Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 12. Eerste stuk

[Johan van Mathenes]

MATHENES (Johan van), eenig kind van den vorige, heer van Mathenesse, Riviere, Opmeer en Souteveen, hoogheemraad van Schieland, lid der ridderschap van Holland, waarin hij het eerst in 1626, ten gevolge van de ongunst, waarin zijn vader bij prins Maurits was geraakt, werd beschreven. Hij werd in 1596 geboren, betrad het voetspoor van zijn vader en verklaarde zich als de vriend en voorstander eener gematigde denkwijs in kerkelijke zaken. Hij was het die deze zaak inzonderheid bevlijtigde om de Groot, toen deze in 1631 in het vaderland was teruggekeerd, te beveiligen en, zoo mogelijk, aan zijne zaak eene goede wending te geven. Hij werd tot de hoogste betrekkingen geroepen, en had als lid der Staten-generaal deel aan hunne gewigtigste handelingen en onderscheidde zich door eerlijkheid, naauwgezetheid en vroomheid; daarbij had hij den naam niet al te zeer naar den prins te luisteren. Zijne benoeming tot gezant bij den vredehandel te Munster, was een vereerend bewijs van het vertrouwen der Staten van Holland: hij ijverde in deze betrekking zeer voor den vrede. Later had hij ook een gewigtig aandeel in de gebeurtenissen van 1650, en trachtte Willem II te bewegen om met zijne krijgsbenden Amsterdam te verlaten. Hij was

van 1634-1640 opvolger van Aerssen, als curator der Leidsche hoogeschool, en stierf in 1653, in den ouderdom van 57 jaren. Zijn afbeelding door Corn. Galle junior, vindt men in de Pacificatores Orbis Christiani.

Hij huwde in 1626 Judith Wilhelmina Pieck, dochter van Willem Pieck; ambtman van Beesd, en van N. van Wyhe, bij welke hij verscheidene kinderen naliet, alle ongehuwd overleden, behalve Adriaan, hoogheemraad van Schieland, lid der ridderschap van Holland, na den dood zijns vaders, heer van Mathenesse, Riviere en Opmeer, in 1665 ongehuwd te 's Hage overleden, en Gijsbrecht, heer van Souteveen en het huis van der Does, later erfgenaam der leengoederen van zijn broeder Adriaan, hoogheemraad van Schieland, baljuw en dijkgraaf van Rijnland, en lid der ridderschap van Holland. Hij reisde naar Frankrijk tot herstel zijner gezondheid, keerde van daar naar Holland terug, en begaf zich (1666) in den echt met Antoinetta van Aeswijn, die hem bij zijne heerlijkheden van Oud- en Nieuw Matenes, Riviere, Opmeer, Souteveen en het huis van der Does, ook nog de goederen van Brakel, Kemmena, Wesenthorst en Sterkenburg aanbragt, en bij wie hij eene dochter verwekte, welke voor hem overleed. De teering, die reeds zoo vele zijner bloedverwanten achtereenvolgend had weggemaaid, sleepte ook hem, in den leeftijd van ongeveer 25 jaren, ten grave. Hij werd den 19 Maart 1670 plegtig in de St. Pieterskerk te Leyden, begraven.

Zie van Leeuwen, Bat. ill. t.a.p.; Aitsema, Zaken van staat en oorlog, D. II. bl. 914; Wagenaar, Vad. Hist. D. XI. bl. 404, 405; van Wijn, Bijv. op Wagen. D. XII. bl. 54; Scheltema, Staatk. Nederl. D. II. bl. 84, 85; Siegenbeek, Geschied. d. Leids, Hoogesch. D. II. bl. 12, 13; J.B. Banningii, Poëm. p. 156; de Geer, t.a.p. bl. 93, volgg.; Barlaei, Poëm. p. 87, 171; Leven van Willem II bl. 177; Muller, Cat. v. portr.