Verbroken cirkel

[p. 5]

Deel I

[p. 7]

1

De Askania zocht haar weg tussen dolfijnen en zeewier. Het enorme passagiersschip van de Italiaanse maatschappij Siosa Grimaldi stoeide met de golven. In dit gedeelte van de oceaan zag het water groen, glazig groen, zoiets als het binnenste van een ‘kersepit’- knikker.

Rolf leunde tegen het meertouw aan. De horizon steeg en daalde op het geraas van scheidend water. Terwijl de muziek van Chubby Checker over het dek schalde, zoog hij aan een peukje. De kringelende kolommetjes die uit zijn mond dansten, vormden door de vaart van het schip spoedig één geheel met de zilte zeelucht.

Rolf had plotseling besloten Suriname te verlaten. Zijn verblijf in het dorpje Tamarin had hem het gevoel gegeven dat hij achtergebleven was bij de rest van zijn collega's. In Nederland zou hij zich kunnen revancheren. Hij mikte zijn peukje op het wit van een golf. Het werd terstond onherkenbaar in de turbulentie erom heen.

‘Nu al heimwee, Rolf?’ klonk het achter hem.

‘Hé Syatu, yongu!’ Hij had Syatu niet horen komen. Ze leunden over de verschansing en genoten van de frisse zeelucht. Syatu was de bijnaam die zijn vriend, vanwege zijn beperkte lengte gekregen had. Hij wist niet beter dan dat hij bij zijn vrienden bekend stond als Syatu. Wel deed hij zijn uiterste best om door judolessen het een en ander te compenseren.

‘Je voelt je in een totaal andere wereld hè,’ sprak Syatu, terwijl hij vergenoegd in zijn handen wreef.

‘Het is ook een andere wereld!’ antwoordde Rolf. ‘Je moet het bekijken als een leegte, een rustpunt in een meditatie-oefening. Belanden in een nergensgebied, waar je jezelf vindt, waar niemand je hoeft te storen in je overpeinzingen, waar je geen verantwoordelijkheidsgevoel hoeft op te brengen. Deze wereld, deze sprookjesachtige wereld Syatu, bevalt mij.’

De mannen slenterden naar de lounge elk met zijn eigen gedachten, samen zich afvragend wat hen na deze reis te wachten stond. Dan zou het antwoord moeten volgen op de vragen die ze zich aan

[p. 8]

boord van het schip stelden. Dan zou het peukje niet in het speelse water terechtkomen, maar in de smeltende sneeuw, ergens op een Rotterdams trottoir.

Tijdens het kaartspel hoorde Rolf een jongeman naast hem aan een vriend vragen:

‘Ee, John, heb je al een winterjas?’

De aangesprokene wendde zich geïrriteerd tot de vraagsteller en trok zijn mondhoeken omlaag, daarbij een lichte stulping van zijn onderlip forcerend, knikte enkele malen taxerend naar de in strakke kleding gestoken nieuwsgierige en antwoordde toen minachtend: ‘Hoe bedoel je, winterjas? Maar dat koopt toch de een of andere meid voor mij als ik in P'tata ben. Zulke stomme dingen moet je mij niet vragen, man.’

Enkele omzittenden - duidelijk van dezelfde denkgerichtheid - grinnikten wat. Een naar schatting vijftienjarige knaap schoof dichter bij de spreker en wachtte vol verlangen op de voortzetting van het gesprek. De spreker was echter in verwarring gebracht door de overdreven aandacht die hij kreeg en bestelde zonder enige uitleg een rondje voor het hele gezelschap bij de bar, daarbij een Havanna opstekend. Deze daad leidde kennelijk in voldoende mate de aandacht van de Hollandgangers af, want de conversaties richtten zich op minder onthullende toespelingen dan die welke de gulle Surinamer had geuit.

Naarmate ze het eiland Madeira naderden, werden de dagen korter. De matrozen waarschuwden de uit de tropen afkomstige passagiers, dat ze liever een beetje warmer gekleed het dek op konden gaan. Rolf en Syatu hadden zich al goed aangepast. Vaak moesten ze hun hut verlaten, omdat een kamergenoot die het met een Franse of Jamaicaanse had aangelegd, zo nodig moest. Zelf hadden ze vaak gesprekken met deze meisjes, maar verder gingen ze niet. Deze ‘dames’ zagen er niet bepaald fris uit en de meeste hadden een vriendenkring waar men liever in een boog omheen liep. Niet zelden lagen deze louche figuren met hun benen omhoog op een bank in de lounge en peuterden met een dolk aan hun nagels. De Surinaamse jongens die ze aandurfden waren dan ook minstens van hun soort. Het was dan ook niet verwonderlijk dat er vaak relletjes losbraken. Eens was het zelfs zo erg dat enkele officieren er met getrokken pistolen aan te pas moesten komen om erger te voorkomen.

[p. 9]

Over het eten waren de Surinamers, dus ook Rolf, het helemaal niet eens. Koken met olijfolie was niet bepaald een Surinaams gebruik en iemand uit de tropen gebruikte veel zout en peper. De Italiaanse koks echter dachten dat ze alleen met Europeanen te doen hadden, want het eten viel de Surinamers erg tegen. Bovendien kregen de Franse passagiers bij iedere maaltijd wijn aangeboden, terwijl de anderstaligen dit aperitiefje moesten ontberen. Allemaal zaken die de stemming onder Rolfs landgenoten niet beter op maakte. Toen op een avond alle Surinamers het eten weigerden, kwam de kapitein erbij om te luisteren naar de klachten van de heetbloedige mannen. Hij besloot het advies van twee ervaren Surinaamse koks ter hand te nemen en zo kregen de mannen voortaan smakelijker te eten. Maar dat duurde niet lang, want na Madeira, waar er flink wat Portugese hoertjes bezocht werden, en Lissabon waar velen als het ware de bordelen ingesleurd werden, scheidden zich de wegen van de Frans-, de Engelsen de Nederlandstaligen. In Cherbours werd er overnacht en de volgende morgen stapte Rolf met een veel kleiner en rustig geworden groep, die schuchter het grote leven op zich af zag komen, in een trein naar Parijs. Daar werd er wederom overgestapt en in de avond zagen ze de eerste vlakke velden van het Hollandse landschap, hen zo bekend door de eerste kennismaking met de boekjes van Ot en Sien, jaren geleden, toen ze nog broekjes waren in het verre Suriname.