Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Gérbrand Bruining]

BRUINING (Gérbrand), een achterneef van den bovenvermelden Hermanus Bruining en zoon van Petrus Bruining en van Fedtje Alberts, geboren den 28sten Julij 1764 te Gorredijk waar zijn vader destijds Predikant was. Hij ontving het eerste onderwijs in het Latijn van zijnen vader, doch oefende zich later aan de Latijnsche scholen te Leeuwarden, waar hij zijne tijd zoo wel besteedde, dat hij reeds in 1779, dus nog geen vijftien jaren oud zijnde, naar de Hoogeschool te Franeker kon vertrekken, waar hij zich eerst in de Letteren en onder Jean Henri van Swinden in de Wiskunde, doch later in de Godgeleerdheid, oefende. Toen hij echter in 1784 zijne studie volbragt had en men verwachtte, dat hij zijn examen als Candidaat in de Godgeleerdheid zou afleggen, verklaarde hij zich bezwaard te gevoelen om de Formulieren van eenigheid te teekenen. Hij verliet dus de studie, en daar hij bij de toenmalige burgertwisten de partij der Patriotten was toegedaan, werd hij lid van het Genootschap van Wapenhandel te Wirdum, waar zijn vader destijds stond; terwijl hij inmiddels zich in de Grieksche en Latijnsche Letterkunde bleef oefenen. In 1785

Rector te Joure geworden, werd hij kort daarna als Praeceptor der Latijnsche scholen te Harlingen beroepen. In het begin van 1787 echter Luitenant geworden bij de Utrechtsche Staten-Artillerie, legde hij bet Praeceptoraat neder. Van Utrecht door de Patriotten naar Friesland teruggeroepen, werd hij tot Kapitein van eene compagnie Artilleristen aangesteld en naar Makkum gedetacheerd, hetwelk hij zich genoodzaakt zag na de omwenteling van 1787 te verlaten. Na een kort verwijl te Stavoren begaf Bruining zich, even als de overige bezetting van die plaats, naar Holland, waar hij Muiden tegen eenen aanval der Pruissen hielp verdedigen. Toen die stad bij gebrek aan krijgsvoorraad moest ontruimd worden, begaf Bruining zich naar Amsterdam, waar hij zijn ontslag als Kapitein der Artillerie bekwam. Nu geraakte hij, na veel omzwervens, te Brussel en eindelijk te St. Omer, waar hij zich bij de Nederlandsche uitgewekenen voegde. Hier verbleef hij tot op het laatst van 1789, als wanneer hij zich naar Amsterdam begaf, en zich eerst met het schrijven van geschiedkundige werken bezig hield doch daarna tot de Remonstrantsche kerk overging, bij welke hij, na een jaar aan de kweekschool dier gezindheid te Amsterdam zich in de Godgeleerdheid te hebben geoefend, in 1791 tot Proponent werd aangenomen. In het volgende jaar beroepen tot Predikant te Bleiswijk, vertrok hij in 1796 naar Berkel en van daar in 1803 als tweede Leeraar naar Nieuwkoop. Terwijl hij hier stond, zond hij bij Teylers Godgeleerd Genootschap een antwoord in op de vraag: Van welken aart waren de zoenofferanden onder het Oude Verbond? - Heeft de dood van Christus daarmede eene genoegzame overeenstemming, om, met de daad, in het licht van een Zoenoffer beschouwd te worden? - zo ja - Hoe verre strekt zich die overeenstemming uit? welk antwoord werd waardig gekeurd om als een tweede Accessit bij het bekroonde stuk te worden gevoegd. Sedert 1805 bediende hij tevens Zevenhoven, werwaarts hij, in 1808, toen die gemeente eene afzonderlijken Leeraar bekwam, als zoodanig beroepen werd. In 1811 liet Bruining zich echter uitkoopen van de dienst der Broederschap en begaf zich toen naar Leiden, waar hij zich met werken voor de drukpers onledig hield en sedert Mei 1817 Bibliothecaris der Bibliotheek van Thysius was, toen hij in 1833 aldaar overleed.

Bij zijne echtgenoote, Mejufvrouw de Kemp, had hij acht kinderen verwekt.

Bruining heeft de volgende werken in het licht gezonden:

Een nieuw gevoelen aangaande de grondvesting der Assyrische heerschappij. Rott. 1794. 8^o.

Ezra, de schrijver der eerste en der meeste andere historische boeken des Ouden Testaments. Amst. 1798. 8^o.

Dichterlijke uitweiding over den Watervloed. Leyd. 8^o.

De Geschiedenis der oude godsdienstleer uit de ruïnen, waarin Volney haar misvormd heeft, herbouwd. Rott. 1802. 8^o.

Ontwerp van eene volledige geschiedenis der oude Oostersche wereld. Leyd. 1807. 8^o.

Rudimenta der Engelsche taal. Rott. 1807. 12^o.

De algebraische voorstellen aangaande de beweging van personen en schepen enz., die elkander achterhalen, tegenkomen, enz. ontwikkeld, en met veel verscheidenheid opgelost. Leyd. 1814. 8^o.

La Patrie, ou déscription de l'Empire François.

Premiers principes de la Théologie.

Beschrijving en geschiedenis van het Prinsdom Oranje en de Oranje-Vorsten. Leyd. 1814. 8^o.

Hereeniging van het Belgische en reeds vereende Nederland, onder het glorierijke Oranjehuis in Februarij 1814. Leyd. 1814.

Oud Nederlandsch heugelijk herleven, met aanteekeningen er opheldering en staving, en eene korte Narede van J. Scharp. S.S. Theol. Doct. Rott. 1814. 4^o.

Malte-Brun, Tafereel van het Koningrijk Saksen. Leyd. 1815. 8^o.

F.W. Reinhard, Zamenstel der Christelijke zedekunde. Leyd. 1815. 8 deel. 8^o.

Schediasma de Mesmerismo ante Mesmerum. Gron. 1815. 8^o.

Bonaparte's laatste ondernemingen en derzelver naaste gevolgen. Rott. 1815. 6 st. 8^o.

België, het Luxemburgsche, Luik en andere bezittingen beschreven. Breda 1815. 8^o, met eene kaart, waarvan een tweede druk het licht zag, onder den titel:

Nieuwe volledige Beschrijving van België, waaronder het Luxemburgsche, het Land van Luik, en de aangrenzende Fransche vestingen en andere bezittingen, nieuwe uitgave. Zalt-Bomm. 1830. 8^o. met eene kaart.

Geschiedenis der Nederlanden, nopens het Zuiderdeel des Rijks. Amst. 1815. 2 deelen. 8^o.

Tableau topographique et statistique de Rotterdam, où cette ville est décrite sous tous les rapports remarquables; suivi de quelques détails historiques et antiquaires, tendant à répandre un nouveau jour sur l'ancienne histoire de cette ville, et sur celle de son emplacement et de ses environs. Rott. 1815. 8^o. avec. fig.

Déscription succincte de la Haye et de ses environs. Rott. 1816. 8^o. avec. fig.

Het verheugd Nederland, bij de aankomst van het jeugdige Vorstenpaar, in de Noordelijke en Zuidelijke provincien. Leyd. 1817. 8^o, met pl.

Bijbelgenootschappen en Jezuiten-orde, in beider nut en schadelijke strekking. Amst. 1817. 8^o.

Commentarius perpetuus in Caesaris, Strabonis, Melae, Plinî, Taciti, Dionis, Ptolemaei, Zosimi, Ammiani, Eumeni, Sidoni Apollodoris, Eutropî, Gregorî

Turonis, Aimoini, aliorum tradita de rebus Belgicis, Batavis, Fricicis, Sicambris aliis norma, ab antiquissimis inde temporibus, ad annum aerae Christianae MCXL. L.B. 1818. 8^o.

Nederduitsche Synonimen, of woorden, die elkanderen, somwijlen vervangen kunnen, doch somwijlen niet, taalkundig en ten deele ook etymologisch behandeld. Rott. 1820. 2 deelen 8^o.

Algemeen Aardrijkskundig Woordenboek, naar de nieuwste berigten en landverdeelingen. Rott. 1821. 2 deel. 4 stukken en supplem. 8^o, met een vlaggekaart.

Historie der wederzijdsche geographische Woordenboeken, die te Dordrecht en te Rotterdam uitkomen. Rott. 1824. 8^o.

De echte bewijzen van Gods aanwezen en Voorzienigheid van de onechte afgescheiden en tegenbedenkingen gestaafd. Leyd. 1824. 8^o.

Ook iets over de Nederlandsche Spraakleer van Mr. W. Bilderdijk; over zeker Kort Begrip van het zamenstel onzer taal enz. Delft 1827. 8^o.

Willem X...... of volkomen veilige opkweeking van kleine kinderen, zonder moederborst of minne, naar de voorschriften van den Leipziger Arts en Vroedmeester F.L. Meiszner. Gorinch. 1829. 8^o, zonder zijnen naam.

De wijsheid van Pruissen in het navolgen van den Kardinaal Richelieu, ter leering voor Nederland, aan het einde van 1829 door G.B. Delft 1829.

Herinneringen, met betrekking tot de omwentelingen in Staat en Kerk, gedurende zijn levensloop. Dord. 1830.

Oorsprong en strekking der loodsen voor opperlieden, metzelaars-gezellen, onderbazen, bazen of meesters enz., die sinds 1674 aan een' tempel, waar een vermeend deel van Salomo's wijsheid gepredikt worden zou, metselen. 's Hage 1831. 8^o.

Ook was Bruining medeschrijver aan Weilands Nederduitsch Taalkundig Woordenboek. Dord. 1812. 11 stukken 8^o, hetwelk hij van de letter O af schier geheel alleen bewerkt heeft; hij werkte mede ter aanvulling en verbetering van de

Dictionnaire portatif Français et Hollandais et Hollandais Français. par. A. Blussé.

Nog had hij eenige tijd de hand in bet Journal Politique de Leyde en leverde menige bijdragen aan meer dan een tijdschrift.

Zie Algem. Konst- en Letterbode 1804, D. I. bl. 243, 244, 259; Biogr. Nation; van Kampen, Geschied. der Nederl. Letteren en Wetens., D. II. bl. 637, D. III. bl. 217, 278; (de Jong), Alphab Naaml. van Boeken; Supplement op dat werk; Boekzaal der Geleerde Wereld, Maart 1833, bl. 311-315; Bilderdijk, Geschied. des Vaderl., D. XIII. bl. 99 en 100; Tideman, de Remonstr. Broeders., bl. 69, 103, 109, 172, 183, 376; en vooral Herinneringeu van G. Bruining met betrekking tot de omwentelingen in Staat en Kerk, gedurende zijnen levensloop. Dord. 1830.