Medicina, boek van medicinen

¶ Van grauelen te gelosene

Djssuriam & suriam dit siin .2. fauten van te makene orine. Ende dit comt bi dat de volmaecte steen bestopt den hals vander blasen. Of het comt bi grauelen. dwelke ghi moget kennen bi datse de zieke pist vte. & dat dicken met groter pinen. ¶ Dese .2. ziecheiden siin quaet te genesene. Nochtan vintmen selke dies hen vermeten dat sise selen genesen. ende sine wetender el niet af dan groete worde dien si seggen die men vint logene. & hoenen die lieden van haren gelde. & ooc hen seluen opdat si wisten wat zielen waren. & si vlien diefachtechlike. dus so en dorren si nemmer meer wederkeeren. Dus eist die minst weet van medicinen. die sal hem sottelijxt daerop vermeten. ende dat nes geen wonder. want die sot doet altoes sine sotheid. entie valsche sine valscheit ¶ Dits die raet vanden fisiciin alse dese dissurie. of surie toe comt enen mensce van humoren die siin in die blase. de welke gi moget kennen bider orinen alsise maken. dwelke es zere belemmert. so gef den zieken drinken .4. cantariden gestoten & gewreven wel cleine jerst en wech geworpen die hoofden ende die vlerken & dan getempert met geyten melc dit salse veruoets doen maken orine. dit.

[p. 132]

hebbic dicken geproeft. ende en falgierde mi noyt ¶ Enege meesters die leeren dat men geue drinken die kerlen van kerselstenen gestoten ende getempert met geyten melke ¶ Noch wortele van peper dat gelu bloemen dragt. dwelke heet in latine acoris of gladiolus. dit gesoden in watere en dit gedronken doet wel orine maken ¶ Noch wortele van radeke gesoden in wine. & die getempert metten puluere van hasen hare & dat gedronken doet zere orine maken. ¶ Dit orcont Hermanus die maecte den tresoor vanden armen. Ende hi scrijft dat hi gene redene en siet no en vint dat redene mach geuen. Nochtan so orcont hi dat hijt proefde. Drie dage nuchtern gepist optie grote netele die saet draget die netele verdroget. entie zieke verdroget van sinen pissene te vele ¶ Ic soude v scriuen vele wonders dat ic vinde bescreuen in boeken. maer jc en gelove niet ane want experimente die niet naturlijc siin die en prisic niet. want het siin vele touerien. maer die naturlijc siin. dit es men sculdech te gelouene & anders en gene.

Gomorrea. dats dat .1. man sciet sine nature siins ondankens. ende dat also wel wakende alse slapende & sonder begerte van wiuen & sonder die roede te stane. Ende dit comt onderwilen bi dattie cullen siin geplasmeert Ende onderwilen bi dat die naturlike onthou\dinge

[p. 133]

te cranc es. Ende onderwilen bi dat tsmensce zaet es rou ende dunne ¶ Comet bi veruulten van bloede. dat kent also v vorleert es. Ende als hem sine nature ontloopt. hi heefter in luttel becomingen. Ende comet bi dattie cullen siin geplasmeert. so ontgaet hem dat hijs niet en weet. Ende comet bi dat de blase es geplasmeert hine geuoelt niet dat hem sine orine ontloept ¶ Ende comet bi dat die eersdarm es geplasmeert. so ontgaet hem siin camerganc dat hijs niet en weet. & also doet siin zaet van sinen cullen ¶ Ende comet bi dat die onthoudende nature cranc si. dat kent bi dat de lichaem es vermagert ende gebleect. dan so siin die zaet vaten geruut & bedwongen vanden vleesce vanden lichame. Ende comet bi dat siin zaet es vercout & verdunnet. dat kent bi dat es rou & ongesoden waterech ¶ Comet van veruulten van bloede. so doetem laten in die leuere adere jn den rechten arm. Of in die adere onder den enckel binnens voets. dese latinge so vernuwet dicken ¶ Ende maect hem dese zalue daer gine met smert siin ruggebeen van bouen tote beneden optie lendenen omtrent die cullen enten vede. Nem tsap van der nachtscaden. van latuen. van porceleinen van donrebart. van belrike. dit doet zieden met sape van violetten. & met olien van oliuen. & als tsap es versoden so doeter in was. alst gesmolten es so roert wel en ziet dore .1.

[p. 134]

cleet. dits ene goede coude zalue. maer die plate loods es sonderlinge hier toe goet optie lendenen. ende dese falgiert luttel of niet. want jc hebber in vonden die warheit ¶ Ende comet bi dattie cullen siin geplasmeert. so doeter toe also v vorleert es jnt capittel van stranwirien ¶ Als comt van couden humoren. & bi dat die stekende nature es vercranct. so nem wierooc. mastic. mirre. mente. scandali die rode. violetten. & daer af meest. dit vergadert met sape van wegebreden & met zere riekenden wine & siedet tegadere. & legget optie lendinen & optie roede ¶ Noch doet tselue dat v gewijst es jnt capittel van dyabeten omme die selue humoren. dat doet oec hier. Ende gef hem conforterende & dwingende latuarien. Alse siin dyacodion met sukere rosaet. & daerna volgende die vorseide cyroope. dwelke jnt bloeden grote cracht hebben te stremmene & te dwingene ¶ Ende comet van verdunden sade. so gef die vorseide dingen. Of die minginge van dyacodion met suker rosaet. Ende daerna gef hem drinken cyroop mirtelliin. of violetten dwelke werct starkeliker. Maect sap van menten & van venkle. die ziedt te gadere & daerna ziet & maecter af .1. cyroop met sukere. ¶ Noch smertem metten seluen sape laeu optie roede. Ende also seggic van der manne saet te dickene in hare cullen ¶ Ende diere gelijc te doene der vrouwen melc in haren borsten alst verdunnet es want alst es te dunne & het haer ontloopt haers ondankens. so voetse met gorsemer spisen. alse gesoden tarwe & aman\del

[p. 135]

melc metten rise. & pensen & coevoete & dies gelike. want gorsem spise maect goet bloet & gorsem voetsel.

Explicit medicina magistri iohannis dicti ypermans. deo gratias. Amen.