Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Eerste stuk

[Adriaan Helvetius]

HELVETIUS (Adriaan), zoon van Jan Frederik Helvetius, werd omstreeks 1661 te 's Hage geboren, studeerde te Leiden, en werd door zijn vader naar Frankrijk gezonden, om de merkwaardigheden van dat land te zien en de poeders van zijn maaksel te verkoopen. Daar de aftrek van deze poeders gering was, keerde hij naar Holland terug; doch zijn vader zond hem met andere poeders terug, die evenwel niet verkocht werden. Te Parijs maakte hij kennis met een rijk drogist, die door den geneesheer Dafforty behandeld werd. Na zijne genezing bood hem de drogist uit dankbaarheid eenige ponden van den wortel van Brasilië (racine de Brasil) aan, doch daar deze er weinig waarde aan hechtte, gaf hij ze aan den jongen Helvetius. Daar deze, na menigvuldige proeven, ontdekte dat deze wortel een uitmuntend geneesmiddel tegen de roode loop was, maakte hij deze ontdekking overal bekend. Zijn naam werd welhaast beroemd en de minister Colbert vereerde hem met zijn vertrouwen en bescherming. Omstreeks dien tijd werd de dauphin, zoon van Lodewijk XIV, door de roode loop aangetast. Daquin, toen eerste geneesheer, zond om Helvetius, die aanbood, door nieuwe proeven in de hospitalen, de kracht van zijn geneesmiddel te bewijzen en bekende zelve aan Daquin, dat dit geneesmiddel niets anders dan de ipécacuanha, waarvan men het gebruik nog niet kende, was. Daar de roem van dit geneesmiddel zich meer en meer bevestigde, bewoog vader Lachaise, biechtvader van Lodewijk XIV, Helvetius het aan den missionaris Beize, onder belofte van geheimhouding, mede te deelen. Lachaise onderhield den koning over de verwonderlijke kracht van het geneesmiddel, waarop Helvetius bevel ontving het geheim openbaar te maken en een gratificatie van 1500 louis ontving. Van dien tijd af zweefde de naam van den Hollandschen geneesmeester op aller lippen, en hij werd met roem en eer overladen, werd schildknaap, koninklijke raad, inspecteur-generaal van alle hospitalen in Fransch Vlaanderen en geneesheer van den hertog van Orleans, regent van Frankrijk. Hij stierf den 20 Februarij 1727 in den ouderdom van 65 jaren.

Hij schreef:

Remèdes contre les cours de ventre, Paris, 1680, in 12^o.

Lettres sur la nature et la guérison du Cancer, 1691. 4^o. 1706. 12^o.

Méthode pour guérir toutes sortes de fièvres sans rien prendre par la bouche, Paris, 1694 en 1746. in 12^o., Amsterdam en Leipzig, 1694. in 8^o. in het Latijn.

Traîté des pertes de sang, avec leur remède spécifique, accompagné d'une lettre sur la nature et la guérison du Cancer, Paris, 1697 en 1706. in 12^o.

Dissertation sur les bons effets de l'alun, Paris, 1704. in 12^o.

Mémoires instructifs de différents remèdes pour les armées du Roi, Paris, 1705. in 12^o.

Traîté des maladies les plus fréquentes et des remèdes spécifiques pour les guérir, Paris, 1703, 1707, in 12^o., 1724. 2 vol. in 8^o. 1739.

Remèdes contre la peste, Paris, 1721 in 12^o.

In het Nederduitsch zag het licht:

Ontleedkunde van 's Menschen Ligchaam, Amst. 1738. 8^o.

Van de Kinderpokken, Rotterd., 1724. 8^o.

Manier om de koortsen te genezen, 's Hage, 1711. 8^o.

Verhandeling over de voornaamste ziektens en over de Pedro del Porco, Amst., 1749. 8^o.

Zie P. Griffet, Histoire des négociations qui précédèrent le traité d'Utrecht, p. 125; Hirsching, Dict. hist. littér. des personnages du dix-huitième siécle, art. Helvetius; Biogr. Univ., T. XX. p. 25; Abcoude en Arrenberg, Naamreg., bl. 223.