|
| |
| |
| |
IX.
(Een jaer later.)
De sluimerende natuer had zich van al haer tooisel ontdaen, en een sneeuwen kleed overdekte de aerde, als om aen iedereen hare naektheid te verbergen.
Alles was treurig....
Het slot Herendal alleen scheen den dooden winter te trotseren, en door geene bladeren meer belet, zag het tergend op de naekte omstreken neder. Geen laet durfde het beschouwen: het slot wierp hem toch te naekt zyne slaverny op het vernederd voorhoofd! Hy bleef in zyne hut, en beroofd van alle levende wezens, was het landschap akeliger, doodscher dan ooit.
De boomen waren kael. Slechts eenige pynen treurden weemoedig, met hun donker gebladert, op de eentoonige, onbezielde vlakte.
In het bosch, dat zich achter Herendal uitstrekte, lag, ter zyde van de groote baen, eene vrouw op den besneeuwden grond uitgestrekt.
Hare halfgesloten, verglaesde oogen, de styfheid harer spieren, en de grauwe tint die heur aenzicht verwde, getuigden dat hare ziel maer even den vleeschlyken zetel verlaten had. Die vrouw was schoon geweest en had eens weelderig geleefd... Men zag dat aen hare fyne vingeren, aen de schoonheid van heure haerlokken, aen de
| |
| |
slankheid van hare leest en aen het tengere voetje dat kunsteloos van onder hare kleedy te voorschyn kwam.
De magerheid harer vale wangen, de slordigheid van haer fluweelen kleed, strekten tot bewys dat die vrouw aen verdriet en gebrek bezweken was.
Een lief kindeke, maer zoo mager, zoo geel van kleur, dat men niet twyfelen kon of de teering had het reeds met hare onverbiddelyke klauwen vastgegrepen, zoog aen den reeds verkouden boezem dier vrouw.
Het arme wichtje rilde van koude; want het was byna naekt, en het kreet, och arme, van honger.
By dat rampzalig paer zat een jongeling op zyne knien.
Hy aenzag het lyk met den strakken, hollen blik der zinneloozen, hoewel het slechts de wanhoop was, die hem zoo zielloos staren deed... Zyn wezen was doorgroefd met rimpels en zyne lokken waren grys.
Men kon bemerken aen zyne afgeteerde ledematen dat hy in het gebrek en in het lyden der afgestorvene gedeeld had.
- Zy is niet dood! - murmelde hy, - neen, zy kan niet dood zyn. Wy gingen aen haer vader hulp vragen en daer even leefde ze nog!... Neen! zy is niet dood!...
- Ja, zy is dood, - zei op kalmen toon een monik, die in het voorbygaen de groep ontwaerd had en genaderd was.
De jongeling hief het hoofd op, wierp eenen styven blik op den zwaerlyvigen man die voor hem stond, en liet dan weder zyne oogen op het lyk nederdalen.
- Dood! - schreeuwde hy, terwyl hy zich de haren uitrukte, - dood! Ik ben dus alleen, geheel alleen op aerde!.... God! alleen!.... - En hy viel kermende op het lichaem neder.
Hy voelde aen heur hart, hy voelde aen haren mond, hy nam haer by de hand...
| |
| |
- Ha! ha! ha! - schaterde hy, - ik die voelde of haer hart nog klopt, of de adem haer boezem nog zwoegen doet, en zy is reeds koud! ha! ha! ha!..... En ik mag niet sterven, God! ik mag niet sterven!... Ik zou moeten leven voor ons kind!... Leven... ha! ha! ha! leven!...
Harno! - riep hy eensklaps tot den monik, - ik ben Bernhart de laet. Ga, zeg dat eens aen Raoul van Herendal!
- Waerom? - vroeg de monik.
- Maer weet ge dat dan niet, monik!... Ik ben het die de dochter van Herendal heb gestolen, die haer heb liefgehad... verstaet ge me dan niet?... Zeg aen Herendal dat wy toch zoo gelukkig zyn geweest in onze liefde! Maek Raoul razend, opdat hy my doode.... Pater! pater! loop dan toch spoedig, ge ziet dat ik sterven wil!...
En de monik zweeg.
- Ho! ik heb toch zoo geleden! - smeekte Bernhart, terwyl hy voor den monik op zyne knien viel. - Ik heb zoo veel geleden, vader, maek dat daer nu toch eens een einde aen kome, ruk my van de wereld...
En ziende dat de monik niet bewogen werd, vervolgde hy:
- Zie... wy waren verre, verre gevlugt, om toch onbekend te zyn; maer overal donderde het bevel van my te dooden in onze ooren... Wy vermeden allen omgang en kropen in de bosschen als wilde dieren.... en daer, daer, Regina! hebt ge geleden, vreeselyker dan een mensch lyden mag.... Zie pater... ze had er gebrek aen voedsel!... Ik kon my nu wel met wortels voeden, maer zy, zy een kind zoo weelderig opgevoed, moest daer immers van kwynen en sterven.....
Ik heb die vrouw vermoord, monik! - riep hy,
| |
| |
eensklaps opstaende, - ik heb die vrouw vermoord; want ik heb heur aen haren vader ontrukt!... En toch, gy bemindet my zoo, he lieve engel? - en hy wierp zich weder op het lichaem; - gy verborgt my zoo zorgvuldig uw lyden en uwe verkwyning! Maer uwe dood kondet gy my nimmer verbergen, Regina; neen, neen, want die droegt gy met ons wicht in uwen schoot!... Ons wicht... och! lieve kleine, - vervolgde hy het kryschend kindje in de armen nemende, - och! lieve kleine, nu zyn wy maer alleen meer op de wereld; maer toch zal ik u voeden tot dat gy ook zult kunnen worstelen tegen de dwingelandy der edelen zoo als uw vader. - En Bernhart grimlachte bitter.
- Waermede zal ik u voeden, kindje?.. Uwe moeder is dood en gy voert de dood in uwe leden... Ziet ge hoe het verteert, vader? het zal immers wel sterven?.. sterven!.. Moet het dan niet aenstonds geworgd worden? - riep hy uit, het kind ylend op de moeder werpende, - geworgd worden als een monster uit mensch en beest geteeld?.. want ik ben toch geen mensch, monik! Neen, want hoe hadde ik anders zoo kunnen lyden en zoo van de menschen verstooten zyn?... Zie vader, - en hy legde zyne beide handen op de schouders des moniks, terwyl hy hem scherp in de oogen zag, - zie, vader, gy die alles doorgrond hebt, moet dat wel weten, zeg my nu eens ben ik mensch?
De monik zweeg.
- Zeg eens, vloeit er in myne aderen van hetzelfde bloed, dat er in die van een edelman loopt? Heb ik eene ziel, monik? Zeg het my toch, heb ik eene ziel?.....
Zonder antwoord af te wachten, riep hy uit:
- Ja, ik ben mensch! en heb eene ziele! en voer het zelfde bloed in myn lyf als de keizer, als de paus!... en het is omdat men my als mensch miskend heeft, dat ik
| |
| |
my heb gewroken, dat ik in myn toorn den adel heb vermaeld!... Ho! myne wraek was schoon en deftig! Zy schonk my het geluk en eene egâ en een kroost!..... Ho! Regina! Regina! wat heb ik u bemind!...
Hy staerde een oogenblik op haer lyk.....
- Dood! dood!..... ha! ha! ha! waer is nu myn geluk? Is het niet voor altyd verzwonden? Is myn lyden niet verdubbeld? Hebben alle ongelukken my niet getroffen?..... Gewroken! ja, ik heb my gewroken; maer God, God wreekte zich ook op my!....................
En nu, weêr alleen moeten vlugten in de bosschen... Alleen, met een wicht!... Ho! liever den dood, Harno, liever den dood, hoe vreeselyk hy dan wezen moge!...
En gelyk de monik hem altyd even kalm en sprakeloos bleef aenzien, viel Bernhart op zyne knien en smeekte: - Ach! vader, lieve vader Harno, spreek nu toch eens, verhef eens uwe goedertierene stemme! Uw koude blik doet my zoo zeer!... Harno, Harno, spreek toch eens!... - en Bernhart weende als een kind, - help my toch uit den nood.... zorg dat ik sterve; want nu de liefde myner Regina my niet meer opbeuren zal, ben ik onmagtig de vervolgingen der menschen te trotseren!...
Toen de monik zag dat de tranen Bernhart's wilde wanhoop hadden gestild, aenzag hy hem met zyne sprakelooze oogen; en, met eene stem waer geen eenige gevoelige toon in te hooren was, antwoordde hy:
- Gy hebt veel geleden, Bernhart, zeer veel geleden, en toch hebt ge nog niet geleefd; of, zoo gy al geleefd hebt, heeft het leven u tot niets gebaet.... Ge durft my vragen of ge mensch zyt; gevoelt ge dan niet, ongelukkige, dat ge te veel mensch zyt voor onze tyden, voor den staet waerin gy geboren werdt?... Ge gevoelt nu toch te zeer dat men u miskent, dat men u niet
| |
| |
naer uwe waerde van schepsel Gods waerdeert... Volg mynen raed, dood al de gevoelige snaren uwer ziele, opdat ge zulks niet meer gevoelen zoudt.... Uw leven is bitter en smartelyk, omdat uw genie u zegt, dat ge in menschelyke waerde den baron, den koning, gelyk zyt; wel nu, dood dan uw genie.... Waerom aen de gelykheid der menschen gedacht? die gedachte baet immers aen niets?.... Welnu, komt die gedachte nog in uwen geest, dood dan uwen geest; dood alles in u; want het geluk bestaet in de gevoelloosheid.... Wat wilt ge mensch blyven?... Ge ziet dat degenen die niets dan de menschelyke gedaente hebben en hunne slaverny niet gevoelen, vryer en gelukkiger zyn dan gy.... De vryheid bestaet toch niet in de slaverny te trotseren, zy bestaet in de slaverny niet meer te gevoelen.... Dood dan alles in u, en uw gevoel en uwen geest en uw genie en uwe ziel; verknaeg uw hart, verlaet de menschen.... Verlaet de menschen, die niet geschikt zyn dan om elkander te overheerschen en te vernederen. Ga in een klooster.... Komen daer by geval uwe gedachten van onafhankelykheid, van opstand tegen de onbillykheid der menschen, tegen de onregtvaerdigheid in het verdeelen der standen gepleegd wederom, geesel dan uw lichaem.... Herdenkt ge daer nog uwe slaverny en de trotschheid uwer overheerschers, en lydt ge er door, geesel dan uw lichaem; want de pynen des vleesches verzachten die des gemoeds... Ga in het strengste klooster, Bernhart, daer, waer men vast en zich kastydt, waer men des nachts waekt en waer de slaep het afgematte lyf nooit verkwikt; want de ziel mat zich dan ook af, Bernhart, en zy wordt krachteloos... Ja, word geheel gevoelloos, dood alles in u, volg my in myn klooster en ik beloof u welzyn, vryheid en geluk!....
- Is men dan toch in uw klooster zoo gelukkig? - vroeg Bernhart bekoord.
| |
| |
- Ik zeg u, indien de adel wist wat geluk de kloosters aen onze arme laten bezorgen, hy de kloosters zou vernietigen!
- En men twist er om een niet, men is er jaloersch, men vecht er om een rang!
- Maer hebt ge uwe enge cel dan niet, om u aen dat gewoel te onttrekken?... Geloof me, degene die twisten, zyn geene menschen als gy; dat zyn rampzaligen die, verleid door eene misverstane godvrucht, of gedwongen door eenen dommen vader, in het klooster met al hunne begoochelingen en kleine driften gestoken worden... Gy, gy zyt de wereld moede, ge hebt een walg van alles, ge zoekt alleen troost tusschen de enge muren, ge wilt eene ziel dooden die van lyden ziek is; welnu, ge zult niet mede doen noch u stooren aen het doen van anderen... Ge zult myn voorbeeld volgen, alle gevoel dooden, leeren leven, en op den duer zult ge van welzyn vet worden gelyk ik er vet van geworden ben!
- Maer wat doe ik dan met die vrouw? - vroeg Bernhart.
- Wy zullen ze begraven, - antwoordde de monik.
- En met dat kind?
- Gy kunt dat opvoeden, - zei de pater, terwyl hy eenen koelen blik sloeg op het wichtje, dat zoo zwak was als of het geen dag meer te leven had.
Bernhart ligtte Regina van den grond en wierp haer op zynen schouder, indiervoege dat heur aenzicht op zynen rug hing; dan nam hy het kind in zynen arm en riep als ontzind:
- Vooruit naer het klooster!
|
|
Auteursrechtvrij