849, 1844 IV bl. 844.