Rebels en beminnelijk

Brieven van Belle van Zuylen-madame de Charrière (1740-1805) aan Constant d'Hermenches, James Boswell, Benjamin Constant en anderen 1760-1805

Aan Benjamin Constant, 12 december 1794

Ik denk niet dat onze correspondentie heel regelmatig wordt. Maar wat doet het ertoe? Zij heeft ik weet niet welke nieuwe kleur gekregen die mij op dit ogenblik aangenaam lijkt. We zijn zo zachtaardig! De onderwerpen waarover we ruzie maak-

[p. 133]

ten zijn ons helemaal onverschillig geworden of opzij gezet! We lijken geen van beiden meer op onszelf. Ik ben erg blij dat de heer Huber naar je toekomt... Ik verzoek je je niet verplicht te voelen met Huberchen terug te komen. Het vorig jaar leek helemaal niet op dit jaar. Je was net ziek geweest, je had je verveeld bij je baden en met je bloedzuigers: je had bijna niemand gezien. Toen mocht je verblijf hier niet al te eenzaam en te monotoon lijken. Trouwens je had je boeken, en als je je tamelijk goed voelde, las en schreef je. Nu, denk er nog eens over en voel je volkomen vrij. Ik ben niet veeleisend, en niet slechts voor de helft gemakkelijk, en heeft men zich eenmaal niet al te zeer over mij te beklagen, dan heeft men helemaal niet meer te klagen. [...]

Jij hebt dus nog een beetje hoop en vooruitzicht nodig, aangezien je wenst dat de coalitie wordt verslagen om vrede en orde sneller te doen terugkeren. Ook al goed. Het kan mij niet veel schelen wie de overwinnaars en wie de overwonnenen zijn, ik ben met het geluk der volkeren tevreden. Maar ik geloof eraan zoals aan dat van individuen. De vrede tussen mensen in uniform zal wel mogelijk zijn. Orde, wat is dat? Waar is dat? Waar is dat geweest? Sinds de gruwelijkheden van Robespierre mij niet meer komen kwellen, voel ik maar een kille weerzin jegens de maatschappij en degenen die haar leiden en lastig vallen. Geen enkel standpunt ergert me nog, en aangenomen dat ik er een zou hebben, maar dat valt sterk te betwijfelen, laat het mij onverschillig of dit het ene of het andere is. Als ik wat koorts heb, merk ik dat aan het schijnsel van de vetkaars of de waskaars die ik dan geler en bleker zie dan gewoonlijk, en sinds enige tijd is voor mij de wereld nog slechts verlicht door een zwakke en gelige schijn. En ik houd wel van die zachte tint. Wat ik je hier zeg lijkt erg onsamenhangend. De samenhang zit alleen in mijn hoofd...