Simon Cokkermoes; Egmont's einde

[p. 1]

De maetschappy van nederduitsche tael- en letteroefening, onder kenspreuk: Voor Moedertael en Vaderland, te Deynze, willende medewerken tot al wat den nationalen geest kan bevorderen, de moedertael verheerlyken en verspreiden, besloot in vergadering van 29 October 1849, met tusschenkomst van Staets- en Stadsbestuer, tegen 10 february 1850, eene reeks pryskampen uit te schryven, waertoe alle kunstoefenaers des ryks, behalven die van Deynze, broederlyk uitgenoodigd werden.

De volgende eerepryzen werden door haer diensvolgens uitgeloofd:

Dichtkunst.

Een hekeldicht op hetgene ons land en onze eeuw gispenswaerdig oplevert. - Een opstel van ten minste honderd verzen. - Prys: een gouden eermetael.

Drie stukken werden de Maetschappy toegezonden.

Daer geen der opstellen aen de vereischten van het onderwerp voldeed, zoo werd de uitgeloofde gouden eerepenning niet toegewezen. Echter werd als lierzang, het stuk getiteld: Het Vlaemsch, met kenspreuk: Voor Moedertael en Vaderland, het beste geoordeeld en by het openen van het daer bygevoegde briefje werd bevonden dat de opsteller er van was de heer August Van Acker, van Eecloo, aen wien eene aenmoedigings medalie is toegekend.

Proza.

Een historisch romantisch verhael. - Een opstel van ten minste vyftien bladzyden druks. - Prys: een gouden eermetael.

De uitgeloofde gouden eerepenning is met eenparige stemmen toegewezen aen den heer Eug. Zetternam, van Antwerpen, met het verhael getiteld: Simon Cokkermoes, met kenspreuk: Ik doe wat ik kan.

Ofschoon de Maetschappy voor dit vak slechts een prys uitgeloofd had, heeft zy toch eenen tweeden toegekend aen het in verdienste naestbykomende stuk: Egmont's einde, tot kenspreuk dragende:

Die my zegt wat ik misdeed,
Is ook myn vriend, al is 't my leed.

(Poirters.)

[p. 2]

By het openen van het daerby gevoegde briefje werd bevonden dat de opsteller er van was, de heer Ecrevisse, vrederegter te Eecloo.

Regters in beide vakken waren de heeren F.A. Snellaert, J.F.J. Heremans en F. Rens.

Daerenboven had de Maetschappy nog verscheidene eermetalen uitgeloofd voor onderscheidene vakken van uiterlyke welsprekendheid, te weten:

Ernstige uitgalming.

Eerste klas.

Eerste prys: Een gouden eermetael.

Tweede prys: Een verguld zilveren eermetael.

Tweede klas.

Eerste Prys: Een verguld zilveren eermetael.

Tweede prys: Een zilveren eermetael.

Boertige uitgalming.

Eenige klas.

Eerste prys: Een verguld zilveren eermetael.

Tweede prys: Een zilveren eermetael.

Tot de eerste klas in het ernstig vak der uitgalmingen behoorden de mededingers aen welke reeds, in wedstryden buiten hunne woonplaets, een of meer pryzen toegewezen werden. Tot de tweede, zy die nog niet bekroond waren geweest; echter stond het den liefhebberen, tot de tweede klas behoorende, vry in de eerste klas mede te dingen.

Meer dan zeventig declamatoren uit alle oorden van Vlaemsch België, namen den 10 february 1850, aen dezen wedstryd deel.

Alvorens tot den kampstryd over te gaen, sprak de heer A. Coppenolle, lid der Maetschappy, de volgende redevoering uit:

‘Myne Heeren en Vrouwen, Broeders en Zusters in den vlaemschen bloede,

Over drie jaren hadden wy het genoegen UEd. tot een vaderlandsch feest, even als datgene welk aenvangen gaet, uit te noodigen. Onze poogingen ter verheerlyking van het vaderland en de moedertael vonden alsdan onder u allen eene warme deelneming, die ons heeft aengespoord dergelyke plegtigheid van tyd tot tyd in onze stad te vernieuwen! En mogten wy, Deynzenaren, bovendien sluimeren: terwyl wy in de kleinste gemeente, in het geringste hoeksken van Vlaenderen, overal stryders zien opstaen om de heilige vlaemsche zaek te verdedigen, mogt Deynze niet ten achterblyven: het gold immers de grootmaking, het gold immers de wedergeboorte van het vlaemsche vaderland! In het oog van eenige aterlingen, die onzen ruwen, doch magtigen vlaemschen voet op eene enge, belachelyke, parysche leest willen schoeijen, mogen de pryskampen van uiterlyke welsprekendheid als een belangloos vermaek aenzien worden, dat onze eeuw onwaerdig is; onze overtuiging blyft dat zy het eenige middel zyn zal om op eene behagelyke wyze de beschaving onder de menigte te verspreiden; - onze overtuiging blyft dat, zonder die pryskampen, het vlaemsche volk, vooral ten platte lande, tot zelfs het gevoel zyner eigenwaerde zou verliezen,

[p. 3]

dat het, zonder die nuttige oefeningen, de helden die Vlaenderen tot het toppunt van luister en magt opvoerden, zelfs niet by name zou kennen! - Doch laten wy ons aen zulkdanigen die nimmer iets goeds op hunnen bodem aentroffen, niet gelegen! hebben zy hunne eigene tale niet verleerd? hebben zy de voorvaderlyke zeden niet afgezworen? Zyn zy in één woord geene vreemdelingen in hun eigen vaderland? De ware Vlaming hoeft niet om te zien wanneer hy weldoet, wanneer het harte hem zegt dat hy handelt gelyk zyne voorouders handelden.

‘Wy weten dat nog menig vooroordeel tegen onze tael bestaet, wy weten dat diegenen zelfs welke geroepen waren om haer te verdedigen, zich niet alleen jegens haer onverschillig toonen, maer uit laffe schaemte, om in het oog van vreemdelingen en ontaerde Belgen niet helachelyk te schynen, haer welligt den genadeslag zouden toebrengen, doch dit ontmoedige ons niet! Zien wy de tael der meerderheid van het belgisch volk overal verstooten, in het hooger onderwys door onze vlaemsche volksvertegenwoordigers zelven versmeten en in het lager onderwys, ja daer zelfs waer men den vlaemschen landbouwer in zyn nederig bedryf onderrigt, verbannen: in het hart van het volk leeft de tale der vaderen voort; men legge alle mogelyke listen in het werk, het vlaemsche volk zal men niet verbasteren, zal men niet verfranschen!

Heeft men niet gezien dat eene overheersching van drie eeuwen den vlaemschen volksaerd niet heeft kunnen ten onder brengen! Neen, de leeuw kan sluimeren; maer ontaerden kan hy nooit! Getuigt het gy allen, die u in heilige geestdrift ontstoken hebt gevoeld by het hooren der liederen van Vlaenderens dichters, der verrukkende tafereelen van vlaenderens geschiedsschryvers! Getuigt het gy, vlaemsche kunstbroeders, die zoo talryk naer Deynze sneldet om daer niet alleen uwe kunst, maer vooral uwen vaderlandschen yver te toonen! Neen! Vlaenderen zal steeds het grootsche, het roemryke, het onafhanklyke, het oude Vlaenderen blyven.

Maer, broeders en zusters in den vlaemschen bloede, en gy kunstoefenaers, die brandt om in het strydperk te treden, rekken wy uw geduld niet langer! Ontvangt den opregten dank voor uwe deelneming aen dit feest, en gy, achtbare bestuerders dezer stede, die het niet beneden uwe waerdigheid geacht hebt vlaemsch te zyn, gy die de wedergeboorte des vaderlands in zyne zonen wilt aenmoedigen, ontvangt gy ook de uitdrukking van onze innige erkentelykheid voor de vaderlyke bescherming die gy aen onze maetschappy in het algemeen en aen deze vlaemsche plegtigheid in het byzonder, hebt verleend!’

Thans was het de beurt der tooneeloefenaren welke aen den wedstryd deel namen, om in het strydperk te treden. Met onzen welgemeenden dank voor hunne broederlyke deelneming, laten wy hier de namen der pryswinnaren volgen.

Deftige uitgalming.

Eerste klas.

Eerste prys: aen den heer A. Van Hoorebeke, van Zomerghem, met de Aenspraek van Philips van Artevelde.

Tweede prys: aen den heer H. Vande Water, van Brugge, met Het uer der doodstraf.

[p. 4]

Tweede klas.

Eerste prys: aen den heer A. Van Gyseghem, van Lokeren, met Willem van Saeftingen.

Tweede prys: aen den heer P. Desmedt, van Zomergem, met De dood van Jakob van Artevelde.

Boertige uitgalming.

Eenige klas.

Eerste prys: aen den heer Van Wegmeersch, van Ronsse, met Pieter of de domme dienstbode.

Tweede prys: aen den heer L. Vande Water, voormeld, met Mynheer Langenbek.

Aenmoedigings pryzen werden toegekend aen de Brugsche jonge heeren Stadsbader, met Een bedelkind van Savoije, en P. Maen, met De Losbandige.

De maetschappy had zich het regt voorbehouden, om de bekroonde stukken in eenen bundel te verzamelen en naderhand verkrygbaer te stellen. Met het uitgeven van dit boek, denkt zy aen deze belofte te voldoen.