|
| |
| |
| |
Meta
reisbureau-employée, 53 jaar
Staat die recorder van je al aan? Mag ik dan zo maar beginnen met wat me het eerste binnen schiet of wil je liever vragen stellen?
Nee, ik vind het wel prettig als jij praat waarover je het liefst wilt praten.
Nou, het liefst - maar je wilde vragen stellen over allerlei taboes zei je door de telefoon en daar heb ik toen over na zitten denken en ik ben tot de conclusie gekomen dat taboes dingen zijn waar je liever niet over praat, het zijn verboden onderwerpen, dingen die je niet mag doen van jezelf of van anderen, dingen die je niet eens mag wensen of plezier dat je niet eens mag hebben. Zodra je tegen een taboe aanloopt, soms weet je dat niet eens op dat moment, dan krijg je een naar gevoel, zo of er iemand naar je zit te loeren om je op je vingers te tikken. Infantiel natuurlijk maar een dergelijk gevoel is het toch. Je wordt meteen oneerlijk, hypocriet, je gaat uitvluchten verzinnen, jezelf schoon praten, terwijl er, als je er even over nadenkt, niets schoon te praten valt. Je verstand zegt: je mag best hoor. Maar als je het dan doet krijg je een schichtig gevoel, zo van als de mensen eens wisten en ook dat gevoel dat je een uitzonderlijk ellendig mens bent.
Krijg je die gedachten en gevoelens bij een speciaal taboe en als dat zo is, kun je het dan concretiseren? Ik vind het ook heel moeilijk over de echte ta-
| |
| |
boes te praten - over sex b.v. praat je makkelijk, je kunt het haast geen taboe meer noemen, he? Het is zo makkelijk van ‘kijk mij es flink zijn’ als je erover praat.
Ja, dat bedoel ik juist. Ik geloof dat de echte taboes heel diep zitten. Dat we daar zelfs in ons eentje nog niet eens stiekem aan durven denken. Dit zitten dan misschien in de dromen waar we niets van snappen. Ik zou nooit een droom zo maar in het openbaar durven vertellen. Ik weet wel iets af van bepaalde symbolen maar niet veel en als er dan toevallig een deskundige bij zou zitten, ik zou me dood generen, nou daar heb je het al, mensen mogen beslist niet weten wie je bent ook al weet je van jezelf heel goed dat je geen misdadigster bent en voor de rest hoogstens een even grote ellendeling als iedereen en beslist niet zoveel belachelijker dan de anderen. Maar eigenlijk is het met die dromen zo dat ik het niet uit zou kunnen staan als een ander dóór kreeg dat er voor mij ergens een taboe aan vast zit waarvan ik zelf niet eens weet dat het bestaat.
Je zit zo te grinniken, denk je nu aan iets bepaalds?
Nou ja, op een avondje begon iemand een droom te vertellen. Ze moest het per se kwijt want het had haar die hele dag zo'n prettig gevoel gegeven, zei ze. Ik zei toen al dat ik vond dat je nooit in het openbaar je dromen moest vertellen. Maar ik zou dat nooit gezegd hebben natuurlijk als ik had gedacht dat ze zich iets van die opmerking zou aantrekken want ik ben behoorlijk nieuwsgierig. Die droom van haar bestond eruit dat ze een levend vogeltje in haar handen had gehouden, ze voelde het bewegen, ze kon het hartje voelen kloppen en het wilde niet eens wegvliegen, het voelde zich helemaal thuis bij haar. Het was een heer-
| |
| |
lijk gevoel geweest, zei ze, ze was er nog helemaal gelukkig van toen ze wakker werd. En het is zo gek zei ze, ik ben in werkelijkheid doodsbang om een vogeltje aan te raken, ik zou het niet kunnen. Zie je, dat bedoel ik nou. Ik denk dat voor bijna iedereen die daar zat het vogeltje een duidelijk fallussymbool was. Waarschijnlijk heeft ze nooit een levende, d.w.z. in erectie komende penis in handen durven nemen, dat was voor haar een taboe en ze wist niet dat het bestond, dat taboe. Daarna dacht ik altijd: wie weet hoeveel taboes er voor mijzelf bestaan waarvan ik geen flauw benul heb. Dat is een afschuwelijk idee.
Ja, dat onbekende deel van jezelf, dat maakt je onzeker maar tussen totaal onbekend en goed bekend is een grensgebied, dingen waar je wel eens over denkt maar liever niet te vaak omdat je het nog niet helemaal hebt verwerkt. Dat soort taboes interesseren me.
Maar voor iedereen is het weer anders. Ik kan nu wel praten over iets dat ik mezelf nog maar nauwelijks heb toegegeven omdat het tot voor kort zo'n enorm taboe voor me was maar voor jou kan het wel niks zijn.
Wat maakt dat nu uit. We zitten hier toch niet om een goede of interessante indruk op elkaar te maken? Je hebt zelf voorgesteld zo maar wat te praten en je geen vragen te laten stellen, zoiets vind ik gewoon fijn.
Je weet van het ongeluk van Wim. Eerst was ik er kapot van. Nee niet direct want ze stopten me vol tranquilizers omdat ik het voor mijn ogen had zien gebeuren en ze zeiden dat ik een shock had, was ook wel zo denk ik. Toen ik weer gewoon moest gaan leven wist ik me geen raad. Omdat het leven totaal veranderd was van de ene dag op de ander. Ons huwelijk was wel goed geloof ik, wel de gebruikelijke ru-
| |
| |
zies natuurlijk maar vroeger thuis waren we met z'n vijven en daar leerde je wel je aan te passen, dus het ging allemaal best. Dacht ik. Tot hij dood was. Ik liep de eerste week de hele dag te huilen maar als ik wakker werd 's ochtends, altijd lekker uitgeslapen omdat ik opeens van mijn dokter slaappillen kreeg, die vond hij vroeger nergens voor nodig, zo'n man is het, nou als ik dan wakker werd, volkomen uitgerust, dan had ik gewoon een zalig gevoel. Een kwartier later, als ik onder de douche stond begon ik alweer te huilen want ik was nu alleen en wat moest ik verder met mijn leven. Meid, het duurde een hele tijd voor ik ontdekte dat dat huilen ook zalig was. Alle vrienden en vriendinnen die vroeger nooit tijd hadden, hadden nu wel tijd en kwamen praten of belden op of brachten boeken. Een buurvrouw kookte zelfs lekkere kostjes voor me omdat ik het gevoel had dat ik geen hap door mijn keel kon krijgen maar die lekkere hapjes gingen er toch best in, het was gewoon heerlijk al die aandacht en dan veel mensen om me heen, daar heb ik altijd van gehouden. Je weet nog wel dat daar de laatste jaren vóór Wims dood niets meer van kon komen. Toen hij nog werkte, ging ik vaak anderen opzoeken of mensen kwamen bij mij, ik heb ook een jaar lang halve dagen gewerkt op de redactie van een tijdschrift, dat vond ik heerlijk maar Wim vond het nonsens omdat hij goed verdiende, hij werd er knorrig van en dus gaf ik het op. Maar er bleven toch genoeg contacten over want ik heb nu eenmaal het geluk dat Els zo'n fijne hulp in de huishouding is en dan geen
kinderen, dus tijd zat en die tijd gebruikte ik gewoon om met mensen te praten en zo. Toen hij gepensioneerd werd, was alles opeens anders. Hij was zoveel ouder dan ik en eigenlijk is hij lichamelijk nooit fit geweest. Hij wilde het liefst thuis zitten knutselen en 's avonds naar de
| |
| |
televisie kijken, nou dat mocht dan ook wel, ik bedoel als je je leven lang zo hard gewerkt hebt als Wim, dan mag je toch eindelijk wel eens doen waar je zin in hebt. Voor mij werd het leven wel doodsaai, dat voelde ik niet zo op dat ogenblik hoor, ik kreeg alleen hoofdpijnen en rugpijnen en waardanookmaar-pijnen. Aan visite had hij het land, hij voelde er niet voor naar avondjes te gaan waarvoor we werden uitgenodigd, het hinderde hem zelfs als ik een lang telefoongesprek had met een vriendin, niet om de kosten hoor want hij was nooit krenterig, hij was zelf gewoon zwijgzaam en hij wou het stil hebben in de kamer. Soms kon ik wel gillen na zo'n lange dag met niets, niets, niets. Verdomd onaardig van me he? Het lijkt net of hij een rotvent was en dat is nou zo'n taboe: van de doden niets dan goeds. Het was ook helemaal geen rotvent. Alleen achteraf dacht ik we pasten misschien toch niet zo goed bij elkaar, zijn postzegels konden mij geen donder schelen en hij heeft de artikeltjes die ik dat jaar voor het tijdschrift schreef nooit gelezen. Maar toen hij nog de hele dag het huis uit was merkte ik dat niet zo. Hij was een lieve man hoor, maar wel saai, ik bedoel voor mij was hij saai. En dat taboe van: van de doden niets dan goeds, dat heeft me een moeite gekost, joh, voor ik daar van af was. Wil je sherry?
Ja graag. Ik geloof dat je nog niet uitgepraat was?
He? Ik heb je nou toch verteld van dat taboe en dat het me zoveel moeite kostte om te ontdekken -
Wat ging je doen toen je het had ontdekt?
Eens kijken - nou, eerst niets, ik voelde me toen echt bedonderd. Die vriendinnen konden ook maar niet blijven komen en die buurvrouw kon niet door blijven gaan met kostelijke soepjes achter me aan te dragen. Dus ik zat maar de hele dag op die blauwe stoel daar en ik dacht nou goed, ik heb dus altijd stie-
| |
| |
kem gevonden dat Wim een saaie vent was, al was hij een goeierd. En dat mag ik best van mezelf denken want waar staat dat eigenlijk: van de doden niets dan goeds? Dan ben ik maar een naarling maar Wim blijft voor mij een saaie vent en het was om te gillen toen hij de hele dag in de huiskamer aan tafel zat te mieren en ik niet eens de pick-up mocht aanzetten. Ik kon alleen maar wat gekke poppetjes tekenen op een bloknoot en er dan een verhaaltje bij bedenken want dat was altijd een droom van me, weet je, zo'n striptekenaar zijn als Marten Toonder, zo iets vind ik nou geweldig. Maar ik kán helemaal niet zo goed tekenen of ik zal het zo zeggen, als ik iets tekende, dan dacht ik eerst: léúk maar even later dacht ik: het doet me denken aan de figuurtjes uit die of die krant. Maar ik bleef poppetjes tekenen want Wim vond ze leuk en ook gezellig om zo allebei met iets heel rustigs bezig te zijn. Zo was dat. Wil je nog wat sherry?
Ik heb nog. Zo was dat dus toen Wim gepensioneerd was. Maar je vertelde over de tijd daarna. Je zat in die blauwe stoel daar -
Ja, ik zat daar maar, huilen deed ik niet meer hoor, dat doe je niet meer zodra je hebt gemerkt dat het eigenlijk zalig is en er toch geen mens meer voor komt opdraven want alles heeft z'n tijd vinden ze, je moet het niet te gek maken. Ik zat bijna de hele dag. Apathisch geloof ik. Voor zover ik me herinner deed ik niets. Nou ja, ik tekende die poppetjes, urenlang en ik wist toch dat het niets waard was.
En je zette de pick-up niet aan?
Verdomd nee, dat is waar, dat deed ik niet en nu weet ik ook weer waar ik over praten wou, eigenlijk niet over dat taboe van: over de doden niets dan goeds maar over het feit dat je van jezelf en van anderen natuurlijk ook, helemaal niet mag toegeven dat je
| |
| |
wel van iemand gehouden hebt, of hem in ieder geval hebt gewaardeerd maar dat hij je ten slotte ook een groot deel van je leven ontzaglijk heeft geërgerd en gefrustreerd en dat je eigenlijk in je hart blij bent dat hij weg is en dat je kunt zijn zoals je bent en de dingen kunt doen die je wilt doen. Ik bedoel: als hij voor een half jaar op reis ging zou je van jezelf misschien best blij mogen zijn en als je van hem bent gescheiden helemaal.
Maar als hij dood is, zie je, dan mag dat niet. Vroeger moesten de vrouwen in het oosten toch mee op de brandstapel als hun man was gestorven? Ze mocht niet meer leven. De maatschappij waarin zij leefde oordeelde: een vrouw die haar man verloren heeft, heeft niets meer om voor te leven en kan dus evengoed dood zijn. Ergens zit dat er bij ons toch ook een beetje in geloof ik. Ja, als de man nu doodziek is geweest en eindeloos pijn heeft geleden dan mag je misschien nog opgewekt zeggen: zo was het beter voor hem, dat is dan nog waar ook en het maskeert het gevoel van poeh!, was me dat even een gezwoeg al die tijd, daar ben ik nu tenminste van af. Maar niemand kan zeggen dat het beter voor iemand is om op zo'n rotte manier dood te gaan als hij nog best een jaar of 20 had kunnen leven. Want Wim was wel een tevreden soort mens. Nou moet ik niet zo kletsen en proberen het duidelijk te zeggen - ja, het taboe voor mij was dat ik niet opgelucht mocht zijn dat hij dood was. Maar ik voelde af en toe best dat ik opgelucht was en dat vond ik ronduit misselijk van mezelf en daarom zat ik dan misschien ook wel poppetjes te tekenen. Omdat dat hij dat altijd zo leuk gevonden had. En van de pick-up hield hij niet, die zette ik dus niet aan. Dat vind ik nu een randtaboe. Je weet best dat het een taboe is. De mensen zouden geschokt zijn als ik nu iets
| |
| |
onaardigs over Wim zei, al vond vroeger niemand het gek als ik dat eens deed. En ze zouden helemaal geschokt zijn als ik zei: mensen, zo erg mis ik hem nu ook weer niet, ik vind het in mijn eentje best fijn want zie je ik ben nu niet meer zo in mijn eentje als toen hij er nog was. Dat ongeluk was een ongeluk voor hem maar het was een geluk voor mij, het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Zo iets kun je niet zeggen. Eerst niet eens tegen jezelf maar op den duur ga je tegen jezelf zeggen: nou, zó bar gelukkig ben ik met Wim nu ook niet geweest. Ik ga nu eens fijn van het leven genieten. Het is een enorm taboe hoor.
En toen mocht je weer van jezelf?
Niet ineens. Maar op een avond zette ik een plaat op, bijna automatisch. Ik luisterde ernaar terwijl ik nog steeds aan dat stomme gedoe van het poppetje tekenen bezig was, het was echt stom hoor want ik heb helemaal geen talent op dat gebied en ik zou het ook nooit hebben kunnen leren, trouwens nu ik erover denk, ik had er eigenlijk een hekel aan.
Je zult je doodlachen, ik bedoel voor iemand van mijn leeftijd. Maar ik weet het nog, het was een plaat met beatmuziek en ik had hem jaren niet gehoord want Wim had er een hekel aan. En opeens liet ik de poppetjes de poppetjes en begon door de kamer te dansen, in m'n dooie eentje, is het niet om je te bescheuren? Maar ik heb altijd van dat soort dansen gehouden, ik ben altijd lenig geweest en ik hou ervan mijn hele lichaam te gebruiken met dansen en niet maar zo'n beetje klam handje in handje over de vloer te schuifelen. Daar is toch niks aan. En even later belde een vriendin, die is een stuk jonger dan ik en ze was op een feestje, ik hoorde de beat op de achtergrond, ze was een beetje dronken geloof ik en ze zei
| |
| |
dat ze haar verjaardag vierde en dat ze me per brief had uitgenodigd maar dat ik het misschien vergeten was en of ik nog niet kon komen en of ik het haar kwalijk had genomen dat ze me gevraagd had vanwege Wim maar dat het alweer zo'n tijd - nou toen werd de telefoon haar afgepakt en iemand zei zakelijk dat ik het me maar niet aan moest trekken want dat Suzie een beetje dronken was en dat ze het allemaal best begrepen dat ik niet wilde uitgaan na alles wat er was gebeurd, dat ze het respecteerden en het zelf ook zo zouden voelen. Na dat gesprek heb ik in mijn eentje staan lachen, geweldig, dat was wel een bevrijding hoor en ik heb nog zo'n plaat opgezet. Maar het zegt toch wel wat he? Het is een maatschappelijk taboe. Boks er maar eens tegenop, tegen jezelf in de eerste plaats bedoel ik.
Het gaat geweldig goed als jij praat. Jammer dat dat niet bij iedereen kan. Je hebt nu tenminste al drie taboe's afgewerkt.
Ja toch? Eerst dat taboe van ‘van de doden niets dan goeds’, dan het taboe dat je niet blij mag zijn en vrolijk verder leven als je partner is gestorven en verder, nou ja, je zei toch net dat ik er wel om zou lachen dat iemand van jouw leeftijd van beatmuziek hield en van die heftige manier van dansen. Is dat dan geen taboe?
Nee - jawel, jawel, je hebt toch gelijk. Je mag dat toch ook niet van de mensen, van de meesten tenminste niet, houden van lawaaierige beatmuziek en van dansen als je 50 of ouder bent.
Met hoe het eruit ziet, dat dansen bedoel ik nu, kan het niets te maken hebben. Jij bent klein, slank en lenig, je hebt een goed figuur en beweegt je soepel. Ik heb wel eens kleine propjes van meisjes van 18 gezien
| |
| |
die gewoon niet wisten hoe ze hun lichaam moesten gebruiken. Het is hun goed recht om te dansen maar esthetisch is het geen mooi gezicht, dan zou ik liever jou zien. Dat is geloof ik ook nog iets van vroeger. Na een bepaalde leeftijd - en dat was heel wat eerder dan 50 - danste je niet meer, dan zat je als chaperone aan de kant. Ik herinner me tenminste een prachtig verhaal van Katharine Mansfield dat daarover gaat. Het is het eerste bal van een jong meisje en ze geniet er heel erg van, ze wordt elke dans gevraagd. Dan danst ze met iemand die zij als een ouwe vent beschouwt en hij voelt dat en wijst haar op die chaperones aan de kant, die misschien een jaar of 30 zijn en al zijn uitgerangeerd. Hijzelf heeft al tientallen van zulke bals meegemaakt en kan er mee blijven doorgaan zolang hij fit blijft maar voor haar zal die tijd gauw voorbij zijn. De leeftijd is nu wat verlegd maar het taboe is blijven bestaan, zeker voor de moderne dansen. Als je het toch doet, zeggen ze van je: die wil per se jong doen.
Aan die angst jonger te willen lijken dan je bent, daar zitten geloof ik een heleboel taboes aan vast. Alle jongeren lopen op het ogenblik in leuke, kleurige kleren, mini, midi, maxi, vrolijke en leukgekke kettingen en rinkeldingen om hun polsen, daze hoeden die ze beeldschoon staan, sjaals om hun hoofden, Indianenlaarzen, nou je weet het wel. Nu heb ik mijn maat mee, ik kan best diezelfde dingen dragen die zij ook dragen, aangepast aan mijn type maar dat doen de jongeren ook, die kunnen ook niet allemaal hetzelfde dragen. Maar je mag het gewoon niet doen op mijn leeftijd. Of denk je soms dat ze het op het reisbureau waar ik werk zouden accepteren als ik verscheen in een mini-jurkje? En toch hebben wel meer mensen gezegd dat ik een mooi figuur heb en mijn benen zijn altijd goed geweest. Nu staat er bij ons aan de balie
| |
| |
een meisje met hele dikke benen, niet gewoon gezellig dik maar zo opgezwollen weet je wel en met zo'n rode, vlekkerige huid. Maar ze is 20, daarom mag zij best in mini komen. Maar ik mag niet, ook al zou ik een model en een kleur kiezen die bij mijn gezicht past. Ik ben eens in zo'n boetiek geweest, daar hadden ze prachtige dingen. Ik bekeek een paar maxi-jurken, net mijn maat. Er stond daar zo'n jong verkoopstertje. Weet je wat ze tegen me zei: ‘Kan uw dochter niet beter zelf even komen, dan kan ze passen.’ En ik had zo'n idee dat ze best wist dat ik zo'n ding voor mezelf wilde hebben. Ik zei laf: ‘Nee, het moet een verrassing zijn,’ en toen ben ik toch maar die winkel uitgelopen. Toen ik weer wat moed had ben ik naar een andere boetiek gegaan en heb er weer naar maxi-jurken gekeken. Dit keer trof ik een heel aardig of misschien een minder dom meisje. Die vroeg meteen: ‘Wilt u er een paar passen, mevrouw?’ Dat heb ik toen gedaan en we hebben er samen over staan praten wat me nu het beste stond en bij een bepaald model zei ze heel natuurlijk: ‘Nou dat vind ik u niet zo goed staan, voor dit ding moet je een beetje popperig, uitdrukkingsloos gezicht hebben.’ Wat een psychologe, he? Dat vind ik nu een goede verkoopster. Wat ze bedoelde en wat ik zelf ook vond was dat dat speciale model voor mij te ‘jong’ was. Als je jong bent kun je een zak dragen van een leuke kleur en dan zie je er nog goed mee uit. Als je ouder wordt ga je woekeren met de dingen die je hebt. Nu ik heb daar twee van die maxi-jurken gekocht en toch was ik nog zo laf om te zeggen: zo, nu heb ik twee fijne huisjurken. En het is nog waar ook. Want ik draag ze alleen thuis en al vindt iedereen ze leuk, ze zijn zelfs enthousiast hoor, ik zal ze je straks laten zien, ik zou ze nooit op straat durven dragen. Het is mijn eigen taboe, dat weet ik wel, als ik wil, als ik
| |
| |
echt wil ga ik in kimono op de Dam zitten maar het is toch ook een taboe van de maatschappij: afblijven van alles wat van de jongeren is. Afblijven van de Dam bijvoorbeeld. Ga jij daar nu eens als oudere tussen zitten of nog beter liggen. Het kan hoor, je kunt elk taboe doorbreken als je wilt maar je bokst er dan toch wel erg tegenaan. De jongeren zijn bezig allerlei taboes te doorbreken zeggen ze, maar hun voordeel, hun prestatie misschien ook, is dat ze min of meer ongeorganiseerd georganiseerd zijn. Ik bedoel, het is niet zo moeilijk om met zijn honderden heilige huisjes in te trappen maar om het in je eentje te doen, dat is een klus hoor. Over die kleren: nu ik een goede baan heb, dat is eigenlijk puur geluk geweest, ik had een goede relatie bij dat reisbureau door het werk van Wim vroeger en hij wist dat ik reiservaring had en dat ik talen sprak en kon organiseren en zo en daardoor kon ik daar komen werken en het is enig - maar waar was ik nou -?
Bij je kleren in verband met je goede baan.
Ja, dat merk ik zelf steeds weer. Als ik ontevreden ben over mezelf omdat ik b.v. niets durf in verband met kleren of zoiets, dan word ik razend en als ik dan daarover ga praten word ik gewoon incoherent, je haalt het er maar uit hoor als dat nodig is. Wat ik wilde zeggen is dat ik het geld dat ik nu verdien, voor een groot deel besteed aan hippe kleren. Ik trek ze aan als ik eens een party geef en soms ook als ik naar een party toe ga, niemand vindt dat dan gek. De jongeren niet en de ouderen niet maar op straat of op mijn werk, dat is ondenkbaar.
Zelf vind ik het ook vervelend als er in de winkels alleen maar duffe bloemetjesjurken of nette mantelpakjes voor mij te vinden zijn. Maar zien we dit taboe nu niet te persoonlijk? We wonen allebei in een
| |
| |
grote stad. Voor een jongere die op het platteland woont in een dorp dat nogal conventioneel is, is het helemaal vervelend.
In het leger mogen de jongens geen lange haren dragen. Zelfs in Amsterdam zijn nog veel ouderen die lange haren bij jongens altijd ‘vuil en vet’ noemen. Wat is nu eigenlijk het verschil tussen lange meisjesharen en lange jongensharen? Maar een kledingtaboe is er zeker, al vind ik dat nu niet zo heel belangrijk. Het is wel naar dat je in bepaalde staten van Amerika als jongen gewoon geen lange haren dragen mág. Je schijnt dan over de grens gezet te worden en misschien is het einde van die film ‘Easy Rider’ ook wel niet helemaal fantasie. In ieder geval is in Nederland het taboe minder groot. Hoe zou jij het vinden als je chef op het reisbureau op een dag binnenkwam in blue jeans, een fijn paars hemdje en wat heidens kettingmateriaal om zijn nek?
Ik zou me gek lachen. Maar ik zei ook al: het is mijn eigen taboe. Nu ik erover denk: de man is tegen de zestig maar hij zou er heel wat leuker uitzien dan in dat eeuwig grijze pak met vest en stropdas. Bovendien Gerard Esser is ook zo jong niet meer en die is altijd heel fantastisch en kleurrijk uitgedost en het staat prima.
Ik ben het wel met je eens dat het kledingtaboe niet zo heel belangrijk is. Je ergert je eraan maar je lijdt er niet onder, je krijgt er geen schuldgevoel van. Weet je wat veel indruk op me heeft gemaakt? Een verhaal dat een vriendin die drie kleine kinderen heeft me eens vertelde. Volgens mij had dat ook iets te maken met een taboe. Je moet namelijk van jezelf en van anderen van al je kinderen evenveel houden. Soms is dat ook wel zo, je houdt dan van allemaal wel op een andere manier. Maar het kan ook best eens zo zijn dat er een
| |
| |
bij is die je als moeder gewoon niet goed kunt zetten. Ik bedoel nu niet van die tijdelijke strubbelingen die moeders in een bepaalde periode, in de puberteit of in hun eigen climacterium wel eens met hun kinderen hebben. Ik bedoel dat een van je kinderen best eens een karakter kan hebben dat je helemaal niet ligt. Als het dan het kind van een ander was zou je gewoon zeggen: wat een rotkind of wat een sufferd van een jongen. Maar omdat je toevallig dat kind zelf hebt gebaard mag dat helemaal niet, dat zou tegennatuurlijk zijn. Die vriendin die me dat verhaal vertelde had de hekel die ze aan een van haar kinderen had dan ook veilig verdrongen. Maar op een nacht droomde ze dat ze een roodharig dienstmeisje de trap afsmeet. En ze hád helemaal geen dienstmeisje. Ze had wel een dochter met rood haar en ze werd totaal overstuur wakker en dacht aan dat dienstmeisje en opeens, in die ene seconde dat je nog half slaapt, dacht ze: dat dienstmeisje heeft precies het gezicht van Mies. En ik vond het heerlijk haar de trap af te smijten. Ze durfde die droom niet eens aan haar man te vertellen maar haar tranen drópen in de koffie toen ze bij me kwam en het me vertelde. Het was jammer voor haar, die vrouw is gewoon te intelligent en ze begreep dat ze het land aan die Mies had en dat dat al van het begin af aan zo was geweest. Dat is een werkelijk dramatisch taboe, dat gevoel dat je van elk van je kinderen móét houden omdat je anders een ontaarde moeder bent. Ik geloof dat er heel wat moeders zijn die zo iets voelen maar het verdringen, het voor zichzelf niet willen toegeven. Maar wat kun je er nu eigenlijk aan doen: zo'n kind heb je dan wel zelf gebaard maar het is toch een samenraapsel van de eigenschappen van lastige grootma, neurotische oom, oudtante die tot haar 80ste luciferdoosjes verzamelde en misschien net die paar verve-
| |
| |
lende eigenschappen van je overigens voortreffelijke man en de zwakheden van jezelf. Dat wordt een
naar soort puree hoor. Moet je daar dan per se van houden omdat je het zelf negen maanden lang hebt gedragen? Of moet je je er schuldig over voelen als dat ene kind je totaal niet ligt? Je kunt beter praktisch zijn en een oplossing zoeken. Dat kind mag er niet onder lijden. Misschien kun je je er overheen zetten als je eens goed door jezelf heengekeken hebt. Mijn vriendin heeft het zo opgelost: Mies ging naar een kinderloze zuster die dol werd op het meisje. Mies kwam ook geregeld thuis maar die korte tijd ging het best en Mies is heel aardig opgegroeid vind ik. Maar die vriendin heeft er heel wat over moeten horen. Want al wist niemand, Mies ook niet, waarom het gebeurde: je kind uit huis doen, dat mag niet. Een taboe dat hele gezinnen kapot kan maken. Zeg, ik ben bekaf van al die taboes. Ik heb een prima calvados. Zullen we samen eens fijn stomdronken worden? Waarom mogen mannen dat wel en vrouwen niet?
|
|
Auteursrechtelijk beschermd