Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Tweede stuk

[Mr. Hendrik Hooft]

HOOFT (mr. Hendrik), heer van Oud-Karspel, Koedijk en Schoterbosch, zoon van mr. Hendrik Willemsz. Hooft, regent van het Aalmoezeniershuis te Amsterdam, en van Haasje Houtloock, in 1615 te Amsterdam geboren, in 1645 commissaris, 1655 raad, 1656 schepen, 1662 burgemeester van Amsterdam en fiscaal ter admiraliteit. Hij was een man van grooten invloed en gezag, vooral in zijne geboortestad, doch zonder het te zoeken, te achten of te gebruiken, eerlijk, edelmoedig, rijk, geleerd, schrander, vrolijk, vrij van staatszucht en verbeelding, soms niet vrij van grilligheid, een vriend van Willem III, doch op zulk eene wijze, dat hij altoos het belang van het vaderland in het oog hield. Zijn moed en beleid toonde hij in 1672 in het versterken van Amsterdam. Hem werd dan ook de gewigtige last opgelegd om den prins in een afzonderlijk gehoor de ware gesteldheid der stad en van hare geldmiddelen open te leggen, en in 't bijzonder 's prinsen raad, goeddunken en oordeel te vragen over deze gewigtige vraag ‘of er, nadat men alles, ook goed en bloed, zou opgezet hebben bij de gemeene zaak, ook eenig middel zou kunnen bedacht worden, waardoor 't geen nog in wezen was zou kunnen behouden en verdere verderfelijke kosten gespaard worden.’ Ook bood hij de medewerking der stad aan om den prins meerder gezag over 't land in 't gemeen te doen opdragen, doch geenszins gelijk Burnet schrijft, de opperste magt over de stad. Later was hij een der voornaamste bewerkers van den vrede in 1678 te Nijmegen gesloten. Temple, die zulks meldt en aan wien wij een treffende karakterschets van Hooft danken, zegt: dat de prins zich kort na het sluiten van den vrede, naar de Veluwe op de jagt begeven hebbende, hem, die naar Amsterdam stond te vertrekken, verzocht had zijne groeten te doen aan burgemeester Hooft, en hem te zeggen, dat hij niet begeerde dat hij zijne belangen bevorderde, dan zoolang hij, zijne hoogheid, de belangen van den staat zou voorstaan. Temple kweet zich van deze boodschap, en Hooft verzocht hem vrijmoedig en edelmoedig den prins te zeggen: ‘dat hij doen zou 't geen van hem begeerd was, en zoolang in 's prinsen belang zijn, als de prins in 't belang van zijn vaderland was. Doch zoo zijn hoogheid dit immer verwaarloosde, zou hij de eerste zijn, die zich tegen hem verzetten zou. Tot dien tijd toe kon hij zijn gedrag noch berispen noch mistrouwen, alzoo hij zeer wel wist dat onderling mistrouwen tusschen de staten en den prins tot

bederf van 't vaderland strekken moest.’ Burgemeester Hooft had weinig gelegenheid te doen blijken hoe hij zich, na den vrede, omtrent den prins dacht te gedragen. Hij overleed 12 December 1678, ruim twee maanden na zijn gesprek met Temple.

Temple verhaalt nogthans dat hij in dezen korten tusschentijd te weeg bragt: ‘dat de groote en agterdochtige stad veel meer vertrouwen kreeg op den prins van Oranje en op deszelfs gansche beleid in staatszaken.’

Hooft huwde 1. Agatha Hasselaer, dochter van Dirck Pietersz. Hasselaer en van Brechje Schoterbosch, gestorven 13 Februarij 1664; 2. Maria van Walenburgh, dochter van Pieter van Walenburgh en van Geertruijd Laurensdr. de Lange, vrouw van Oud-Karspel, Schooten, Schoterbosch en Koedijk. Bij deze had hij geen kinderen, doch bij zijn eerste, Brechje, geb. 7 Nov. 1640, gehuwd met Herman van de Poll, secretaris van Amsterdam; mr. Hendrik; Geertruid, gehuwd 1. met Theodoor Brasser, buitengewoon gezant naar Engeland; 2. Frederik Ram, heer van Hagedoorn, kolonel in staten dienst; mr. Dirk, in 1672 commissaris der stad Amsterdam, stierf ongehuwd; mr. Gerrit, geb. in 1635, gehuwd met Elisabeth Gheel; Hansje, gehuwd met mr. Cornelis van Banbeeck, secretaris en burgemeester van Amsterdam; Jan, ongehuwd gestorven; Isabella, gehuwd met mr. Jacob Hop; Willem, gehuwd met 1. Maria de Witt Jansdr.; 2. Adriana Verburgh Nicolaasdr. Hoofts portret vindt men in het XVIde deel van Wagenaars Vad. Hist.

Zie Wagenaar, Vad. Hist., D. XIV bl. 204, 205; Beschrijv. van Amst., D. V. bl. 307, 349, 354, 359, 360, 363, D. VI. bl. 25, 31; Temple, Memoirs, p. 585, 586, 636-640; Vervolg op 't Leven van de Groot, bl. 76; Valckenier, Verw Europa, D. I. bl. 647, 706; Brandt, Lev. van Hooft, bl. 2; Scheltema, Staatk. Nederl., o.h.w.; van Kampen, Vaderl. Karakterk., D. II. bl. 255; Muller, Cat. van Portr.; Partic. Berigten.