Medicina, boek van medicinen

[p. 21]

Sanctus spiritus assit nobis gracia

Desen boec sprect van medicinen. ende ten iersten sal men oppenbaren van cortsen & reden. & voren van enen cortse die effimera heet. ¶ Effimera es .1. corts die comt van ontempertheiden van den geesten. die comt onderwilen van heter lucht. onderwilen van vare. van gramscepen. & van menegerande saken. ¶ Effimera es men sculdech te bekennen bi den vonnesse vanden zieken. bi ongetemperder hitten met vele meer naturlijker hitten &. oec bi enen waerachtegen vonnisse van veruultheiden van humoren. of van vortegen humoren. maer dese effimera comt dicken sonder hen ¶ Ende comt dese effimera van hitten alse van warmer lucht. of van gramscapen of van heter spisen. of dranke entie zie\ke

[p. 22]

si veruult. dit es die cure daeriegen ¶ Nemt papple. vyoletbladere. & maecter af. ene stoue. In dewelke de zieke wel sweete. & alse hi gesweet heeft. so bade .1. luttel in warmen watere. & daerna doe hem wel decken met cledren op .1. sacht bedde .1. lanc stuc. Ende eist dat hem die zieke niet wel en geuoelt achter dbat. so doet smeren opwert thooft enten slaep met olyen van vyoletten. of met popelioene gemaect biden antitodarius. Ende tempert hem oec de lucht daer hi es omtrent siin bedde met witten wilge loueren. of met roden die beter siin. & wiingertranken gestroyt omtrent siin bedde. & houdet daer wac met sconen watere in den zomer. ¶ Ende leue met cleinre couder spisen. alse amandel melc. & wellinge metten aysine. porceleine metten aysine. gebraden applen & daer op gestroyt .1. luttel sukers. & drinke tyseine aldus gemaect. ¶ Nemt .ij. hoopsenen gersten die dwaet wel suuer. & zietse met .3. pinten scoens borns. tote dattie -1- pinte si versoden. dan doet dat water wech al tegader. daerna gieter op .2. peket waters. & dat doet verzieden tote

[p. 23]

onder .s. peket. & dat giet in enen nuwen pot. Alst cout es so drinke dat mer afgietet. dats tyseine. Ende alst es gedronken al. so machment anderwerf verzieden met also vele waters als te voren dede. & dese tyseine es noch beter. Of geeft hem drinken dunne bierkiin op gruus gebrouwen. En si so dattie zieke si mager die verseide stoue of badinge en siin hem niet goet of die stroyinge vanden loueren vanden wiingarde & rode biesen. entie vorseide stroyinge vanden sconen watere. ¶ Ende eist so dattie effimera comet van couden saken. so baedt den zieken in gesoden lauwer bladere ierst gestooft. & daerna gebadet. Ende daer na so doet alsoet vorseit es. & dwaen met sconen watere. & daerna decken wel warm. Ende sulke siin so flau & so dunne van lichamen. datmen hen moet geuen gesoden kiekene. tsap daer af in getemperden wine Of het en ware in te heten wedre. ¶ Ende sulke werden ziec van effimera van gramscapen of dies gelike. die geneest metten zieken te makene blide. Ende dus es men sculdech te cureerne met allen contrarien. ¶ Ende enege comen toe effimera die doen ter cameren gaen te vele. dien es goet dat men doe baden in watere daer in es gesoden den wegebrede. Ende wet dat geen effimera en geduert bouen .3. dagen of .4.

[p. 24]

ten meesten. maer gedurense daerbouen. so werdent andre manieren van cortsen die men hetet in latine putridam. dat es dattie humoren werden vortech. of hi sal werden ethike daerna. ¶ Rogeriin die leert alst een mensce heeft effimera van veruultheiden so doet hem laten ter adren in den rechten arm & dat in die middel adre. En ware dat hi hadde die reume. want wie hem doet laten met reumen. die reume meerret hem gerne. Dien effimera so bekent bi dattie puls es .1. luttel dappere dan hi sculdech es te sine bi nature. & dat betekent hitte bouen naturliker hitten. Entie orine es .1. luttel hogere geuarwt dan si sculdech es te sine bi nature. Ende legdi v hant op den zieken. die hitte vergaet van onder v hant maer si comt stappans weder & meerre dan gise vont, ende bliift daerna eenparlike. Entie puls in den slaep vanden hoofde die sal slaen eenparlike & .1. luttel dappere. Ende het geualt dat alle dese tekene faelgieren. bi den welken dattie phisisijn menechwerf doolt weder dat si bi dattie corts si van vortegen

[p. 25]

humoren of weder het si effimera. want alle cortse comen van vortegen humoren. of van sweringen in die leden. sonder effimera die comt van verhitheiden bouen nature sonder vortecheide. ende si comen onderwilen van vercouder reumen. & so eist hem quaet laten want die reume souder af wassen. &. dus so mochte effimera verkeren in ethike dats .1. corts van vortegen humoren. alse dese nv volgende. .