Dan slechts zal men de echte baan des vooruitgangs bewandelen; want de wrijving der gedachten alleen brengt eenen nieuwen graad van beschaving voort, waaruit dan op nieuw een strijd ontstaat, welke alweder eenen nieuwen vooruitgang daarstelt. Zoo gaat het tot in het eindelooze; want het is de beschikking der volken te midden der worsteling tusschen godsdienst en goddeloosheid, vrijheidszucht en dwingelandij, volksliefde en verdrukking, naar het geheimzinnig einde, waartoe zij bestemd zijn, te streven.
Wat nu het boekdeel betreft dat de schrijver het welwillend publiek aanbiedt, daarover heeft hij weinig of niets te zeggen.
Hij herhaalt slechts dat hij alleen voor zijn werk verantwoordelijk is, en dat hem de eer van den aanval toekomt, zoo zijn arbeid niet te onbeduidend is om eenen aanval te verdienen. Zijn eenig doel, bij het vervaardigen van dezen roman, was eenig licht op den toestand van sommige leden der maatschappij te verspreiden, en te doen opmerken dat de weg, door enkelen gevolgd om zekere standen der samenleving te verbeteren, niet altijd de goede is.
De innige overtuiging van den schrijver is en zal altijd blijven dat zedelijke vooruitgang van stoffelijk welzijn niet kan gescheiden worden; dat die twee maar éen uitmaken; en dat den werkman te willen beschaven zonder hem de middelen te geven om de noodwendigheden, uit die beschaving voortspruitende, te voldoen, eene tegenstrijdigheid is.
Hij heeft dit reeds vroeger gezegd, en hij zal dit herhalen tot men hem het tegendeel bewezen hebbe. Meer en meer zullen zijne werken in dit doel worden opgesteld; want Mijnheer Luchtervelde
Auteursrechtvrij
