Margaretha van Constantinopelen
(1846)–Eugeen Zetternam–
Auteursrechtvrij
[pagina 5]
| |
Eerste tooneel.MACHTELD.
(Zy zit te mymeren, terwyl zy den zwaerdgordel, welken zy borduert, moedeloos hangen laet.)
Neen, o myn hart, ik kan u niet gerust stellen; nutteloos schilder ik u het geluk der liefde, nutteloos dring ik u haer heilgenot op: de deugd alleen baedt rustig in derzelver aengename genietingen; voor de ondeugd blyft niets dan onrust, niets dan knaging over... Waerom, genadige God, is het myne beschikking, dat alleen een gehuwd man myne ziel verstaet, en ik hem daerom beminnen moet? Helaes! ik ben veroordeeld om nimmer | |
[pagina 6]
| |
de wezenlyke liefde te genieten, anders stort ik my in de schande en sleep den naem myner voorouders door den modder der lastering! (Eene korte poos). Ik kon toch mynen verloofde niet beminnen: er was iets in hem dat my van hem verwyderde; en niettemin, hadde Otho, aen wien de pligt my verbond, my door zyn byzyn tegen myne strafbare genegenheid beveiligd; maer, helaes! hy is dood! en de zwakheid myns harten kan geenen weerstand bieden aen den driftigen stroom, die my medevoert! (Zy borduert eenige oogenblikken.) Ik kan mynen geest niet op myn werk vestigen, en nogtans is deze sjerp voor mynen beminden Willem! Myne onrust, myne knaging, myne liefde verteeren al myne zielvermogens. (Zy legt haer werk neder en staet op.) Van avond is myn hart nog meer bekneld dan naer gewoonte: een onuitlegbaer iets, dat in myn binnenste woelt, schynt my ongelukken te voorspellen, welke van avond aenvang zullen nemen.... Of is het een beschermengel, die my door dien angst aen myne zondige verkleefdheid wil ontrukken? Helaes! ik ben eene zwakke vrouw, onbestand tegen de aengename bitterheid myner liefde! (Men steekt den horen buiten het kasteel.) Men verzoekt ingang in het slot; wat mag dat beduiden?... (Zy loopt naer het venster) Eene gemaskerde vrouw, met bedienden! Misschien Beatrix, de vrouwe van Willem van Dampierre, die my rekening over mynen omgang met haren gemael komt afeischen?... God!...
| |
[pagina 7]
| |
Tweede tooneel.MACHTELD, DE PAEDJE.
(De Paedje brengt eenen brief op een zilveren bord.)
de paedje.
Eene edelvrouw, welke onbekend wenscht te blyven, verzoekt oogenblikkelyk antwoord op dit briefke.
machteld.
Geef. (Na dat zy de oogen op het briefken geworpen heeft, roept zy in verwarring) Margaretha, onze edele Gravin, vereert ons met een bezoek! Zwelin, doe aenstonds de poorten openen, zet wachten uit! Dat de prachtigste slaepkamer gereed make, spoed u!
de paedje
De Gravin! (ter zyde) Ha! dat zal Ridder Otho weten, gelyk ik hem alles meld dat hier in het geheim of in het openbaer omgaet.
machteld.
Welke het briefken verder heeft ingezien, wederhoudt hem.)
Zwelin volbreng geen myner bevelen! Ik liet my den naem der Gravin ontsnappen; zy moet voor allen eene onbekende edelvrouw blyven. Gy staet in voor het geheim.... Leid hare genade binnen. (De Paedje af).
| |
[pagina 8]
| |
Wat mag de Gravin hier in het geheim komen verrigten? Is myne liefde voor haren zoon, heur misschien bekend?..... Ho! ik ben zoo angstig.! | |
Derde tooneel.MACHTELD, MARGARETHA.
Margaretha
(Nadat de Paedje, welke haer inleidde vertrokken is, doet zy haer mom af).
Verlangende eenige dagen in Henegouwen te vertoeven, en ons de verkleefdheid van ridder Rhynhout herinnerende, die ten dienste van ons huis op het slagveld stierf, verzoeken wy aen zyne dochter eene gastvryheid, welke haer vader aen den mynen niet zou geweigerd hebben.
machteld.
Ik erken altoos, wat wy aen onze wettige heeren verschuldigd zyn, en hope niet dat uwe Genade vermoedt dat ik in de gevoelens zou deelen, welke hare onderdanen van Henegouwen ongelukkig tegen haer schynen opgevat te hebben.
margaretha.
De openhartigheid, waermede ik my aen u heb bekend gemaekt, verzekert u myn vertrouwen. | |
[pagina 9]
| |
(Machteld kust de hand welke de Gravin haer aenbiedt).
margaretha.
Hoe gaet het nu al in ons graefschap Henegouwen, Jonkvrouw? De inlichtingen, welke wy van onze gemagtigden bekomen, zyn zoo verontrustend, dat wy ons aengespoord voelden, om met eigene oogen te zien wat er wezenlyk van is.
machteld.
Daer ik altoos in myn slot blyf kan ik zeer moeijelyk uwe vraeg beantwoorden, Mevrouw.
margaretha.
Zoo.... hebt gy niets gehoord van Jan van Avennes?
machteld.
Van Jan van Avennes...? neen.
margaretha.
Hy moet nogtans hier omtrent zyn, om in het geheim zyne woelzucht aen de Henegouwsche edelen mede te deelen. Willem van Dampierre, myn zoon, is ook wel hier, maer bekreunt er zich weinig over, de oproerige bewerkingen van den andere tegen te kanten; hy houdt zich alleenlyk onledig met zyne vermaken. | |
[pagina 10]
| |
machteld.
Uwe tegenwoordigheid, edele Gravin zou, voldoende zyn, om al de oproerige geesten te stillen.
margaretha.
Maer myne tegenwoordigheid mag niet vernomen worden: of meent gy, freule, dat ik Willems gedrag in 't openbaer zal afkeuren en alzoo zyn onvermogen in de regeringszaken meerder zal bekend maken, om den Vlamingen nog grootere verachting voor hem in te boezemen, dan zy reeds voor zyne loszinnigheid opgevat hebben? De verschyning van de Gravin in Henegouwen, zou er allen oproer kunnen stillen; maer insgelyks den doodsteek aen de toekomst van Willem van Dampierre geven.
machteld.
Gy vervult my met verwondering, is Willems gedrag.........?
margaretha.
Er is niets dat de Vlamingen meer haten dan eenen loszinnigen vorst; daerom kom ik Willem aen zyne woelige vermaken onttrekken, en hem van de zyde der meisjes rukken, welke ongelukkig genoeg zyn hem hare liefde te schenken. (Ontzetting van Machteld). Ik wil hem ongemerkt tot eene goede staetkunde opleiden, en zyn ouderdom, die dagelyks verhoogt, staet my
| |
[pagina 11]
| |
borg, dat zyne loszinnigheid weldra door verstand zal vervangen worden. Dan zullen de Vlamingen in hem een goed vorst erkennen en hem beminnen. Maer alvorens, zal ik hem moedig moeten verweeren tegen de slimme aenvallen van Jan, die, door zyn vast karakter, op de vlaemsche edelen, alhoewel zy hem niet openlyk tegen zyne moeder durven ondersteunen, eenen grooten invloed uitoefent.
machteld.
En gy vreest dat de edelen.....
margaretha.
Ik vrees alles en heb alles te vreezen...., myn moederhart schildert my een akelig verschiet.... o! ik ben diepongelukkig.
machteld.
Diepongelukkig! Gy... Mevrouw?
margaretha.
Gy verstaet niet Machteld, wat het is eenen echten zoon tegen eenen bastaerd te verdedigen.... De wereld oordeelt zonder het lyden in acht te nemen; en hoe de kans ook keeren moge, wat ik ook doe, altoos sta ik hare mispryzing ten doel: zoowel wanneer Jan de bastaerd in het niet wederkeert, als wanneer ik Willem aen den troon onttrek. O ik lyde, ik lyde verschrikkelyk, en niemand die myn lyden | |
[pagina 12]
| |
wil verstaen, niemand die wil begrypen waerom ik Jan myn eersten, maer ongelukkig buiten den echt geboren zoon, aen den troon tracht te ontrukken.
machteld.
Ik ben eene onwetende vrouw en geheel vreemd aen de staetkunde; maer wanneer het lyden ook het hart betreft, en niet alleen de ons omringende wereld hetzelve veroorzaekt, dan begryp ik dat de uitboezeming zyner smarten, derzelver leniging is. Niet dat ik onbescheiden een vertrouwen wil uitlokken, waervoor uwe genade my mogelyk onwaerdig keurt.....
margaretha.
o Het vertrouwen is zoet aen het hart en geeft den boezem lucht! helaes! nergens is het voor my te vinden, overal ontmoet ik koelheid, afkeer, haet zelfs!
machteld.
En zoo ge by my deelneming vondet, Mevrouw, zoo ik u eens konde verzekeren van de genegenheid, de liefde, welke ik myne vorstin toedraeg, zoudet ge my waerdig achten uwe genade te vertroosten?
margaretha.
o Ja, myn kind! (haer sterk in de oogen ziende.) Gy kent de eer nog en begrypt hoe men haet al hetgeen ze doet verliezen.
machteld.
Mevrouw!... | |
[pagina 13]
| |
margaretha.
Gy zult my niet te streng beoordeelen, Machteld! De jeugd mint en kent de onweêrstaenbare kracht der liefde!
machteld.
o Ja, lieve vorstin! de afwisseling van lyden en vreugde, van angst, verwachting en voldoening, welke het minnen schenkt, sleept ons arme jeugdige vrouwen menigmael in afgronden waer ons alle ongelukken toegrynzen.
margaretha.
Voorzeker! maer zoo gy de zwakheid van het onervaren hart genoeg verstaet, om my niet te streng te beoordeelen, volg toch myne stappen niet: laet u nimmer door dien stroom van afwisselende aendoeningen medevoeren. Later, wanneer het bloed kalm door de stramme leden vloeit, dan komen berouw en ellende.
machteld.
Maer is die overdenking altyd sterk genoeg om het brooze hart staende te houden?
margaretha.
Voor karakterlooze vrouwen, neen! Want als die beminnen overdenken zy niets; zy nemen zelfs de vermaningen die men haer in vertrouwen doet, niet in acht..... Ik was van die ongelukkigen en het lyden alleen heeft my hervormd!..... Ik beminde Bosschaert | |
[pagina 14]
| |
van Avennes, Ho! dit was eene verbodene, eene verderfelyke liefde..... maer ik beminde hem! en dat was voldoende, om my, loszinnige, heel het geluk myns levens te doen opofferen om hem eenige oogenblikken genoegen te verschaffen! Ik hoorde toen noch het hoonend gefluister van hen die my omringden, noch de vermaningen dergenen die my liefhadden. Maer helaes! nu... nu al myne beguichelingen door de jaren weggeblazen zyn, nu ik zie wat het leven is, o! nu gevoel ik myne schande en de verachting die men my verschuldigd is! Ho! gy kunt niet beseffen, wat ik lyde wanneer ik in het voorbyryden, een bedelaer, een niets, tegen zynen makker hoor zeggen: ‘Daer rydt de papenboelin!’Ga naar voetnoot(1)
machteld.
Ongelukkige vrouw, uw lyden heeft lang reeds uwen misslag uitgewischt: booze en onverstandige menschen alleen kunnen u nog hoonen.
margaretha.
Uitgewischt, uitgewischt!.... neen, Machteld, misdaden gelyk de myne, wischt men nimmer uit, ten minste voor de wereld. Deze vervolgt met hare verachting, het gevallene meisje tot den laetsten adem | |
[pagina 15]
| |
toe; zy vernietigt in haer alle gevoel, alle teederheid voor de vrucht harer ingewanden, zy boezemt zelfs aen de moeder eenen verslindenden haet tegen haer kind in: zoodat dat de dood van hetzelve haer droom, hare hoop, hare daed wordt! ja de geschandvlekte vrouw wordt eene ontaerde moeder: myne liefde voor Jan en Boudewyn van Avennes verflauwt dagelyks omdat deze myne schande doen voortduren. Ik wilde hen uit de wereld; maer helaes!... Ho! men rukt dagelyks iets van myne moederliefde uit myn gemoed, zoo ik maer tot myn dood van die liefde genoeg heb, en ten laetste myn kinderen niet onder mynen haet verpletter.!
machteld
zich om haren hals werpende.
Zwyg toch, ongelukkige vrouw, ongelukkige moeder! gy verscheurt myn hart!..... gy vertoont my....... Ach ik lyde verschrikkelyk door u..... zwyg toch!
margaretha.
Ik wil u niet meer met myne smart bedroeven, myn kind! strekke zy u eens ten afschrik, als gy het ongeluk zoudt hebben verboden liefde te gevoelen. Ik heb nu mynen boezem lucht gegeven en ben door uwe deelneming getroost.... laet my dien troost ten volle genieten, met my in de eenzaemheid te laten uitweenen; want morgen, helaes! moet ik mynen | |
[pagina 16]
| |
oorlog vervolgen tegen myne onechte kinderen, om myne schande te zien verdwynen, en tegen myne onderdanen, die hoewel zy my door myne zonen schandvlekken, hen willen behouden; voorzeker om aen hunne verachting nooit een einde te moeten stellen!
machteld.
Ja Mevrouw, gy hebt eenzaemheid noodig om uit te weenen en aldus verligting te genieten; ik heb ze ook noodig, maer om te overdenken en een nakend lyden van my af te wenden....... (Zy belt, de Gravin zet haer mom op.)
| |
Vierde tooneel.
de vorigen, DE PAEDJE.
de paedje.
Mevrouw?
machteld
hare aendoening verbergende, tot den Paedje.
Dat men Mevrouw naer heur slaepvertrek geleide.
(Nadat Machteld de Gravin heeft uitgeleid komt zy voor op het tooneel en roept uit:) o God! (dan plaetst zy zich, zoo als zy in het begin des bedryfs zat.)
| |
[pagina 17]
| |
Vyfde tooneel.MACHTELD alleen.
machteld.
God, God! welk een voorbeeld geeft my die vrouw! ten prooi aen den hoon van allen, is zy veroordeeld haer eigen bloed te haten en te vervolgen..... Ik stond aen den boord des afgronds, maer bytyds, o God! hebt gy my wederhouden door my de oogen op de toekomst te openen. Ik zal Willem niet meer zien.... ik wil niet! (Eene korte poos.) Nogtans. het is het uer zyner dagelyksche komst en het zou myn pligt zyn, hem met reden af te wyzen en nog eens vaerwel te zeggen..... Neen, neen! onder dien wreeden stryd bezweke myn hart, en liever dan te hervallen, verwyte hy my myne wreedheid.... Ik zal dit verdragen, alle gevoel versmooren; ik moet myne ziel intoomen gelyk de verdorde ziel des ouderdoms! (Eene poos) niet meer beminnen en zoo jong zyn! Al de aendoeningen zyner jeugd vernietigen! o dat is wreed!..... maer is het niet beter dan zynen ouderdom tot lyden en berouw voor te bereiden? ja, ja! ik heb besloten. (Zy ziet naer het venster) Ach! wat zal hy zeggen, zoo ik hem niet meer ontvang? Zal Willem de reden myner verandering bevroeden, of zal hy denken dat ik hem verraed en eenen andere bemin?.... Dit moet ik verhoeden..... Ik kan myn hartgeklop weêrhouden,
| |
[pagina 18]
| |
myne neigingen ketenen, sterven! maer van hem veracht te worden, van hem! o dat niet..... Nog ééns wil ik hem zien om hem zyn afscheid te geven, ik zal hem smeeken, bidden my te verlaten om myner ziel hare rust weder te schenken..... en hy zal myne redens verstaen en my verlaten!.... Maer hy komt niet en het uer is reeds lang verloopen. Zou hy zelf my niet verraden?... de Gravin zegde dat hy zynen tyd in vermaken verbraste! (Een zacht horen gefluister in de verte.) Neen! hy is my getrouw, daer is hy! o! Hemel! sta me by... ik.... ik bemin Willem toch zoo vurig! (Zy sluit de deuren.) waerom kan ik hem niet openlyk ontvangen... (Zy gaet naer het venster.) Zyn lichtsein zie ik in de verte, zoude ik hem antwoorden? (Zy neemt de lamp en houdt ze eenige oogenblikken voor het raem, dan haelt zy eene zyden ladder voor den dag) , is die dunne koord wel sterk genoeg om hem te dragen, o zoo hy eens viel, ware ik eene moordenares! (Zy opent het raem, haelt met moeite eene losgemaekte staef naer binnen en maekt hare ladder aen de nevenstaende staven vast, tusschen welke opening genoeg is om eenen man te laten doorgaen.) Daer is hy! o wat klopt myn hart, ik ga hem zien, hem omhelzen! (Zy neemt de lamp en licht naer buiten) daer is hy!
| |
[pagina 19]
| |
Zesde tooneel.MACHTELD, EEN VERMOMDE.
De Vermomde klimt in het raem en stampt in het binnenspringen het licht uit de handen van Machteld. De maen schynt schuins langs het raem in de kamer.)
de vermomde.
Verontschuldig myne onbehendigheid, Machteld. (Hy werpt hoed en mantel af.)
machteld,
naer hem toegaende als om hem te omhelzen.
Dat is niets, Willem... Ach! Dat is Willem niet! wie is dat?... o God!... man! wie zyt gy?...
de vermomde.
Wie ik ben? Ha, ha, ha! wel een liefdadig Ridder, die u zal gezelschap houden tot dat Willem van Dampierre komt.
machteld
bevend.
o Heer! waerom komt gy?...
de vermomde.
Wel ik zeide het u: Graef Willem kan nog wel een uer vertoeven, dat hadde zyne geliefde verdroten; en ik ben gekomen om haer wat te verzetten.
machteld.
Willem Van Dampierre zal of kan zoo lang niet meer vertoeven. Vertrek want zyn toorn... | |
[pagina 20]
| |
de vermomde.
De gramschap van Willem vreeze ik niet; en al boezemde ze my afschrik in, zoo kan ik hier niettemin nog eenigen tyd vertoeven. De losbol heeft onverwacht een briefje van zyne moeder gekregen, welke hem morgen in dit slot verwacht en hy moet tegen die byeenkomst wat nieuws uit Henegouwen verzamelen, om haer ieverig te schynen. Ik heb verstaen dat gy hem verwachttet, en...
machteld.
Gy zyt een makker van Willem, daerom zyt ge vermomd; maer wees verzekerd dat myne aenwyzingen u wel zullen doen ontdekken.
de vermomde.
Dit zoude wel mogelyk kunnen zyn; maer uwe aenwyzingen zullen volstrekt overtollig wezen, vermits ik hem hier blyf afwachten.
machteld.
Hoe! gy vreest Willem niet! wie zyt ge toch?... o vertrek, vertrek Ridder, en doe geene ellendige van angst sterven.
de vermomde.
Vertrekken zonder myn doel te bereiken! He! he! dan ware het wel der moeite waerd geweest my in gevaer te stellen de ribben te breken! Ik blyf u gezelschap houden, freule.
machteld.
Gy zyt Ridder, maer handelt niet ridderlyk met eene | |
[pagina 21]
| |
ongelukkige, mogelyk misdadige vrouw, in haer vertrek te overvallen.
de vermomde.
Mogelyk is het zeer edel zyne minnaers des nachts en in het geheim te ontvangen. De uil, mevrouw, kruipt in de holen die voor allen openstaen!
machteld.
Mynheer!
de vermomde.
Vergram u niet, dat ware ongepast, want ik verlang alleenlyk een vriendelyk gesprek met u te hebben.
machteld.
Ik zal myne bedienden roepen.
de vermomde
zich onverschillig nederzettende.
Voortreffelyk! laet uitbazuinen dat gy de boelin van Willem van Dampierre zyt!
machteld.
Mynheer!!
de vermomde.
Maer is dit nu redelyk u zoo te vergrammen en te verschrikken. Kunt gy my zoowel geen klein onderhoud toestaen als aen Willem Van Dampierre. Ha! ha! ha!
machteld.
o Ridder, heb medelyden met eene ongelukkige, verlaet aenstonds dit vertrek. Ik ben in uwe magt; maer zult gy ze misbruiken om eene vrouw te mishandelen. | |
[pagina 22]
| |
de vermomde.
O vrees niets! Ik kwam hier niet om u te onteeren of u eene zwakheid af te smeeken. Neen, Machteld, ik ben hier, gelyk ik u reeds gezegd heb, om u den tyd te verkorten; ha ha ha.!
machteld.
Gy komt voor iets verschrikkelyks, Ridder; de toon waerop gy spreekt bevestigt my zulks, en nutteloos heb ik u bedreigd, gesmeekt te vertrekken (Op hare knien) Heb medelyden met my en laet u door myne tranen bewegen... wat kunt ge van eene rampzalige verlangen? vertrek, o vertrek!
de vermomde.
Neen! dat niet, ik heb my in het hoofd gesteld u eene zekere geschiedenis te vertellen, en wil mynen zin doen. (Eenen stoel voor zich plaetsende) sta op en zet u neder, want ik wil (verschrikkelyk) , ik wil u myne geschiedenis vertellen, luister: In ons Henegouwen, op een prachtig slot, tusschen Bergen en Valencyn gelegen, werd over eenige jaren een meisje geboren, wier dappere vader, dien zelfden dag, op het slagveld stierf. Men heette haer Machteld.
machteld.
Wat zal hy verhalen?
de vermomde.
Myn verhael schynt u van het begin af te bevallen: | |
[pagina 23]
| |
ik zal u dus niet vervelen, allerliefste; maer ik ga voort. De moeder stierf van verdriet en liet haer kindje in de handen van eenen voogd, welken zy verzocht met zyn eigen gezin op haer slot te komen inwoonen.... De ouders hebben dikwils zonderlinge gedachten: zy willen bytyde hunne kinderen gemeen maken, met de plaetsen waer zy in deugd hebben geleefd, opdat hunne nazaten, gedurig verpligt zynde zich het gedrag hunner voorouders te herinneren, dezelve zouden navolgen. De ouders zyn dikwils bedrogen, niet waer, Machteld?
machteld.
o Mynheer!
de vermomde.
Nu, die voogd kwam met zynen zoon en zyne egâ aen het verzoek van Machtelds moeder voldoen. Helaes! hy stierf kort daerna! Zyne vrouw voedde zynen zoon en hare pleegdochter in eer en deugd op. Otho de zoon des overleden voogds, werd ongelukkig op Machteld verliefd, maer verliefd!.... hy hadde zyne ziel voor haer bezit willen geven!.... Zyne moeder juichte die liefde toe; want haer kind met Machteld te vereenigen was de droom van heel haer leven geweest. Jammer! zy zag het huwelyk niet in kerkelyken vorm voltrekken, eene ziekte sleepte haer te vroegtydig naer het graf... Toen zy op sterven lag, ontbood zy hare kinderen en Machteld zwoer | |
[pagina 24]
| |
daer eeuwige trouw en liefde aen Otho, zoodat zy wezenlyk zyne egâ werd. De vrouwen achten de eeden niet, niet waer, Machteld?... Velen zeggen de vrouw is tot lyden geboren; maer dunkt u niet dat er zyn, die de verradery, de eedbreuk niet vreezen, om alle soorten van martelingen op hunnen man opeen te stapelen?
machteld.
Heb medelyden, Ridder! hoon de vrouw niet meer, welke gy reeds door schaemte afmartelt.
de vermomde.
Ei lieve, ik eindig!... Otho had beloofd, zoo zyne teêrgeliefde moeder genas, naer het heilig land te stevenen om het graf des Zaligmakers te helpen veroveren. In weerwil de dood zyner moeder, achtte hy zich niet van die belofte ontslagen en vertrok met Willem Van Dampierre. (Opstaende en vuriger) Hy redde dien lafaerd, toen deze in zyne vlugt overrompeld werd en reeds gewond was; hy paste hem op als ware het zynen broeder geweest; hy schonk hem zyn vertrouwen omdat hy meende dat Willem uit erkentenis aen hem verbonden was, en deelde hem zyne smachtende liefde voor Machteld mede. Beide vertrokken gelyktydig naer hun vaderland, maer ongelukkig op twee verschillende schepen, Otho had Willem Van Dampierre verzocht, zoo deze eerder in het vaderland aenkwam, Machteld aen haren echtgenoot te
| |
[pagina 25]
| |
doen herinneren. Een vreeselyke orkaen scheidde de schepen van elkander, en nu kwynt Otho mogelyk op het een of ander eiland, terwyl Willem hier met zyne egâ boeleert! Welke straf verdient die overspeelster, Machteld?...
machteld.
Ik ben geene overspeelster, Mynheer! Willem Van Dampierre heeft Otho 's dood hier vermeld en dezes uitvaert is op het slot gevierd.
de vermomde.
Zyne dood moest u dan wel aengenaem zyn, daer gy zyne uitvaert vierdet, zonder dat gy eenige bewysstukken ontvingt. En deze kunt gy niet ontvangen, want Otho leeft! En ware hy dood, was dit voldoende om zynen naem en dien uwer voorouders te onteeren?
machteld.
o Heb medelyden! Ik sidder.... wie zyt gy toch, Ridder, die u hier als verschrikkelyk regter opwerpt?... Ik durf uwe stem niet herkennen...
de vermomde
Hoe moet ik u straffen, Machteld?
machteld.
o Maek u eerst aen my bekend, alvorens ik myn vonnis vel! Laet my eerst zien of ik eenig medelyden te verhopen heb. | |
[pagina 26]
| |
de vermomde.
Gy wilt my kennen? (Hy trekt heur naer den lichtstrael dien de maen in de kamer schiet.) Zie!...
machteld.
Ach! Otho! Genade, genade!
otho.
Zoo, gy waendet my dood, Machteld!..... Had u eene schandige liefde dan zoodanig verblind, dat gy niet eens hebt nagedacht, dezelfde God, die Willem in den storm behield, konde my insgelyks uit de baren redden! En dan, gaf myne dood u verlof u zelve aen eenen snooden lafaerd, aen een' gehuwde over te geven?... Hoe heeft zulk een nietig mensch u genoeg kunnen beguichelen, dat gy niet aen de wraek uwer ouders dacht, welke Gods straffen roepen over hun ontaerd kind, dat hunnen door deugd beroemden naem zoo schandelyk door de vuilnis sleurt. Waenzinnige, gy ontziet u niet, hunne en myne faem met uw bevlekt lichaem den laster ten prooi te werpen!....
machteld.
Otho, ik ben misdadig; maer zuiver nog.
otho.
Zuiver!... En wie zal aen uwe deugd gelooven, daer gy met de ondeugd leeft?...
machteld.
Genade, Otho! | |
[pagina 27]
| |
otho.
Genade voor u.... Machteld! Herinnert gy u dan niet meer dat wy voor het doodsaltaer uwer moeder verbonden zyn, en twyfelt gy dan, dat de bedrogene echtgenoot, de verraden verloofde, de verfoeide minnaer geene voldoening hebben moet?
machteld.
Genade, Otho! Gy kunt my dooden, maer laet my toch den tyd om berouw over myne misdaed te hebben.
otho.
Ben ik dan geen Ridder meer, of meent gy dat ik laeg genoeg ben om myn edel stael in vrouwenbloed te baden. Neen, Machteld.... myne wraek zal edeler en niettemin treffend zyn. Willem is my om zyne verleiding voldoening verschuldigd, en ik kom die hier, van hem eischen.
machteld.
o Neen, neen, Otho, geen tweegevecht onder myne oogen!
otho.
En waerom niet, Machteld?
machteld.
Ho! nog liever sterf ik dan zoo een tweegevecht by te woonen.... Heb toch medelyden met my; dood my in eens; maer laet geen martelende doodstryd een voor een de krachten uit myne ziel putten.
otho.
En meent gy dan dat de overspeelster niet moet ge- | |
[pagina 28]
| |
straft worden, en dat haer verleider alléén de vrucht van het schelmstuk moet dragen?... Neen Machteld, gy zyt het zwakke meisje niet dat, door eene eerste liefde vervoerd, zich tot zwakheden overhalen laet; gy zyt eene vrouw die hare liefde heeft verpand, die reeds heeft bemind, en alleen door lage drift gevallen is.
machteld.
Ik ben pligtig, vreeselyk pligtig; maer heb medelyden met my!
otho.
Onmogelyk; want dan zou God myne voldoening op zich nemen, en zy zou in zyne hand verschrikkelyker worden dan ik ze u toewensch.... Maer, Willem nadert en wy hebben geen licht om het sein te geven. (Hy slaet vuer met zyn zwaerd en ontsteekt de lamp.)
machteld.
Otho, Otho! ik zie dat de laetste vonk uwer liefde nog niet is uitgedoofd.... verschrikt ge dan niet voor liet lyden dat ge my zult doen uitstaen! begrypt ge niet hoe folterend het is duerbaer bloed door zyne schuld te doen stroomen. (Een zacht horengeluid in de verte.)
otho.
Daer is hy!.... o myn bloed kookt in myne aderen wanneer ik hem naderen weet! (Hy gaet met het licht naer het venster, Machteld klemt zich aen hem vast om hem te wederhouden.)
machteld.
Laet af! laet af! | |
[pagina 29]
| |
otho.
Hoort gy hem niet naderen?... ha! ha! ha! hier voor uwe oogen vermoord ik hem.
machteld.
Zie myne tranen, voel myn hartgeklop.... indien ge my ooit bemindet, spaer my dan!
otho
rukt zich los en draegt de lamp op tafel.
Hy is op de ladder, ontvang hem, Machteld!
machteld,
Ho! dat nimmer! meent gy dat ik uwe of zyne moordenares zal worden, liever sterve ik!
otho.
Zoo gy hem niet ontvangt, vermoedt hy verraed. Dan komt hy niet! God! zou myne wraek my ontsnappen. (In de uiterste spanning.) Machteld, ontvang hem!
machteld.
Neen!
otho
met zyn zwaerd dreigende.
Dan snyd ik de koorden door en hy stort naer beneden.
machteld.
Zy houdt zynen arm tegen en plaetst zich voor het raem.
Wreedaerd! (Otho staet met zyn ontbloot zwaerd, dreigend nevens het raem tegen den muer, zoo dat hy van buiten niet kan gezien worden.)
otho.
Het minste teeken en zyne ribben verbryzelen op de uitgebeitelde wanden! (Willem klimt in de kamer en omhelst Machteld die zich verweert.)
| |
[pagina 30]
| |
Zevende tooneel.
de vorigen, WILLEM.
willem.
Allerliefste!
otho
legt zyne hand op den schouder van Willem.
Laet af, roover! Die vrouw is myn eigendom voor God!
willem.
Hoe, Machteld, een man in uwe kamer, wat beteekent dit?
otho.
Dat beteekent dat gy een lafaerd zyt!
willem.
Gy hoont my..... (Verschrikt.) Otho van Beekdal!
otho.
Ja, verrader, de redder uws levens, dien gy hier onteert.
willem.
De zekerheid uwer dood alleen, kon my....
otho.
Geene woorden meer, uw zwaerd?
willem.
Maer, Otho!
otho
slaet hem met het plat van zyn zwaerd in het aengezicht.
Uw zwaerd, lafbek!
willem.
Gy wilt! (Hy wil zyn zwaerd trekken.)
| |
[pagina 31]
| |
machteld.
Laet af, Willem, aenhoor dien wreedaerd niet. Gy wilt immers myne kamer met geen bloed besprenkelen? Gy wilt de plaets die ooggetuige geweest is van onze liefde, geene ooggetuige doen zyn van eenen moord!
otho.
Zyt gy laf genoeg, Willem! de tael eener onwaerde vrouw te aenhooren. Verdedig u! (Willem trekt zyn zwaerd.)
machteld.
Neen, Willem... neen.... neen!... zoo gy als ridder den hoon van dien uitzinnige moet straffen, zyt gy als toekomende Graef van Vlaenderen, boven zynen laster verheven.
otho.
(Vreeselyk.)
Machteld!! (tegen Willem) Verrader, verdedig u of........
willem.
Machteld heeft gelyk: ik moet den hoon verachten van mynen vassael! Ge ziet hier uwen aenstaenden vorst!
otho.
Ha! Willem, ge zyt laf genoeg u onder uwen rang te verbergen! Ik heb dan myn leven gewaegd voor den snoodsten der menschen, voor eenen die weigert myne eer te herstellen omdat ik geringer ben dan hy! Wel nu, niet meer als Ridder, zal ik myne voldoening eischen maer als mensch! en ik zal ze zoeken al ware het in de | |
[pagina 32]
| |
oneer! Daer lafaerd (hy werpt zyn zwaerd voor de voeten van Willem) ligt het zwaerd myner voorouders dat my tegen een' lagen vorst niet verdedigen kan! Ik verwerp dit onnut praelstuk, als ook den ydelen Riddersnaem, die myne eer niet kan beschutten! Ik ga van Avennes helpen u van den troon rukken; en, gaet dit niet met eer, dan offere ik ze op! Dan schud ik alle deugd uit myne ziel om my te kunnen wreken. Vrees myne wraek, Willem! vrees myne wraek!
Onder de laetste woorden klimt hy door het venster.
 |