Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Charles Mathieu von Baumhauer]

BAUMHAUER (Charles Mathieu von), geboren te Amsterdam, den 5 September 1778, was de derde zoon van Mathieu Jacob von Baumhauer, die gedurende zijn kort leven, aan de beurs te Amsterdam bekend was, niet slechts als een der meest vermogende, maar tevens als een der kundigste en eerlijkste kooplieden van Nederland. Het negotiehuis van Baumhauer was bekend en dreef zijnen uitgebreiden handel onder de firma van Goddart Cappel en Zonen; het was een der oudste van Amsterdam en kon op een honderd vijftigjarig bestaan en eenen onbesproken naam roem dragen.

Charles Mathieu von Baumhauer had het ongeluk van ruim negen jaren oud zijnen vader te verliezen. Zijne opvoeding werd door zijne achtenswaardige, verstandige moeder bestuurd, die hem voor den handel opleidde, en hem deed onderwijzen in al wat den verlichten koopman nuttig is en den man van smaak en letteren vormt

en versiert. Op naauwelijks twintigjarigen ouderdom had Baumhauer zich reeds met de aardrijkskunde, talen en handelsbetrekkingen van Duitschland, Engeland, Frankrijk en Spanje bekend gemaakt en werd bekwaam geacht, om met eenen ouderen broeder, Jan von Baumhauer, de leiding der zaken van het handelhuis op zich te nemen.

In die betrekking kon Baumhauer al zeer spoedig gerangschikt worden onder de kundigste en meest kiesche kooplieden van ons vaderland. De mindere kieschheid van den man, die, gedurende de minderjarigheid van de Heeren Baumhauer, de zaken van het kantoor bestierd had, en die de weldaden van de achtenswaardige moeder en de familie met den grootsten ondank beloonde, door zich de kennis der relatiën, ressources en correspondentiën van het huis ten nutte te maken en die tot zich te trekken toen hij voor eigen rekening begon handel te drijven, was een der eerste oorzaken van de verminderde welvaart van het huis Goddart Cappel en zonen. De algemeene rampen die daarna den handel van Amsterdam troffen en meer bijzonder de noodlottige politieke omstandigheden van Spanje, bragten dit zoo lang gevestigde huis in de grootste verlegenheid, en noodzaakte de gebroeders Baumhauer hunne handelszaken te laten varen In dit zoo critiek en ongelukkig oogenblik gaven beide broeders weder een treffend bewijs van oudvaderlijke deugd en kieschheid, door hunnen laatsten penning uit te geven tot nakoming van hunne verbindtenissen en alzoo de eer en naam van het oude huis Goddart Cappel en zonen onbevlekt te bewaren, en niet aan de schande van een failliet bloot te geven.

De jongste der twee broeders was zoo weinig door zijne onverdiende ongelukken ter nedergedrukt en gevoelde zich zoo zeer in staat, om toegerust met zijne grondige algemeene handelskennis, de geledene rampen te boven te komen, dat hij, zijne vaderstad, vaderland en vrienden verlatende, zich welgemoed naar Engeland en van daar naar Amerika en West-Indië inscheepte, in de hoop van in een ander werelddeel weder voordeelige handelsbetrekkingen te kunnen aanknoopen. Dan ook daar was nieuwe onvoorziene toleurstelling het harde en onverdiende lot van den waardigen man.

Tijdens de wedergeboorte en emancipatie van ons Vaderland derwaarts teruggekeerd, scheepte Baumhauer, die tot Oostindisch ambtenaar van de derde klasse was aangesteld, zich den 28sten December 1814 op den Arinus Marinus in, doch leed daarmede in eenen Noordwestelijken storm schipbreuk op de Hollandsche kust, waar schip en lading verloren gingen, doch de bemanning en passagiers na het uitstaan van vele levensgevaren gered werden. In October 1815 weder de reis naar Java andermaal ondernomen hebbende, kwam hij aldaar in Maart 1816 aan.

Nog vóór dat de kolonie, in Augustus van dat jaar, uit Engelsche in Nederlandsche handen was overgegaan, werd Baumhauer door Commissarissen-Generaal in Finantiëele Commissiën gebruikt.

Van toen af was hij in onderscheidene betrekkingen werkzaam, zoo als sedert het jaar 1817 als Secretaris der commissie tot overname van de Molukkos, van het jaar 1819 tot 1820 als Resident van Banda, van waar hij in de zelfde betrekking werd overgeplaatst naar Banjoewangi en in 1825 naar Cheribon. Hij werd in Maart 1827 aangesteld tot Directeur van 's Lands producten en magazijnen, en in Augustus van dat zelfde jaar tot Directeur-Generaal van 's lands Finantiën. In 1831 tot herstel zijner gezondheid naar Nederland vertrokken, werd hij, bij zijne terugkomst in Oost-Indië, in Februarij 1833 benoemd tot Commissaris-Inspecteur der Buiten-Bezittingen Alle welke betrekkingen hij met eene hem eigene orde en naauwgezetheid en eenen voorbeeldeloozen trouw waarnam; terwijl hij, tot belooning zijner diensten, reeds in November 1830 tot Ridder der orde van den Nederlandschen Leeuw benoemd was.

Doch moge Baumhauer als ambtenaar onzen lof verdienen, als mensch, als vriend, als broeder mag men hem een edel sterveling noemen. Nooit werden behoeftigen, ofschoon hem geheel onbekend, ongetroost door hem weggezonden, nooit was een zijner vrienden in nood of hij was een hulpvaardig helper, gereed om dien vriend met goed en bloed bij te staan. Wat Baumhauer, door eenige spaarzaamheid, van zijn tractement wist over te leggen, werd met milde hand naar Nederland overgemaakt, om eene in noodlottige omstandigheid verkeerende zuster en den zoon van zijnen jongsten broeder, beide hem reeds in de eeuwigheid vooruit gegaan, gelukkige dagen te bezorgen.

In 1829, aangetast door eene hevige ziekte die hem dreigde ten grave te slepen, mogt hij daarvan echter gelukkig herstellen, maar in 1834 was eene dergelijke krankheid hem ten doode, zoodat hij den 9 Mei van dat jaar daaronder bezweek.

Uit medegedeelde berigten van den Generaal-Majoor Nahuys van Burgst en de familiepapieren bijeengebragt.