Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Joris de Bye]

BYE (Joris de), zoon van Dirk de Bye Gerrit IJsbrantszoon, Burgemeester der stad Delft en van Baliana de Flory, werd in het jaar 1517 tot Schepen en in 1519 tot Thesaurier van Delft aangesteld. Hij woonde wegens die stad onderscheidene vergaderingen der Staten van Holland bij, en werd door deze in het jaar 1527 naar de Gouvernante te Brussel gezonden, in het volgende jaar hielp hij te Mechelen de Unie met Braband sluiten. Na den inval van Maarten van Rossem, kocht hij te Antwerpen op last van den Stadhouder van Hoogstraten, doch op eigen geloove, een groot aantal speren of pieken, benoodigd tot eene volkswapening; toen het gevaar geweken was, had hij veel moeite om te dier zake schadeloos gesteld te worden; eerst na zijn overlijden werd de schuld met zijne erfgenamen verrekend. Joris de Bye is vooral merkwaardig door zijne betrekking op Koning Christiaan II, wiens Raad hij was, terwijl zijn broeder Willem de Bye als Edelman van de Kamer bij dien Vorst in dienst stond. Het is waarschijnlijk dat zij met deze Hofbetrekkingen werden bekleed tijdens het verblijf van den Koning hier te Lande en niet gedurende zijne werkelijke regering, daar er geen blijk is dat zij zich immer buiten de Nederlanden hebben opgehouden. In de archiven van Koning Christiern, welke te Koppenhagen werden bewaard en, gedeeltelijk naar Stokholm overgebragt, door Eckblat zijn uitgegeven worden vele stukken betreffende Joris de Bye gevonden, onder anderen een eigenhandige brief door hem uit Delft

aan den Kanselier Nicolaus Petri geschreven van den 27sten Februarij 1523, waarbij hij kennis geeft van hetgeen de Lubekkers aan den Raad van Holland hadden berigt, aangaande de gebeurtenissen in het Noorden. Zoo ook eene procuratie door den Koning op hem verleden den 5den Junij 1523, om uit zijnen naam een accoord aan te gaan met zekeren Cornelis Wissepuyt, welk accoord den 13den Julij 1523 door Burgemeesteren en Schepen van Delft werd bekrachtigd. Verder eene Latijnsche koopbrief van den 10den September 1523 met twee bijbehoorende acten, waarbij de Bye het oorlogschip Dansicher Holck van den Koning overneemt en zich verbindt aan den Secretaris diens Vorsten, Lambertus Andree, te zullen uitkeeren een achtste der buit welke zijn bediende Gijsbert, onder Gods zegen, met genoemd schip zou behalen op de Franschen. Eindelijk wordt nog in gemelde archiven gevonden een zeer uitvoerig Rapport van de Bye aan den Koning, over het Muntwezen. Dit stuk is zeer belangrijk, het getuigt van 's mans grondige inzigten in een vak hetwelk in zijne leeftijd aan zoo vele veranderingen was onderhevig geweest; het is merkwaardig dat hij daarbij den Koning aanraad den gouden standaard voor den munt aan te nemen.

De Bye stierf in het jaar 1528 en was twee keeren getrouwd, eerst met Geertruid van Swieten, dochter van Arnt, Heer van Leijenburg en van Maria van Cats, daarna met Aleid Danielsdochter, uit het geslacht van de Keyzer; als weduwe kocht deze eene losrente op de stad Leiden, in welke zij met hare kinderen voorkomt.

Zie Register van Aert van der Goes, 1525-1529; Grafzerkenboek op het stadhuis te Utrecht, kwartieren van Herter de Hertoghe; Stads rekeningen van Leyden, op het jaar 1538-1560; Beschr. van Delft bij Boitet, bl. 120, 122.