Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

[p. 310]

(VI, 17) [Antiochië; terug naar Hama]

[O]mme te scrivene de gheleghenthede van Anthiocen⁸⁵ zo salmen weten, dat zoe bicans rontomme bevanghen staet in groote zware ghebeerchten, hoe wel nochtans datter vele redelicke vruchtbareghe valleyen omtrent ligghen, de welke duer raeyt zijn met vele beecxkins ende loopende waterkins. Daer bij leyt eene maniere van eenen lacke ende sompelinghe van watere⁸⁶ daer vele goeder visschen in zijn, ende tusschen der stede ende den beerghe es ghenouch ghelijcke landauwe alst es omtrent Jherusalem, maer en es zo vruchtbaer niet als omtrent Jherusalem; ooc zijn de beerghen vele meerder ende zwaerder dan omtrent Jherusalem, streckende inde lijngde wel veertich milen verre, ende inde breedde wel zes milen. Ooc neffens den mueren der voorseyder stede, over de oostzijde, loopt de zelve riviere die comt van Aman duer Temie, ende loopt zo omtrent eene dachvaert toot daer zij hendelinghe inde zee valt, teender plecken daer eene havene es, ghenaemt Portus Symionis, daer bij eene schoone stede plocht te stane, nu al te nieuten toot eenen (305r) cleenen doorpkin, gheheeten Soldijn, waer bij dat blijct, dat Anthiocen staet up eene dachvaert naer der Zee Mediterranea; niet verre van daer zo leyt een cleen stedekin, ghenaemt Alexandrette.⁸⁷ Dese voorseyde stede van Anthiocen plocht in tijden voorleden ghenaemt te zijne Reblata, oft zo eeneghe zegghen Emat,⁸⁸ van welken dat ghescreven staet ten vierden boucke vanden Coninghen int xxv^e capitele, ende ten Prophecien van Jeremias int xxxix^e capittele, hoe dat daer de ooghen vanden coninc van Jherusalem, ghenaemt Zedechias, uutghesteken worden bijden bevele van Nabugodonosor. Item naermaels zo heeft de zelve stede ghenaemt gheweest Anthiocen, ende dat naer zommeghe Griecsche coninghen die ghenaemt waren Anthiocus, de welcke hueren coninclicken stoel daer meest hilden, zo men dat wel bevindt ten tweesten boucke vanden Machabeen ten vijfsten capitele. Ende heeft eene groote machteghe stede gheweest, wel drie milen weeghs omvanghende, rontomme bemuert ghezijn hebbende met dobbelen vesten ende mueren in manieren van fousen breyen,⁸⁹ waer af de principale mueren zo dicke waren, datter up zouden ghereden hebben drie mannen te paerde deen neffens den anderen, voorsien rontomme met drie hondert ende lxiii steercke groote torren, ende al eist zo dat de zelve stede zeere beghint te nieuten te gane ende vervallene, nochtans de mueren ende torren staen noch meest te vele deelen over hende. Ooc binnen den bevanghe vander zelver stede zo zijn begrepen zeven hooghe beerghen, daer of de twee hooghst zijn, bij oochghemeercke, belemmerende meer dan tderdendeel vander stede, ende dat over de zijde (305v) zomen comt van Alepo waert, ende up den beerch die staet ant dalen, stont een schoon casteel, uutnemende steerc, dat nu al te nieuten ende vervallen es. Tusschen beeden desen voorseyden tween grooten principalen beerghen plach te commen ghevallen een waterkin⁹⁰ van boven uuten grooten beerghen die buuten der stede ligghen, ende liep dweers duer tstede toot inde groote riviere, in welcken loop zoomen daer seit, alst zeere reghent, men als noch vindt vele ouder penninghen van goude, zelvere ende coperen, ende sommeghe steenen corniolen ende cammahieuwen. Item te deser zelver steden zo hilt Sente Pieter zinen pauselicken stoel zeven jaer lanc, naer de verrisenesse Ons Heeren, eer hij te Roome resideerde, alzomen

85 De mededelingen die Zeebout in dit hoofdstuk over Antiochië verstrekt, zijn grotendeels ontleend aan Willem van Tyrus, IV, 9 en 10.

86 Het moerasmeer Amik Gölü ten noordoosten van Antakya.

87 Zie aant. VI,23. Alexandrette is het huidige Iskenderun, 50 km noordelijk van Antakya.

88 De naam Reblata staat vermeld bij Willem van Tyrus, IV, 9; de naam Emat bij Hieronymus, Comm. in Amos, VI, 3.

89 Zie aant. III, 161.

90 De zogeheten Winterrivier, die vanuit het oosten de stad binnenstroomt en uitmondt in de 'Asi of Orontes.

[p. 311]

daer af leest inde Historie de Cathedra Sancti Petri.⁹¹ Ooc zo seitmen daer dat in gheene stede van over tzee tkersten gheloove zo voorspoedich en was als in Anthiocen.⁹² Item de voorseyde stede plocht thebbene vijf poorten, zomen datte noch expresselic betoocht, waer af deerste ghenaemt was Sente Pauwels Poorte, omme datse onder de keercke van Sente Pauwels was, ende staet oestwaert an thanghen vanden beerghe. De tweeste hiet Sent Jooris Poorte, mids datse stont onder de keercke van Sent Jooris, ende staet te occidenten waert. De derde heedt de Poorte des Honts, ende daer uutgaende zo ghijncmen over eene brugghe, loopende over eene cleene sompelinghe, daer vergadert vanden beecxkins die daer leecken ende drupen uuten beerghen ende zo hendelinghe vallen inde riviere van Farfar. De vierde was gheheeten des Hertoghen Poorte zomen daer seit, om dat Godefroit van Bullion, als hij de stede wan met (306r) foortsen ende grooten aerbeide, aldaer in quam. Ende de vijfste hiet de Brugghe Poorte, met dat de riviere daer vast an loopt, ende men mach aldaer niet uute dan over de riviere met eender grooter schoonder brugghen. Item als Anthiocen ghewonnen was, ten tijden van Godefroit van Bullion, zo wart zoe een prinscip ghemaect, daer af deerste prince ghenaemt was Buemont, een zeer edel ende vroom man, die wel ende vromelic regierde zijnen tijt.⁹³ Item wat zuutwaert van Anthiocen plaghen te stane twee goede steden, waeraf deene hiet Licomede ende dander Erakele. Niet verre van desen zelven stonden noch twee andere steden, deene Albate ende dandre Natram gheheeten. Vele meer andere steden ende sloten plaghen daer omtrent te stane, die als nu alle te nieuten ende vervallen zijn, daer af hier gheen mencioen ghemaect en es.

91 Leg. Aurea, cap. 44.

92 Willem van Tyrus, IV, 9 houdt dienaangaande een lofrede op deze stad. Zij was ‘ad Christi fidem unanimiter conversa’.

93 Bohemond I, van 1098 tot 1109 regerend over het christelijk vorstendom Antiochië dat als zodanig tot 1268 zou blijven bestaan.