|
| |
| |
| |
| |
I.
Eh bien! je suis le meurtre et je suis la vengeance.
Je vais, fantôme aveugle, au but marqué d'avance;
Je suis la soif du sang! Que me demandes tu?
D'avoir de la pitié, d'avoir de la vertu,
De sauver des vivants? J'en ris lorsque j'y pense.
- Victor Hugo. - Les Burgraves. -
Ten dien tyde heerschte er in Duitschland, over het ryke landschap dat de oevers van den Rhyn paelt, een Heer of Baron, die door zynen laetdunkenden hoogmoed, door zyne geweldenaryen en zyne wreedheid, den afkeer zyner onderdanen en den haet zyner naburen op zich
| |
| |
getrokken had. Gedurig in bloedigen twist met diegenen, welke zyne magt niet moesten vreezen, of door moed en geweld met hem worstelen konden, had hy noodig geoordeeld, bondgenoten te bezitten, welke op zynen wenk bereid waren om met hem te veld te trekken; bondgenoten, die in plunderen, moorden en brandstichten ervaren waren, en welke zynen voorstand behoevende, met hem, de door den roof verzamelde schatten zouden deelen.
Hy vond in de Zigeuners de helden die by betrachtte, en daerom onderhield hy er eene talryke menigte, welke op zyn gebied rondliepen of er zich met der woon gevestigd hadden. Zy waren niet altoos door hem beschermd geweest. Op eene groote wolvenjagt, welke hy aenvoerde, had eene bejaerde Zigeunerse, die met haer zuigende kind rond dwaelde, het ongeluk hem te ontmoeten; de wreedaerd mikte op haer en de pyl reeg het kind aen het hart der moeder.
Deze vreeslyke misdaed, die ons tegenwoor- | |
| |
dig met afgryzen zoude vervullen, werd hem toen tot eer gerekend. Alle de tegenwoordig zynde jagers roemden zyne ervarenheid in den handboog en de juistheid van zynen blik, welke hem het hart der ongelukkige moeder doen treffen hadden.
De laten, boeren en zelfs eenige edellieden, welke omstreeks de plaets woonden, waer de moord begaen was, waren niet zoo volkomen in hunnen schik, met de heldendaad van hunnen wreeden meester: want weldra vernamen zy, dat de ziel der rampzalige de omstreken ontrustte en alle nachten met haer schrikwekkend bezoek vereerde.
Nu eens hoorden zy haer weenen en schreijen, het stervende wicht aen haer hart drukkende; dan zong zy onverstaenbare, maer zoetvloeijende liederen, als wilde zy haer kind door zachte melody aen het sluimeren sussen. Somtyds ook bromden uit haren mond woeste klanken, die als helsche vervloekingen donderend in 't ronde
| |
| |
klonken; dit alles verspreidde den angst, den afschrik, in het naboerschap. Sommige verhuisden met geheel hun gezin om in vreedzamer landstreken meer veiligheid te zoeken; de Zigeuners in tegendeel, wanneer zy daerna in het land toegelaten werden, liefkoosden die bloedstreek, en namen haer tot verblyfplaets. Zy sloegen er hunne tenten op, en vormden een uitgestrekt kamp, dat zich berucht maekte, door de helsche tooveryen, welke er uitgeoefend werden, en door de menigvuldige slemperyen en feesten, welke er de Zigeuners met buitengewoone vreugde, gewoel en gedruis vierden. Daer dit kamp op de helling eens heuvels opgeslagen was, kon men van verre, des nachts, by het flikkeren van groote vuren, deze feesten gadeslaen, en zich verwonderen over de woestheid en de baldadigheid welke er in heerschten.
Somtyds stegen vreeslyke wangedrochten, door eenen man bereden, uit dien helschen nest in den hoogen en verdwenen in het zwerk. Het
| |
| |
waren veeltyds klipbokken en vuerspuwende draken met glinsterende schubben, welke tot die buitengewoone reizen gebruikt werden. Wanneer zulk een wangedrocht naer de wolken klapperde, verduisterde de lucht; flikkerende starren, geweldig in het ruim geschokt, verloren hun evenwigt en vielen niet zelden in't midden der Zigeuners. Deze schenen zelfs de hemellichten onder hun gebied te hebben, dewyl zy de neêrgeschotene starren in kroonen vlochten, er hun hoofd mede versierden en aldus gekroond, in het ronde dansten.
Men begrypt, hoe toen de naburige boeren verbaesd stonden; hoe vurig zy God baden om van die duivelskunstenaers verlost te worden, en hoe zy verlangden, - alhoewel verzekerd zynde dat de Zigeuners overal wezen konden, vermits dezelve in 't luchtruim rondvlogen - om die gevaerlyke en geheimzinnige plaets te verlaten. Ook ontruimde ieder, aen wie het maer eenigzins mogelyk was, de hut door zyn voorgeslacht
| |
| |
sinds eeuwen bewoond, en de landouwen waerop zyne ouders, met hun zweet, maer toch vrolyk en veilig, de regten voor hunnen Heer, en hun bestaen gewonnen hadden.
Alleen het gehucht, hetwelk het naestliggende slot Gallaerd omgorde, bleef bewoond: dewyl de inwooners zich genoeg beschermd waenden door hunne jeugdige slotvoogdes, welke op de woeste vreemdelingen eenen wonderbaren invloed scheen uit te oefenen.
De nacht was reeds lang over de omstreken nedergedaeld, en de duisternissen dreven zoo digt te zamen, dat, hoewel het zomer was en de zomernachten een schemerend en onzeker licht behouden, het onmogelyk werd iets te onderscheiden, hetgeen zich eenige stappen verwyderd opdeed. Geene enkele star glimde aen het uitspansel; geene doorschynende wolk liet wat schemerends van den Melkweg, op de aerde nederkomen. Het slot Gallaerd met zyne tuinen
| |
| |
en zyn omliggend dorp, hadde zich als eene verwarde zwarte massa opgedaen, zoo de vuren van het Boheemsche kamp het met geene breede, gloeijende tinten geverwd en het alzoo flikkerend op den zwarten hemel afgeteekend hadden.
Dat heerlyke maer sombere slot, waer mogelyk, in vroegere tyden, menig schelmstuk in volbragt werd, en dat nu zoo rustig zyne fiere torens naer den Hemel verhief, stak verbazend af tegen het kamp der Zigeuners, hetwelk zoo levendig, zoo woelig was.
Rondom de vuren, welke door sterke brandstoffen aengehits hunne vlammen verbazend hoog deden flonkeren, dansten de Boheemsche vrouwen met woeste vreugd. Somtyds draeiden zy zoo geweldig in het rond dat het oog er door verbysterd werd, en hy, die van verre het feest beschouwde, sidderde op de gedachte, dat de vliegende kring zoude breken en eenige danseressen in de helsche vuren zouden ploffen; zy vreesden dat niet; want zy doorkruisten
| |
| |
dezelve in hare dolheid, en dan vlugtten de vlammen verschrikt van de furien, die hunne bytende kracht tergden.
Nu scheen hare dolheid gestild, hare woede gebluscht; vele wandelden bedaerd op en neder; andere nog opgewonden, sprongen luchtig op om met de vlammen te dartelen; eensklaps en op een gegeven teeken vielen alle de Zigeunersen op hare knieën; zy aenbaden door vreemde gebaren en laekbaer gebed, den gebieder der duisternissen, die haer door een naer huilengekras hetwelk ratelend langs de omstreken vloog, beantwoordde. Toen doorbraken kryschende en verwarde stemmen het loeijen van den wind; zy hieven liederen aen die allengs hoe luider klonken en eindelyk zoo fel bulderden dat de boschzwynen hunne krochten ontvlugtten... Op nieuw begon het met draeijen, zwaeijen en tieren, de kring vloog sneller, de trom sloeg grover, de stem kreet scherper....... En nog had het er woester toegegaen, waren de mannen er tegenwoordig
| |
| |
geweest; maer deze had de Landheer geëischt om eenen twist met zynen nabuer, door bloedigen stryd, te eindigen. Een bode had den aftogt van het leger en de wederkomst der Bohemen aengekondigd; het was deze wederkomst welke de vrouwen vierden.
Terwyl zy zich vermaekten, steeg de bode weder op den vogel welke hem naer het kamp gebragt had. Deze ontplooide zyne lange, breede, lederen vlerken, waermede hy de lucht doorriemde, en wendde zich naer het kasteel Gallaerd, hetwelk hy spoedig naderde. Zyne oogen gloeiden als kolen, zyn vlammende adem wierp eenen pek en solferachtigen geur uit, als brandde er in zyn binnenste een onuitbluschbaer vuer. Hy fladderde eenigen tyd boven en rondom de torens, waerna hy pylsnel nederstortte. Nog eens vloog hy het slotplein rond, drong alsdan door de muren, welke voor hem openscheurden en achter hem digt schoven, tot dat hy tegen een' muer stuitte, voor denwelken hy sidderend terug deinsde.
| |
| |
Alle aenmoedigingen door zynen geleider gebruikt, waren nutteloos: de halstarrige vogel in plaets van vooruit te trekken, vlugtte krassend achterwaerts en prangde den Boheem zoo onzacht tegen eene yzeren tralie, dat dezelve van den schok daverde. De gebelgde Boheem nam toen zynen toevlugt tot eene sterke bezwering; de muer spleet open en het wangedrocht stoof met een pynelyk gegil in de kapel van het kasteel. Hier werd hetzelve door vreeslyke pynen zoodanig gemarteld, dat het zweette en de gewelfbogen door zyn gruwelyk gehuil deed dreunen; de kolommen waerop het, door foltering verwoed, knarsbekkend opklouterde, schudden onder de gewelven. De Boheem steeg toen van het gemarteld beest, hetwelk aenstonds, de kapel ontvlugtende, in eenen onderaerdschen doorgang trok, waer het onzigtbaer twee vrouwen naderde.
Eene dezer vrouwen was zeer verre in ouderdom gevorderd, maer niet door de jaren ge- | |
| |
kromd. Haer aengezigt, waer de wilde driften over woelden, was geheel met grove rimpels doorploegd; zwarte oogen, uit dewelke de bloeddorst straelde, enkele grove hairen, welke op hare kin groeiden, en gryze ruw kronkelende lokken, gaven haer een barbaersch aenzien. Hare leelykheid werd door niets vergoed; de lompen waermede zy zich kleedde, bedekten nauwelyks hare naektheid. In hare gespierde hand droeg zy eene lamp van Egyptischen vorm, met zoodanige vuile brandstoffen gevuld, dat dezelve meer stank en damp, dan wel licht van haer gaf. Die doffe glans is nogthans helder genoeg om de fyne gelaetstrekken van het twintig-jarige meisje, dat de Boheemsche verzeld, te kunnen bewonderen.
Haer engelachtig gelaet waer blonde lokken rond golfden, werd door vochtige blauwe oogen opgehelderd, en op hetzelve lag iets melankolisch, iets lydend en bleek verspreid, dat haer nog meer bevalligheid byzette. Hare
| |
| |
kleederen waren prachtig en geschikt om hare schoonheid nog te verlevendigen, maer het keurslyf was niet zeer tenger meer, en het was gemakkelyk te zien dat Idonea, de slotvoogdes van het kasteel Gallaerd, hoewel ongehuwd, in den maegdenkring geene plaets meer nemen kon.....
- Ach Rowna, laet ons terugkeeren, - smeekte het meisje met eene teedere stem; - want de angst perst het kille zweet uit myne aders en doet my sidderen.
- Volg my! - antwoordde de oude ruw.
- Maer waer brengt gy my toch heen, langs deze onbekende gangen, welke ik aen myn kasteel niet vermoedde?
- Naer de holen, waer in ik u het toekomende kan veropenbaren.
- Voordezen - hernam Idonea - hebt gy my nog het aenstaende voorzegd, maer toen zaegt gy alleenlyk in de lynen van myne hand om my een geluk te voorspellen, hetwelk altyd volgde.
| |
| |
Rowna zag peinzend en somber voor zich neder.
Het helsch gedrocht dat altoos onzigtbaer bleef, was al nader en nader gekomen, het smolt zich toen in den adem der Bobeemsche en bezielde haer. Op het oogenblik kronkelden Rowna 's hairen verward boven haer hoofd op, hare bewegingen werden schokkend, en uit hare oogen schitterde de wraekzuchtigste haet.
- Wat zegt gy, - beet zy Idonea te gemoet - dat ik u geluk voorspeld heb, en dat hetzelve op myne voorzeggingen volgde.... Welnu, ja!... het was geluk... maer een geluk hetwelk gy zult verfoeijen en haten, omdat het u berouwen zal er van gesmaekt te hebben!
- Wat beteekenen die verschrikkelyke woorden? - vroeg het meisje beangstigd, - zyt gy op my verbitterd omdat ik den moed niet heb u te volgen?
- Daerom niet.
- Ach! - vervolgde Idonea zonder op den
| |
| |
somberen toon der Boheemsche te letten. - Ach Rowna, myn hart klopt zoo hevig, als moest er my een afschrikkelyk ongeluk overkomen... Laet ons maer terugkeeren?....
- Hebt gy dan reeds uw' minnaer vergeten omdat hy met het leger vertrokken is? - vroeg Rowna hoonlachend.
- Neen, neen! ik wil hem zien: maer moet ik daerom alle deze duistere holen doorkruissen?
- Ja, want alleenlyk daer, waer ik u brengen zal, kan ik de heilige zaken met de gedoemde mengen en hemel en hel bezweren.
- Wat hoor ik! - riep Idonea yzend uit. - Gy wilt den duivel een gebed toesturen dat Gode alleen toekomt... Nimmer woon ik plegtigheden by, door mynen godsdienst gedoemd, noch wil ik dat ze voor my uitgeoefend worden... Ik keer....
- Neen, gy zult my volgen! - schreeuwde woedend Rowna, terwyl zy de hand der vlugtende freule greep; deze wilde zich verdedigen
| |
| |
maer Rowna trok haer met zulk eene kracht en geweld voort, dat Idonea van angst en pyn onbewust ter aerde stortte. Alsdan greep haer de oude Boheemsche in de leden, en sleepte haer langs een deurtje, hetwelk zy opende, in de kapel. Deze was treurig, somber en eenzaem.
De Boheem welke door den duivel in de kapel was gevoerd, had zich in een hol verborgen, dewyl hy bevel ontvangen had, niet te verschynen, alvorens zyne behulpzaemheid door eenen gekenden kreet, gevergd werd. Rowna dacht nu niet aen hem; gansch aen hare woede overgegeven, rukte zy Idonea voort tot in het midden van de kerk, alwaer zy haer ongelukkig slagtoffer, onmeêdoogend ter aerde wierp. Hare doffe lamp welke zy niet verre van daer plaetste, verlichtte flauw eenige voeten in den omtrek; het overige van den tempel bleef in eene akelige duisternis gehuld.
De oude heks zelve scheen verschrikt, want zy liep angstig heen en weder, of rond de lamp.
| |
| |
De helsche geest, welke in haer woonde, en die door de heiligheid der plaets, waerin by zich bevond, gefolterd werd, tergde haer zoodanig, dat zy zich knarstandend op de borst sloeg, om de brandende marteling te stillen, welke haer hart verschroeide. Deze helsche pynen ontstaken nog meer hare woede tegen Idonea, welke nog altoos op den grond uitgestrekt lag; met verslindende oogen aenzag zy die ongelukkige en berstte eensklaps uit:
- De tyd der wraek is eindelyk gekomen... Nu niet meer gehuicheld, maer openhartig mynen haet uitgebulderd!... O Idonea! ik voorspelde u geluk en maekte u gelukkig, doch vermoedet gy dan niet, dat dit toebereidsels waren tot eene afgrysselyke wraek?.. O neen, want ik heb myn' rol te meesterachtig gespeeld...; maer nu is het mom afgeworpen, en ik eisch myne gruwelyke voldoening!...
Rowna staerde somber op Idonea; in haer hart welde eenige vertwyfeling op: de goede
| |
| |
geest die over het arme meisje waekte, worstelde er tegen den duivel. Rowna vervolgde haperend:
- Helaes! indien hare moeder... my niet... O dan hadde ik haer lief gehad; ik hadde haer bemind, gelyk een kind uit mynen schoot geboren en aen myne borsten gevoed... zy is zoo teeder zoo beminnelyk...... Maer wat zeg ik - hernam zy woedend, want de goede engel vlugtte uit haer hart voor het wangedrocht - haer liefhebben!... Zy van het gehaet geslacht door my vervloekt?... Nooit... nooit... - en met een gebaer van afkeer snelde zy naer het hol, waerin de Boheem zich verstoken had.
De kilte der grafzuilen gaf Idonea het bewustzyn weder, zy rigtte zich overeind en murmelde onverstaenbaer en met eenen zucht:
- Waer ben ik? - Welhaest kwamen alle hare zielsvermogens weder by en veroorloofden haer op te staen. De donkerheid der plaets, hare lange schaduwe, welke door het licht dat achter haer stond op den muer gekaetst werd, het
| |
| |
loeijen van den wind, die langs de groote kerkramen floot, - alles verschrikte haer.
- Waer mag ik toch wezen? - herhaelde zy sidderend rondziende; maer zoodra zy de zilveren hang-lamp ontwaerde, dewelke voor het outer, byna tegen het gewelf, haer starrenlichtje liet glimmen, herkende zy de plaets en boog verblyd de knieën, om eene dankzegging aen den trooster der lydenden te stieren, toen zy de hand der Zigeunerse op haren schouder voelde klemmen.
- Wy zyn hier niet gekomen om te bidden - bromde deze, - maer om te lasteren; niet om God te behagen en zynen zegen aftesmeeken, maer om hem te verbolgen.
- Hier is het nogthans de plaets - antwoordde Idonea met hare zachte stem, - waer men den Heer der Heeren bid, en waer ik leniging vinden zal in het lyden, hetwelk gy my veroorzaekt. Laet my in vrede myn hart aen God openen; ik verlang niet meer het toekomende te
| |
| |
weten, houd het in u verborgen en ik zal het afwachten, gelyk Hy, die alles bestiert, het beschikken zal... Laet my alleen en vertrek...
- Zoo niet Idonea! Ik heb u niet in het geheim naer deze krocht gesleept om er u ongehinderd te laten! Neen... neen... Gy hebt my naer het toekomende gevraegd, gy zult het weten; gy wildet uwen geliefde zien, gy zult hem met eigen oogen zien... ik wil het zoo!
Idonea beefde, want zy voelde den wraekzuchtigen blik van Rowna op zich gerigt, en konde deszelfs geheimzinnige wreedheid niet verklaren. Zy stamelde:
- Gy schynt woedend Rowna, en inwendig woelen er geweldige driften in u; is het dan toch op my dat gy zoo verbitterd zyt?
- En op wie anders zoude ik verbitterd wezen?
- Zoo ik het ongeluk gehad heb u te mishagen, - smeekte de freule, sidderend de hand van Rowna nemende, - bid ik u, my te vergeven.
| |
| |
Door de liefde welke gy my altyd toegedragen hebt, door de gulhartigheid, welke ik u altyd in tegendeel schonk, smeek ik het u...
- Door de verkleefdheid, de liefde welke ik u toegedragen heb!... Ha! ha! ha! - schaterde de Boheemsche op helschen toon, hare hand uit die van Idonea rukkende - door myne liefde!... Bezweer my liever door mynen haet, door de wraekzucht welke ik tegen u, uw toekomend en voorleden geslacht opgevat heb en voed; dan zoudt gy op waren toon bezweren, maer my niet verbidden, want ik ben onverbiddelyk voor u!...
- Ach Rowna, laet my vertrekken... gy ziet wat ik lyde en in weerwil uwer vreemde tael, haet gy my immers toch niet?
- Ja, ik haet u, en deze plaets zult gy niet verlaten alvorens ik u de betrekkingen ontvouwd heb, die tusschen ons bestaen en bestaen zullen; alvorens gy Rowna kent!
- O indien gy my haet en van my tot uwe
| |
| |
voldoening iets eischen wilt, eisch dit dan toch elders; eerbiedig deze heilige gewelven en laet ons hen niet onteeren door heiligschendende twisten?
- Deze plaets is geschikt voor onze schrikkelyke verhandelingen; het marmer waerop wy rondloopen bedekt de eeuwige bedsteden uwer voorouders, welke regters moeten wezen van hetgeen tusschen ons geschied en zal!
Rowna's lamp verdoofde op dit gezegde en verspreidde een weinig daerna eene nare blauwachtige klaerte, welke alles met eene groene doodskleur verwde. De zilveren lamp die aen het gewelf glom, viel met gedruis op den outer aen stukken en de grond beefde onder de voeten van Idonea.
Dat arme meisje zag nu klaer dat Rowna het wraekzuchtig met haer meende: vooreerst had zy daeraen geen geloof durven slaen, dewyl zy niet kou vermoeden, wat vergryp haer den haet der Boheemsche berokkend had. Op hetzelfde
| |
| |
oogenblik kwam haer de afgelegenheid te binnen, van de plaets naer dewelke zy vooreerst behendig, daerna met geweld gebragt was; zy vroeg aen zichzelve, wat de zoo eensklaps verschrikkelyk geworden Zigeunerse zoude beginnen, om den haet en de wraekzucht te lesschen, welke in haer hart schenen te woeden. De gruwelykste vermoedens kwamen in haer op, alle angsten bekropen haer... aen vlugt noch verdediging was er te denken..., door schrik verteerd, viel zy op hare knieën en smeekte met verwarde zinnen:
- O Rowna! heb medelyden met my! Ik weet niet waeraen ik uwen haet verdiend heb, maer ik zie dat gy iets gruwelyks met my voor hebt... waermede kan ik u verbidden?.... Zoudt gy my, arme wees, zonder maeg noch bloedverwant, kunnen mishandelen?... Ach heb medelyden met my... heb medelyden!
- Medelyden met u? - vroeg de Boheemsche en zy lachte!...
| |
| |
- Ach ja! - hernam Idonea, door welkers hart het hoongelach van Rowna gereten had, met stamelende stem. - Ach ja, heb medelyden... herneem de vriendelykheid door u altoos aen my betoond; gy zyt immers onze vroegere betrekkingen nog niet vergeten; of herinnert gy u niet meer dat gy my in myne kindsheid getroeteld hebt?...Toen droegt gy my naer de bosschen om de dansen der Zigeuners te zien!......
- O ik herinner my alles! - viel haer Rowna hoonend in de rede. - Wy hebben te zamen gewandeld en in uwe lanen over God en de natuer gesproken!... In alles heb ik u voldaen; tusschen u en uw minnaer diende ik voor bode! - en wederom lachte zy met haren helschen hoonlach.
Idonea voelde haer bewustzyn ontgaen; met flauwere stem bad zy:
- O Rowna, hoe kunt gy in uwe wreedheid voortgaen als gy u dit alles herinnert? Hoe kunt gy nu, daer ik in myne liefde gelukkig ben: nu,
| |
| |
dat de huwelyksband my zal omsnoeren, en een wicht my moeder maken zal... hoe kunt gy nu zoo schielyk ten mynen opzigte veranderen... Genade!... Genade, Rowna! Gy kunt myne landouwen en bosschen verwoesten, myn slot ten prooi aen vlam en roof geven, my doen sterven!... maer door myne voormalige toegenegenheid, door myn smeeken en myne tranen, zult gy u laten bewegen...; gy zult den haet uit uw hart wisschen en my weder lief hebben. - Dit zeggende nam Idonea de hand van Rowna en bevochtigde haer met zilte tranen, doch de oude rukte zich los en riep woedend uit:
- U liefhebben! U... Idonea!... dan zoude ik my zelve moeten doemen en vervloeken, en ik zoude myne eigene vervloeking nog niet waerdig zyn!!
- Genade, genade! - hernam het meisje snikkend, - waerdoor heb ik zulken vreeslyken haet van u verdiend? Genade Rowna!... Laet my toch niet lang meer in dezen schrikkelyken
| |
| |
angst, want ik gevoel........ Ach! heb medelyden met het wicht dat door myne longen ademt, en zoo ik u niet verbidden kan, dat hetzelve u dan tot mededoogen vermurwt!
- Zoo ook smeekte eens eene Zigeunerse tot uwe moeder, en uwe moeder spotte met haer smeeken... Ik doe gelyk uwe moeder! - antwoordde Rowna op eenen zegevierenden toon.
- Myne moeder..., de vrouw welke gy my altyd achtbaer en liefdewaerdig voor oogen steldet?
- Uwe moeder! welke slechts waerdig is, van u gehaet en vervloekt te worden, als de oorzaek van alle uwe ongelukken.
- Myne moeder?... ach neen!... laet die met vrede, want zy heeft my met hare borsten gedrenkt! - en in hare moederliefde moed puttende, vervolgde Idonea: - Martel, vermoord, verdelg my Rowna! maer laet my myne moeder lief hebben!... Zy was myne troost in myne eenzaemheid en in myne gedachten verscheen zy
| |
| |
met alle de moederlyke liefde, waervoor een vrouwenhart vatbaer is!
- Zy was een helsch wyf, zeg ik! - schreeuwde Rowna, - en nooit zal ik gedoogen dat men anders van haer spreke.
- Zy was te goed om iemand te misdoen, - antwoordde Idonea, even moedig - en nooit hebben hare handen geweigerd eene menschlievendheid uit te oefenen. Waer mede kan zy u vergramd hebben Rowna?
De oude trok het meisje geweldig tot zich:
- Luister! - zeide zy, en na een stilzwygen, tusschen hetwelk zy hare herinneringen byeenzamelde, vervolgde zy:
- Het was in de voor ons ongelukkige tyden van vervolging, omtrent den dag, op denwelken myne zuster hier naby door onzen landheer vermoord werd, dat er eene reeds bejaerde vrouw aen de deur van uw slot klopte. Zy was in uwen staet, Idonea: een wicht leefde in haren schoot, hetwelk eenmael den bevelstaf over de Zigeu- | |
| |
ners zwaeijen moest. Verder in zwangerheid gevorderd ging haren barenstyd naken... Door de vervolging voortgejaegd, en in den uitersten nood, kwam zy aen uwe moeder een plaetsje en een weinig stroo verzoeken om de akelige stonden op door te brengen... Zy werd door den dienstknecht ingeleid en legde haer verzoek aen uwe moeder bloot.
- ‘Wat!’ - riep uwe moeder - ‘Wat, eene Zigeunerse! eene in den ban geslagene Zigeunerse, in myn slot een telg van haer gedoemd geslacht voortbrengen?... Ga weg, slang! en dat myne oogen uw, door den duivelsgloed gezengd ligchaem niet meer ontmoeten! - ‘Mevrouw, heb toch medelyden met myn kind’ - smeekte de rampzalige, maer uwe moeder schoot in woede - ‘Vertrek!’ - schreeuwde zy - ‘eer dat de solfergeur dien gy met u voert, myne kamer verpeste, vertrek eer uwe schaduw myne tapyten verzenge en gy de verdoemenis onder myn dak brengt! Gy gaet niet om, als met hel- | |
| |
sche geesten, welke des nachts uwen mond zoenen; God alleen weet of het geen helsche telg is, die in u beweegt en ademt!... In het kasteel Gallaerd baert gy niet! voort! voort!’ - Dit zeide uwe moeder in eenen adem en door drift vervoerd naderde zy de geelkleurige vrouw, als om haer de deur uit te slaen...; deze dacht aen haren telg en aen den rang dien hy by de Zigeuners moest bekleeden; zy verdroeg dien hoon, zy boog voor uwe moeder... Ja! - herhaelde Rowna met eene pynelyke moeite - zy die zich nooit vernederde, plooide de knieën voor uwe moeder! Zy smeekte door al wat heilig is, door de dood uws vaders, door den geest van de moeder uwer moeder; maer tevergeefs. Degene, welke u baerde, braekte nog grootere vermaledydingen tegen haer uit; zonder den staet van zwangerheid te eerbiedigen, riep zy eenen knecht om de Boheemsche van het slot te smyten, allen toegang te verbieden en zelfs met honden na te jagen!
| |
| |
Toen schoot de Zigeunerse in woede - vervolgde Rowna, in welke diezelfde drift vuriger en vuriger werd; - zy stak haren arm over uwe moeder uit en riep: - ‘De bevelhebster der Zigeuners, of hoe gy ons noemen mogt, verjaegt gy niet straffeloos: zy vervloekt u en uw geslacht, hetwelk zy zal vernietigen alsof het nooit bestond! Noch slot, noch wapenschild, niets zal er van u overschieten. Het teere kind dat gy nu opvoedt, uwe Idonea, zal jong hare eer verliezen; men zal haer lasteren als eene ligtekooi, omdat zy nooit in huwelyk treden zal!... Haer wicht zal sterven eer zy wezenlyk moeder is, en na hun beider dood, zal ik uw kasteel verbranden en my onder zyne puinen begraven, om myne slagtoffers in de hel weder te vinden en daer nog te folteren! Voor u zal de zon geen driemael meer dalen, want dan reeds, zal uwe ziel den duivelen ten prooi geworpen zyn!’ - De vrouw door dewelke uwe moeder alzoo gevloekt werd, was ik!! - schreeuwde Rowna, Idonea verslin- | |
| |
dend aenziende, welke stuiptrekkend ter aerde plofte.
- Zy lachte met myne vervloekingen, - vervolgde de Boheemsche zegevierend - maer twee dagen daerna huilden de honden op haer graf!
Idonea bleef beweegloos liggen, maer Rowna dit ziende, greep de hand der ongelukkige en schudde haer geweldig, tot dat het meisje weder bykwam.
- Luister tot het einde: - zeide zy. - Ik vlugtte uw moeders slot; zy die alles in overvloed bezat, die 's nachts op dons rustte en des daegs zich verwarmde aen een open vuer; zy die alle keurige en smakelyke spyzen op hare tafel kreeg, weigerde my in den winter een weinig stroo in den stal! Zy was nogthans Christene, maer daerom vervloekte zy my, omdat ik Zigeunerse ben! ik, die als opregte Paria mynen overvloed aen nooddruftigere dan ik, ronddeel... Helaes! toen was ik de nooddruftigste van allen:
| |
| |
alleen op de baen, vervolgd, geene mogelykheid ziende om myne bende te achterhalen, werd ik verpligt onder eenen boom te rusten. De honger, de koude, de folteringen, alles martelde my... ik baerde een zoon en toen ik hem omhelsde, omarmde ik eenen bevroren vleeschklomp!...................
- Sedert dien tyd heb ik alleen voor de wraek geleefd, - hernam Rowna met voldoening tot haer zelve, nadat zy eene poos hare smart onderdrukt had. - Ik heb alles verlaten, my de minste geneigdheid ontzegd om alleen mynen haet te beminnen en te voldoen. Ja, - vervolgde zy tot Idonea, welke in eene smeekende houding voor hare voeten lag, - ik heb myne fierheid afgeworpen, myn karakter dermate bedwongen, dat ik zelfs uw voogd bedroog. In zyne vooringenomenheid liet hy de goede Zigeunerse toe, u te troetelen als haer kind: dat hechtte u aen my, niet waer Idonea? gy waert my dankbaer voor de kleine diensten welke ik u
| |
| |
gedurig bewees; gy wildet my geheel tot u nemen, my bekeeren, kleeden, voeden, maer gy wist toen niet wat slang gy in uwen schoot zoudet ontvangen hebben! Nu weet gy het Idonea, nu weet gy dat ik u slechts vleide om myne wraek te verzekeren, met vryheid uwe gangen na te sporen en zelfs uwe stappen te wenden... Weet ook dat ik de schuld ben, dat gy bevrucht zyt!.. Reine liefde kan niet onteeren; ik moest uwe vlam vuil en stinkende maken; gy dronkt beiden een drank door my bereid, dewelke in u de vurigste drift ontstak... de wellust, de wulpsheid kon alleen uwen dorst lesschen....... Toen gy en uw minnaer u in geneugten baeddet, was ik in het kreupelhout verborgen en verblydde my over uwen val; ik galmde myne vreugde in schaterlagehen uit, zonder dat gy, door wellust ontzind myne nabyheid ontdeklet. De tyd der wraek is eindelyk gekomen!
- Genade, genade voor myn wicht! - zuchtte Idonea altoos op hare knieën.
| |
| |
- Voor niemand! - huilde Rowna en vervolgde aenstonds: - Gy zult uw' minnaer zien maer herinner u dat ik uwe moeder toeschreeuwde: Idonea zal onteerd sterven, dewyl zy nooit in huwelyk treden zal!
- Hebt gy hem dan van my afgetrokken, of was hy een valschaerd welken gy kendet?... O neen, hy beminde my, - zeide Idonea opstaende en de kloppingen van haer hart onderdrukkende, - hy beminde my, Rowna...! Indien gy door helsche kunsten zyn hart verdorven had?.... O vrees Gods wraek: want hy zal de misdaden welke gy hier begaet vreeslyk straffen!
- Vreest men straffen, wanneer men gewroken is, kan men alsdan Gods toorn niet tarten, vermits men genoten heeft datgeen, wat tegen eene geheele eeuwigheid opweegt! - antwoordde Rowna op godlasterenden toon, terwyl hare oogen heller begonnen te schitteren en haer gedrochtelyk wezen stuiptrekkend in een kromp.
Aenstonds en zonder meer naer Idonea te
| |
| |
luisteren, danste zy schokkend eenen barbaerschen dans, tusschen denwelken zy vreemde strophen huilend opzong. Daerna begon zy te zweren en te vermaledyden. Zy aenriep de Godheid en de helsche magt, den Cherubyn en den duivel; zy galmde in eenen adem Lucifer en Michaël uit. Onder die bezweringen welke Idonea's blond hair deden te berge ryzen, maekte de Boheemsche vreemde teekens, deed zy ontuchtige bewegingen, kruiste zich te midden dezer helsche bewerking, mengende aldus, zoo als zy Idonea gezegd had, het heilige met het gedoemde.
Middelerwyl opende zich de graven; lange, magere schimmen met grove pyen gekleed, welke in de eene hand een kruis en in de andere eene brandende fakkel droegen, stegen er uit op, doorzweefden vooreerst de kerk en plaetsten zich daerna in eene kringvormige ry.
- Daer zyn uwe voorouders, - zeide Rowna - en daer is uwe moeder; - vervolgde
| |
| |
zy op eene schim wyzende, welke angstig en met vlammende oogen haer aenzag.
Het verzengde kleed en de smeltende fakkel dezer schim, getuigden dat God hare onbarmhartigheid gestraft had.
Rowna wendde zich naer den geestenkring:
- Gy allen - zeide zy tot hen, - die reeds over lang onzen aerdbol verliet en welke ik nu uit onderaerdsche holen of van af hemelbogen, met helsche magt tot my roep, spreek uit of myne wraekte fel is om de onmeêdoogendheid te straffen! Zal zy niet dienen om uwe verbasterde vrouwentelg in de hel des te sterker te martelen en haer te doen gevoelen, dat de onmeêdoogendheid de grootste der misdaden is!.. Help my dan myne wraek volvoeren...
Alle de schimmen, als ook Rowna staken de handen dreigend uit naer den geest van Idonea's moeder, welke knarstandend verzonk.
Alsdan haelde eene schoone tenor-stem eenen zang op, alle de schimmen volgden en vorm- | |
| |
den een koor, welke door de zwaerte en het geweld zyner bovenatuerlyke klanken den grond deed daveren en de glazen kletteren. Toen de lofzang geeindigd was, verdween alles en de Egyptische lamp van Rowna kleurde wederom den tempel met hare groenachtige doodskleur.
Idonea zat op hare knieën en wilde bidden, maer heure, door den schrik verwarde zinnen, verboden haer een gebed te storten of hare ziel tot God te wenden; onwillekeurig hield zy hare aendacht alleen gevestigd op Rowna, welke altoos met hare bezweringen voortging.
Eensklaps doofde het licht uit, de ruiten der ramen scheurden of vielen met een helsch gekletter uit hunne kozynen; de grond beefde. Rowna greep Idonea by de hand en trok haer naer het einde der kapel.
- Beschouw met aendacht - zeide zy, - hier ziet gy Ridder Von Reylan, uw minnaer.
Idonea zag op, het woord minnaer had ge- | |
| |
heel hare levenskracht welke haer byna was ontgaen, terug geroepen:
- Is hy een valschaerd, of heb ik zyn verlies alleen aen Rowna te wyten?... Zal ik hem wel verliezen?... O neen! - dacht zy - eene Zigeunerse heeft die wreede magt niet, my van hem af te scheuren.
Vol hoop vestigde zy de oogen op het punt dat Rowna aenwees en het scheen haer, alsof de muer der kerk opscheurde en zy op het open veld nederzag.
De wind was verzacht; de maen, zoo lang onder nydige wolken verborgen, schoot hare stralen op de geelende graenvelden, en verlichtte met eene zilveren klaerte de beken der valeijen, en de boomen der bergen welke zich in dezelve spiegelden. De oogen van Idonea waedden in alle deze schoonheden, die onder haer wegschoven, en vestigden zich in een dal op eene kleine mosbank, waer rond kreupelhout, tusschen hetwelk groote eiken opschoten, weelderig opgroeide.
| |
| |
Rowna wees haer deze plaets met den vinger aen.
Op de groene mosbank zat een jongeling met bruine hairlokken, gevoelvolle bruine oogen, en een aenminnig gelaet, hetwelk een baerd en gekrulde knevels vermannelykten. Hy was prachtig in de zyde uitgedost en hield eene gouden mandoline in de hand; zyn zwaerd lag rustig nevens hem op de bank.
Idonea slaekte eenen blyden kreet, zy had haren minnaer herkend. - Rowna met bittere scherts lagchende, wees op het gebladert dat achter den jongeling bewoog: maer het meisje geheel aen de vreugde overgegeven zynde, bemerkte dat onheilspellende voorteeken niet.
De jeugdige Ridder bestaerde den hemel, waeraen zoo menige gulden star glinsterde, en de velden en bosschen, welke hem geheimzinnig de werking Gods toefluisterden. Hy was diep ontroerd, want van zyne oogen biggelden zoete tranen, veroorzaekt door de aengename myme- | |
| |
ring welke hem bezig hield. Eensklaps vaegde hy zyne oogen af en begon met eene bewogen stem, welke tot door Idonea's ziele drong, te zingen; de toonen der mandoline gaven aen zyne zachte klanken iets hemelsch, dat betooverde en zyne minnares al haer lyden deed vergeten.
Hy zong de schoonheid zyner vriendin, hare deugden en de liefde welke hy voor haer voedde...
Hy betreurde haer afwezen en bezwoer de Godheid haer gelukkig voor hem te bewaren.
- Zyt vrolyk o myn hart! - zoo eindigde hy; - morgen zie ik haer weder; morgen vereenig ik mynen adem met heure zachte ziel! Gy, o heldere maen, die haer in hare geruste sponde beschynt, fluister die goede maer aen heur treurig hart, en verkondig haer myne komste door verwelkomende droomen!
Rowna vestigde altoos haren vinger op de bladeren, welkers voortdurende beweging den ongelukkigen jongeling allengskens naderde;
| |
| |
maer Idonea had geen gevoel of geene gedachten meer dan voor haren beminden.
Op eens spleten twee takken zachtjes van elkander en het hoofd eens Boheems verscheen tusschen de opening. Von Reylan welke in zyne mymering hervallen was, bleef zoodanig in dezelve verdiept dat hy niets vernam of hoorde. Eene hand met eenen dolk gewapend volgde weldra het hoofd van den Boheem, die aenstonds zynen linker arm naer Idonea's geliefden uitstak.
De rampzalige Idonea hechtte zich wanhopend aen de Boheemsche:
- Rowna, help toch myn minnaer of ik sterf! - smeekte zy: doch Rowna lachte met haren helschen lach en het meisje, met de angstigste aendacht, stak inwendig gefolterd, het hoofd vooruit, om te zien wat er gebeuren zou.
De Boheem, wiens bovenlyf nu geheel buiten het groen uitstak, wierp het fluweelen kapje, waermede het blinkend hair van Von Reylan
| |
| |
gedekt was, verre in het veld, toen greep hy zyn slagtoffer by de lokken, trok het achter over en met zynen dolk.......
Idonea liet eenen harden schreeuw en viel plat ter aerde: zy dacht dat het bloed haers minnaers op haer en op Rowna gesprenkeld werd... Alles was verdwenen; de kapel werd als voren door de Egyptische lamp met een groenachtige doodskleur verlicht.
Rowna haelde ratelend eenen kreet uit hare wreede borst, waerop de Boheem die in de kapel versteken was, verscheen. Hy opende op haer bevel eenen grafput, welke slechts door eenen ligten steen gesloten was. Toen trok Rowna de jonge slotvoogdes over die krocht, zoo dat het meisje, indien zy de oogen opende, den put peilen en de venynige en vuile dieren zien kon, welke in denzelven rond kropen.
Idonea zag niets; al haer bewustzyn had zy verloren, en te vergeefs riep haer Rowna in het oor: Hier wacht ik u morgen! want
| |
| |
zy bleef beweegloos liggen. Toen Idonea, by het zien der schrikkelyke moord op haren minnaer gepleegd, den yzendwekkenden schreeuw slaekte, had zy in haren schoot iets geweldig voelen bewegen, dat daerna weder stil hield... Zy had eenen grooten zucht moeten laten, als van twee ademen welke zich voor het laetst vereenigen....
Haer wicht was in haren schoot door angst, schrik en foltering gedood!.......................
Rowna had hare lamp opgenomen; gevolgd door den Boheem, welke het bestorvene meisje in zyne armen droeg, keerde zy weder langs de onbekende gangen, door dewelke zy met Idonea naer de kapel gekomen was. Zy legde de slotvoogdes in derzelver ryke nachtsponde, en verliet spoedig de slaepkamer.
Weinige stonden later verhief zich boven het kasteel Gallaerd eenen grooten vogel met vurige oogen en lederen vlerken. Nu was hy van Rowna
| |
| |
en den Boheem bestegen; deze zeide tot zyne gezellin:
- Het leger is in aftogt.
- Ik weet het reeds lang, - antwoordde deze.
- Wat meer is, daer is slag noch stoot gedaen.
- Dat is een teeken dat de Landheer ons niet zoo dikwyls meer zal noodig hebben; hy meent voorzeker, dat zynen en onzen roofzucht gebluscht is.
Dit was alles wat zy tegen elkander zeiden; geen enkel woord van deernis of medelyden met de rampzalige Idonea: voor hun was het alsof er op het slot Gallaerd niets voorgevallen was.
|
|
Auteursrechtvrij
