Woord vooraf
Het is voor mij een groot genoegen dat de uitgever bereid is een aantal van mijn verspreide studies over de Opstand en het ontstaan van de Nederlandse staat in deze bundel opnieuw te publiceren. Zij waren dikwijls moeilijk te verkrijgen. Nu zij bijeengevoegd zijn, zal de samenhang duidelijker worden.
Voor deze uitgave zijn zij herzien. Herhalingen zijn zoveel mogelijk weggewerkt. Soms leidde dat tot vrij aanzienlijke verschuivingen. Zo zijn ‘De Vredemakers’ en ‘De steden en de hervorming in de Nederlanden’ sterk ingekort, maar de weggevallen gedeelten vindt men, soms in andere vorm, elders in deze bundel terug. Het eerste opstel, ‘Opstand en onafhankelijkheid’ is erdoor gegroeid.
‘Opstand en onafhankelijkheid’ verscheen in 1972 als ‘Inleiding’ in de catalogus van de tentoonstelling te Dordrecht onder die naam. ‘De Vredemakers’ werd in 1976 gepubliceerd in een speciaal nummer van het Tijdschrift voor Geschiedenis over de Pacificatie van Gent en in 1979 in de bundel De Unie van Utrecht. Wording en werking van een verbond en een verbondsacte onder redactie van S. Groenveld en H.L. Ph. Leeuwenberg. ‘De politieke betekenis van de Emdense synode’ komt uit D. Nauta e.a. (red.), De synode van Emden. Oktober 1571 (Kampen 1971). ‘De steden en de hervorming in de Nederlanden’ verscheen in 1980 in het Duits in de bundel Kirche und gesellschaftlicher Wandel in deutschen und niederländischen Städten der werdenden Neuzeit onder redactie van Franz Petri. ‘Kleine oorzaken, grote gevolgen’ was in 1975 mijn inaugurele oratie.
J.J. Woltjer.
Auteursrechtelijk beschermd