|
| |
| |
| |
| |
III.
- Victor Hugo. - Ballades. -
In den nacht, welke op Idonea's dood volgde, en toen de wyzer op het uerwerk der kapel van het kasteel Gallaerd den hoogsten nummer naderde, had er een helsch feest boven het gemelde slot plaets.
| |
| |
Byna gansch de duivelen stoet was er vereenigd, onder de gedaente van morsige dieren of vervaerlyke wangedrochten. Hier vlogen uilen en vledermuizen, verder gevlerkte paerden, serpenten en scorpioenen. Dat gebroed vermaekte zich met woede en spartelde verward boven het kasteel. Nu eens woelde het naby de kanteelen en liet zich zwart op de donker blauwe lucht onderscheiden, dan weder klapperde het naer den hemel en mengde, voor het overige onzigtbaer, zyne vlammende oogen tusschen de hemellichten die aen den trans flikkerden.
Sommige der gedrochten lieten zich van die onmetelyke hoogte zoo snel nedervallen, dat de lucht nevens hen floot; zy bonsden op de toppen der torens met zulk een geweld, dat deze tot in hunne aenleggingen daverden; andere daelden traeg, langs uitgebreide cirkels tot by hunne makkers en alle de vlerken klapperden vrolyk om de hereeniging te begroeten.
| |
| |
Toen begon geheel dit helsch gespuis onder elkander te warrelen en werd één klomp, in denwelken geen gedrocht geheel onderscheidbaer bleef. Wel zag men vuer-ademende bekken byten, bakhuizen knarzen, vlerken trillen en slagen, pooten zich uitrekken, inkrimpen of aengrypen; maer alles bleef verward: het een ondier kroop boven het ander en werd insgelyks door een ander overkropen... Allen waren vrolyk op de helsche wys, en reten en verscheurden elkander in hunne duivelsche vreugde. Zy verhieven te gelyk hun geschreeuw, en het gekras van den nachtuil werd verzeld van het geloei der horenbeesten, het hunkeren der paerden en het verschrikkelyk gefluit der serpenten.....
De helsche geesten feestten aldus, omdat zy eene prooi gingen grypen, welke langen tyd over hen geheerscht had, en dewelke zy daerom zouden kunnen pynigen met de verfynste folteringen door hunne woede uitgevonden.
| |
| |
Rowna was die prooi. Zy had haer zelve zoo als wy gehoord hebben ter dood en ter helle gedoemd, en ging dien zelfden nacht haer eigen vonnis voltrekken. Besloten stond zy aen Idonea's nachtvertrek en luisterde met aendacht...
De goede engelen, die ons verzellen en bewaren, verlaten ons niet dan na onze dood; die van Rowna vloog nog rondom haer, en weende: hy had, maer te vergeefs, by dit helsche wyf al menige pooging aengewend om haer tot betere gevoelens over te halen; nu zag hy voor de hem toevertrouwde ziel eene vreeslyke eeuwigheid te gemoet. Hy wendde zyne betraende oogen tot God en putte in deszelfs almagt eenen nieuwen moed, waermede hy zich by de ziel van Rowna spoedde.
Aen deze vertoonde de weldadige geest, met zyne hemelsche verbeeldingskracht, de smarten der hel, en het oneindige der eeuwigheid, hy smeekte met zyne engelenstem en zyne goddelyke tranen. Rowna's ziel werd door zyn zacht
| |
| |
gesmeek bewogen, en van zyne vertogen vervaerd: zy, die nooit iets gevreesd had, die de helle verlangde om hare wraek eeuwigdurend te maken, beefde voor zyne zoete bedreigingstem, toen het er op aen kwam haren wensch te volvoeren.
De groote zwarte vogel met lederen vlerken, de prins der duivelen, zat met helsche heerlykheid eenzaem op den grootsten toren van het kasteel en sloeg zynen doordringenden blik op Rowna. Hy zag zynen doodsvyand by de ziel zyner prooi en vond deze in vertwyfeling. Van woede slagvlerkende, schudde hy geweldig met den kop en schaerde met een trotsch gebaer zyne onderdanen rondom hem.
- Makkers en broeders! - huilde hy met eene scherpe en doordringende stem, nadat hy gruwelyk gesnorkt had, - makkers en broeders, wy allen, die ons boven God achten en hem trotseren, die tot des menschen verderf werken, en hen onder ons gebied brengen, wy moeten
| |
| |
eene ziel erlangen, welke wy door onzen arbeid gewonnen hebben. Het is eene ziel welkers gelyken wy weinig in onze magt krygen en op dewelke, alle onze razerny mag nederstorten! Het is eene vrouw die God en mensch en ons heeft getergd!... Zoude de wraek ons ontsnappen? Zoude de blanke geest welke haer in heure helsche baen doet struikelen over ons zegenpralen? Neen! want voor myne oppermagt zal hy vlugten!... Maer staekt uw feestgevier, spoedt u eer de engel met grootere magt ter bestorming weder komt, haelt uit ons ryk de brandstoffen welke ons eeuwig zullen vergenoegen... en zoo wy zegenpralen, dat dan de kleinere geesten welke gy zult medevoeren, de omwoonende menschen aenhitsen, opdat deze met ons, onzen zegenprael vieren!
Alle de gedrochten verzwonden op dit bevel, en Satan in het kasteel dringende versmolt in de lucht; zoo liet hy zich door Rowna in haer hart zuigen tot by hare ziel. Hier greep hy den engel
| |
| |
bewaerder onvoorziens aen, maer ware verslagen geworden, zoo de ziel van Rowna door zyn byzyn, tot het kwaed opgewekt, hem niet geholpen had den engel te verdryven.
De Boheemsche kreeg hare beradene wraekzucht weder en hechtte met nieuwe vastheid het oor op de deur van Idonea's vertrek, nauwkeurig luisterende naer hetgeen er omging.
De kamer van Idonea was vierkant, met van achter eene ronde nis, in dewelke toen eenen outer opgeslagen was, waerop zes geele kaersen dompend brandden. De edele en voortyds zoo bevallige slotvoogdes lag op een doodsbed uitgegestrekt. Een gulden troon, waeraen zwarte damasten gordynen opgetrost waren, hing boven het treurig ledekant en verborg onder zyne schaduwe de misvormde gelaetstrekken van het doode meisje; geheel het vertrek was met zwart behangen en even als de troon-gordynen met gouden vlammen doorzaeid. Deze rouw alhoewel voor geene ongehuwde geschikt, paste aen de onteerde vrouw.
| |
| |
Rondom het doodsbed zaten alle de dienstboden van het slot en baden, door een geestelyke voorafgegaen, de gebeden tot lafenis der dooden. De priester, een oud en achthaer man met gryze hairen en baerd, stond by tusschenpoozen op om het ontzielde ligchaem met gewyd water te besproeijen. Allengs verrigtte hy deze plegtigheid trager en moeijelyker, eene onwederstaenbare vermoeidheid, eene bovennatuerlyke matheid vermeesterden hem. De dienstboden verflauwden insgelyks in de vurigheid van hun gebed, en bezweken onder den onwederstaenbaersten slaeplust. Azalie zelfs, welke aen het hoofden-einde der doodsponde zat te weenen, voelde hare droefheid verslappen, haren geest verdooven. Eindelyk hielden allen op met bidden en waren weldra in den diepsten slaep gedompeld.
Des priesters vurigheid alleen had hem den laetsten wakker gehouden; hy ontwaerde dat alle zyne waekgezellen sliepen en vroeg met eene
| |
| |
trage en doffe stem: - Slaept gy? - Alsdan boog hy onder eene oppermagt bezwykende, het hoofd en bleef beweegloos zitten.
- Ja gy slaept! - antwoordde Rowna, welke de deur had geopend en het laetste van dit tooneel had afgezien, - of liever gy zyt dood, want uw gevoel is met uw bewustzyn geweken; niets er magtig om den bovennatuerlyken slaep, door my verwekt, te stooren.
Na dit gezegde wenkte zy den Boheem, welke haer den vorigen nacht geholpen had en haer nu wederom verzelde.
- Ziet gy, - zeide zytot hem, - welke kracht myne bewerkingen bezitten; nooit hebben zy gefaeld of myne inzigten verydeld. Over vele jaren zeide ik tot de moeder van dit doode meisje, dat zy eer dry dagen voorby waren zoude sterven, en een weinig gif doodde haer; nu heb ik gewild dat deze sliepen en zy zyn als beelden geworden!
Dit zeggende stampte zy tegen eene dienstmeid
| |
| |
die, in hare houding blyvende, omviel als ware zy van steen geweest.
Rowna hernam na eenige oogenblikken, tusschen dewelke zy hare oogen met eene helsche voldoening rond de kamer liet dwalen:
- Haesten wy ons eer de geur dier kaersen ons ook doet inslapen, en wy in de strik vallen, die ik voor de bidders gespannen heb.
Ondertusschen had zy Idonea uit de doodkoets gerukt en haer in de armen des Boheems werpende, beval zy dezen haer te volgen; zy geleide hem naer de kapel. Daer schoot de Egyptische lamp hare doodskleure stralen in het graf, aen Idonea den vorigen nacht vertoond.
De Boheemsche greep het doode ligchaem uit de handen haers medegezels, en drukte het woedend tegen hare borst:
- Ondervind gy nu, - beet zy haer ontzield slagtoffer toe, - dat myne vervloekingen vervuld zyn; begrypt gy nu dat gy aen Rowna's wraek niet mogt twyfelen of hopen, dat ik de
| |
| |
magt niet heb myne bedreigingen uit te voeren! O Idonea myne wraek voltooid zich eindelyk, voor eenige oogenblikken zeg ik u vaerwel, want aenstonds vindt gy en alle myne slagtoffers, my met myne wraek in de helle weder. Eeuwig, eeuwig zal myne wraek duren en nooit zal ik er van walgen... Ik ben onverbiddelyk, omdat ik my op onmeêdoogenheid wreek!...
- De vergelding is de verdienste waerdig: - vervolgde zy na het lyk in het graf geworpen te hebben, - zwanger zynde ben ik beleedigd en het is op een bevrucht meisje, dat ik myne woede uitoefen. Myn zoon, de eenige hoop myns nageslachts, is door de slotvoogdes van Gallaerd gedood, en ik heb haer nageslacht uitgeroeid. Door hare schuld dael ik zonder nagedachtenis ten grave, maer het slot en wapenschild en alles wat aen de bewooners van Gallaerd zou doen gedenken, zal ik met my verbranden en de laetste asch der beide geslachten, zal door denzelfden wind rondgeblazen worden.
| |
| |
Dit zeggende wenkte zy den Boheem en sloot met hem den grafput.
De barmhartigheid Gods stond Rowna's engelbewaerder toe, nog eens eene poging te doen om hare ziel te redden, hy kwam met verdubbelden moed den zegevierenden Satan aenvallen, en bragt het zoo verre dat Rowna murmelde:
- Daer ligt zy nu rustig by het overschot harer voorouders, en myn graf zal verre van dat myner bloedverwanten wezen... men zal myne beenderen niet by de hunne zamelen, maer zy zullen met de verbrande steenen gemengd blyven, en er eenen hoop mede vormen... Helaes! de dood die ik zal smaken is toch verschrikkelyk: door de vlammen levendig verteerd te worden..... Dit gedacht doet yzen.... Maer neen! - schreeuwde zy eenklaps vol razerny, terwyl hare oogen begonnen te flikkeren. - Neen, neen! dit is vertwyfeling; ik word door eenen geest gekwollen, die my myne wreede ontwerpen wil doen verlaten, om my
| |
| |
eeuwig gelukkig te maken! Weg, weg met hem! en reeds dwaelde de arme engel, het verlies van de hem toebetrouwde ziel betreurende.
- Hoe zoude ik gelukkig wezen als ik myne gal niet op Idonea en hare moeder kon uitstorten? - vervolgde zy, - O de hel, de hel met hun!... Helsche geesten, gedoemde Satan staet my by; helpt my oogenblikkelyk dit slot vernielen! Komt, vat my in uwe helsche klauwen, doorryt mynen boezem, pynigt my...! als ik maer eeuwig hen, die ik vemaledyd heb, kan tergen!
Dit huilende omhelsde zy den Boheem:
- Gy sterft met my, gy hebt met my geleefd! - riep zy hem toe op de helsche gedrochten wyzende, die de vlammen reeds verspreidden, en eene brandende toorts nemende, doorliep zy het kasteel, verbrandende al hetgeen zy vond.
De boeren ontwaekten van het getier, dat de bovennatuerlyke brandstichters hielden, en ver- | |
| |
stomden toen zy het slot Gallaerd in lichtlaeije vlam zagen. Geheel het gehucht was oogenblikkelyk te been om de behulpzame hand te bieden; maer zoo de omvallende muren niet belet hadden, het slot te naderen, had de schrik, van helsche geesten, met vlammende toortsen langs het kasteel te zien rondloopen, het wel belet.
Deze vertoonden zich, zwaeijende met hunne vlammen, aen de vensters, schiet- of luchtgaten; zy spogen vuer en staerden met schrikkelyke vueroogen op de aensnellende gehuchtelingen. Nu liepen zy naer boven en vereenigden hunne fakkels, welke alsdan zoo hoog vlamden, alsof zy de hemelen wilden doen vuer vatten; dan, drongen zy in de kelders, en deden de vlam langs de grondvesten opstygen. Ook vlogen zy in de lucht en wierpen en spuwden eene zoo groote hoeveelheid vuers op het kasteel, dat de hemel aen eenen omgekeerden vuerberg geleek.
De boeren wrongen van angst hunne handen stuiptrekkend in een, en beefden in alle hunne
| |
| |
lidmaten; zy wilden den hemel hulp afsmeeken maer konden niet bidden, dusdanig had hen de vrees bevangen. Een geweldig gejoel en gejuich, hetwelk eensklaps uitberstte, voerde hunnen schrik ten top.
De Bohemen, welke kwamen toegesneld, veroorzaekten dit gebulder; zy schaerden zich rond het kasteel en begonnen te dansen. Vooreerst ging de kring door hun gevormd, traeg voort, want de Zigeuners stapten hand aen hand, maer op eens begon hy geweldig te draeijen: de Bohemen liepen als razende en tierden als dolle. Zy schreeuwden zoo hevig met hunne donderende stemmen, dat de grond daverde. Toen wilden de boeren vlugten, maer de kleine helsche geesten, welke op Satan's bevel gekomen waren, boezemden hun eenen onweêrstaenbaren lust in, om zich met de Bohemen te vereenigen; het waeijend gedraei van den kring deed hun eene soort van hoofdzwym krygen en eensklaps hun afgedwongen besluit genomen hebbende, rukten
| |
| |
zy te gader den ronde open, voegden zich er tusschen, en liepen met de Zigeuners dolzinnig voort.
Terwyl die ontzinden zwaeiden en tierden, kwam er een rif met brandende oogen en verzengden mantel op de wanden van het kasteel, en wierp den priester uit de vlammen; dan verdween het om weder met eenen nieuwen last te verschynen, en droeg op dezelfde wyze alle de dienstboden buiten het slot. Het was Idonea's moeder, die de bedienden redde.
Deze waren nauwelyks het gevaer ontsnapt of de helsche geesten maekten zich van hun meester, ontwaekten hen, deden hun hoofd dwarrelen en de wakers met dezelfde dolheid der Bohemen geslagen, vergrootten den ronde, die nu nog vinniger draeide en over grachten en slooten vloog. Alwie tusschen dien onwederhoudelyken ring viel, werd onmeêdoogend verpletterd, want de ring hechtte zich boven hun weder vast en vloog met nieuw geweld. Menig
| |
| |
een viel in de grachten en versmoorde, of zoo de gracht te ondiep was, gaf hy den geest door het gewoel, dat over hem heen snorde en zyne ademhaling belette. Niets wederhield dien vreeslyken kring, noch het gekerm der vallende, noch het gesteen der stervende, noch de stem, welke zich uit het brandende slot verhief en dewelke anders een ieder had doen yzen of van schrik besterven: het was Rowna, die hare stem zoo vreeslyk boven het gejoel des krings en het donderend gedruis der helsche schaer deed galmen; zy liep en danste rond het brandend slaepvertrek van Idonea, altoos zwaeijende met hare toorts. Zy bezong haren zegenprael, hare voldane wraek en schreeuwde:
- Nu mag ik zege zingen! nu kunnen alle volkeren der aerde roepen: Rowna heeft zich gewroken!... Nu kan de schim myns zoons gerust slapen, zonder nog naer wraek te zoeken... Vier menschen heb ik door mynen haet vernietigd! De hartvochtige vrouw, welke myn
| |
| |
kind doodde, heb ik door gif in de pynelykste stuiptrekkingen doen sterven, hare dochter heb ik gedood en derzelver kind in haer ligchaem versmacht; haer minnaer deed ik vermoorden! Zege! zege hier op aerde, nu ga ik in de hel op nieuw zege zingen! Daer, vind ik u, ontuchtige Idonea, met uw byzit en uw kind, hetwelk zonder zuivering stierf: daer vind ik uwe moeder, daer vind ik u allen weder! Vlammen nadert, verslindt my, gewelven stort in, om mynen wensch dadelyk te volvoeren!
- Bezing uwen zegenprael niet - antwoordde eene stem, die Rowna deed yzen en stilstaen, - hy is onvolmaekt! het belangrykste deel uwer wraek, datgeen, hetwelk eeuwig, eeuwig duren moest, blyft onvoltrokken. God straft de onschuld niet, maer hy straft de hartvochtigheid en het onmeêdoogen! Idonea was niet pligtig, mits gy haer kunstig vallen deed. - Zy vliegt met haer minnaer en haer wicht ten hemel en wy wreedaerds, zinken ter hel!!.. Dit zeggende omhelsde
| |
| |
het rif de razende Boheemsche en plofte met haer door de gewelven.
De brokken van Rowna's ligchaem, alsook de beenderen van het geraemte bleven aen de bonken der binnenaerdsche rotsen hangen: want niets dan hunne zielen, door de duivelen verzeld, stortten in de helsche vlammen......
Van het kasteel Gallaerd bleven zelfs geene puinen over.
einde.
|
|
Auteursrechtvrij
