Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Tweede stuk

[Johan Hudde]

HUDDE (Johan), heer van Waveren, zoon van Gerard Hudde en Maria Witzen, commissaris van kleine zaken te Amsterdam, werd aldaar volgens den een in 1633, volgens den anderen in 1640, geboren. Hij studeerde in de regtsgeleerdheid en in de wiskundige wetenschappen, vermoedelijk in zijne geboortestad, doch begaf zich in het jaar 1659 naar Frankrijk en vertoefde eenigen tijd te Saumur om zijne regtsgeleerde studien te voltooijen. Althans is er nog een brief voorhanden in het begin van 1659 door hem uit Saumur aan den Haarlemschen wiskunstenaar Henrik van Henraat geschreven.

In zijn geboortestad teruggekeerd, werd hij in 1667 tot raad, in 't volgende jaar tot schepen en in September 1672, bij de buitengewone verandering der regering, tot burgemeester aangesteld. Negentienmalen bekleedde hij sedert die eerste aanstelling deze hooge waardigheid. Hij had groot gezag en veel aanzien in zijne geboortestad en deed haar gewigtige diensten. Zijne bedrevenheid in de wiskunde was oorzaak dat hij, nevens Gerard Hasselaar en Kornelis Vlaming van Oudshoorn, in 1670 werd gelastigd om met burgemeesteren en thesaurieren het opzigt te hebben over het leggen van de groote Amstelsluis. Nadat de Franschen in 1672 over den Rijn waren getrokken en men ook voor een aanval op Amsterdam beducht was, werd o.a. aan Hudde toevertrouwd het te werk stellen van de groote overstrooming, om alzoo eene vijandelijke aannadering tot de stad te weren. Drie jaren later was hij een der gemagtigden van den raad tot het beramen van een ontwerp wegens een nieuwe waterkeering langs den buitenkant der stad aan het IJ. Hij was een voorstander der stadhouderlijke regering en stemde in het vermaard besluit

tot de werving van 16000 man, tegen hetwelk de meerderheid der Amsterdamsche regering zich zoo ijverig verklaarde. Ook was hij in de geheimen omtrent den togt van Willem III naar Engeland.

Hij was zeer bevriend met Descartes en F. van Schooten (de zoon), hoogleeraar in de wiskunde te Leyden, en heeft veel bijgedragen om de meetkunst van eerstgenoemde bij zijne stad- en landgenooten in achting te brengen. Hudde deed in zijn jeugd onderscheiden belangrijke ontdekkingen, welke hij gewoon was in zijn memorieboek op te teekenen. Zij waren bestemd voor een uitroerig werk dat den titel zou hebben: De Natura, Reductione, Determinatione, Resolutione, atque Inventione Aequationum.

Deze fragmenten zijn echter, door achteloosheid van een zijner neven, aan wien ze bij erflating in handen kwamen, grootendeels verloren gegaan; wat daarvan bewaard bleef is bijeenverzameld in Cartesii Geometria cum commentariis Francisci van Schooten, Amst. 1659, 2 t.

Hierin komen o.a. voor: Huddenii, de Deductione Equationum (Julij 1657 en April 1658); Maximis et Minimis Epistolae II. In deze laatste verhandeling heeft hij de leer der tangenten veel vereenvoudigd en op een meer duidelijke wijze voorgedragen. Zij is vertaald onder den titel: Méthode des Tangentis en opgenomen in het Journal litteraire (Julij en Augustus 1713).

Volgens Kok gaf van Schooten ook van hem in het licht Aanmerkingen over de bewijzen der eigenschappen van den Cirkel. Ook heeft men aan hem den regel te danken aangaande het bepalen der gelijke wortels van eene algebraische vergelijking en zoo die wortels bestaan, welke die zijn. Een uittreksel van een brief van Hudde aan Schooten van 21 November 1659, uit het Hollandsch in het Fransch vertaald, vindt men in het Journal litter. Juillet et Août 1713, p. 460-464. Hij wist zijne kundigheden ook ten algemeenen nutte aan te wenden, blijkens, gelijk wij opmerkten, het werkzaam deel dat hij nam in het aanleggen der Amstelsluis en vier andere voorname sluizen, alsmede in het inonderen der Hollandsche waterlinie in 1672. In 1689 vond hij een werktuig uit, ten doel hebbende om het water in de grachten te Amsterdam van onreinheden te zuiveren. De beroemde Leibnitz, die Hudde met de Bernouillis, Huygens, l'Hopital en Newton op eene lijn stelt, bezocht hem te Amsterdam, en getuigt dat hij de eerste was die eene volledige oplossing gaf van de quadratuur des hyperbools, alsmede van het vraagstuk om de

vergelijking eener kromme te vinden die door een onbepaald aantal punten kan getrokken worden. Hudde stierf in zijne geboortestad den 16 April 1704. Hij had bij zijne vrouw Debora Blaauw, weduwe van Johan Oetgens van Waveren, geen kinderen verwekt. Zijne afbeelding vindt men bij Wagenaar, Vad. Hist., D. XV, bl. 424.

Zie Wagenaar, Vad. Hist., D. XIV. bl. 216, D. XV. bl. 424, 425, 427; van Wijn, verv. op Wagenaar, D. XVI. bl. 33; Dez., Beschrijv. van Amst., D. V. bl. 319, 340. D. VI. bl. 44, 48, 58, 145, D. XI. bl. 339; Lijst der XXXVI Raden vóór de Hands. van Amsterdam; Commelin, Beschrijv. van Amsterd., bl. 832, 1186; Négotiat. du Comte d'Avaux, T. VI. p. 137, 189, 205; Sylvius, verv. op Aitzema, D. III. B. XXXI. bl. 17, 18; Europ. Merc. 1691, bl. 56-59; Scheltema, Staatk. Nederl., o.h.w.; Geometria Descartes, edit. Franc. à Schooten, Amst. 1659, p. 402, 405, 506, 516, 517; Montucla, Hist. des Mathémat., T. II. p. 125, 126; H. van Henraat, Tract de Transmut. Curvarum in rect., Praef.; Montadan, Hist. des Mathémat., T. II. p. 314-317 en de Nederd. vert. door A.B. Strabbe, D. III. bl. 183 volgg.; Meijer's Gonvers. Lex.; Poggendorff, Handwörterb z. Gesch. der Exacten Wissenschaften, o.h.w.; Kok, Vaderl. Woordenb., o.h.w.; Hoogstraten, o.h.w.; Woordenb. der Zamenlev., o.h.w.; Aanh op het Woordenb. van Kunst en Wetens. van Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt; Biogr. Handwoordenb., o.h.w.; Biogr. Univ., o.h.w.; N. Dict. Hist., T. III. p. 562; Moreri (1760) T. VI. p. 116; Paquot, Mém., T. II. p. 79; van Kampen, Bekn. Geschied. der Ned Letterk., D. II. bl. 73; Dez., Vad. Karakterk., D. II. bl. 255, 294; Scheltema, Peter de Groote in Holland, D. I. bl. 147; Collot d'Escury, Holl. roem, D. VI St. I. bl. 100 tot 105; Bouman, Geld Hooges., D. II. bl. 244; Ned. Reizen, D. I. bl. 3; Vreede, Hoogen Raad, St. I. bl. 46; Muller, Cat. van Portr.; P. Frascri Poëm., p. 242.