Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Andreas Cornelius]

CORNELIUS (Andreas), geboren te Staveren in Friesland, was organist van de kerk te Harlingen, alwaar hij in 1589 overleed. Acht jaren na zijn dood kwam zijne bekende kronyk in het licht onder dezen titel:

Chroniicke ende warachtige Beschrijvinge van Vrieslant, beginnende nae des werelts scheppinge, met den jare 3070, ende deurende voort tot na de gheboorte Christi, 1565. Eerst door Ockam Scharlensem seer vlijtelik bij een gheteekent, ende andermael door Johannem Vlitarp weder vernieut ende verbetert, alsnu oock ten derde mael door Andream Cornelium Stavriensem seer neerstelijk en getrouwelik gheschiet is. Leeuw. 1597. fol. Herdrukt Leeuw. 1742. 4^o.

Over het bestaan der beide op den titel genoemde personen, Ocko van Scharl en Johannes Vlijtarp, is veel geschreven. Terwijl eenigen het bestaan dier mannen hebben volgehouden, hebben anderen op goede gronden gemeend dat bestaan in twijfel te moeten trekken. Hoe dit zij, zeker is het dat Andreas Cornelius een handschrift voor zich gehad heeft, uit hetwelk hij ten minste de drie eerste boeken dezer kronyk getrokken

heeft. Overigens bewijst het andere gedeclte, dat hij een geheel ongeletterd man was, die weinig oordeel, veel min de noodige historische kritiek bezat. Het is daaraan dan ook toe te schrijven, dat zijn werk veelal uit overleveringen en volksverhalen bestaat, wat het eerste gedeelte betreft; ten aanzien van het tweede gedeelte is het als kronyk zeer belangrijk, daar het menigvuldige verhalen en bijzonderheden, ook afschriften van oude verbonden bevat, die welligt zonder zijne bewaring verloren geweest zouden zijn, al is het ook dat hij het, naar den geest dier dagen, versierd heeft met bijgeloovigheden en verhalen, die den toets der waarheid niet kunnen doorstaan.

Zie Suffridus Petrus, de scriptorib. Fris. p. 427; Sweertius, Athen. Belg., p. 119; de Chalmot, Biogr. Woordenb.; de Wind, Bibl. der Nederl. Geschiedschr., D. I. bl. 9-16, 223-225, die wij hier voornamelijk volgden; Nijhoff, Bijdr. voor Vaderl. Gesch. en Oudheidk, D. II. bl. 221; Eeckhoff, Geschied. van Friesl., bl. 486.