Verzameld journalistiek werk. Deel 13. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1924 - augustus 1925

[p. 570]

Kunst te Brussel
XXXI

Pierre de Vaucleroy

Pierre de Vaucleroy, die in ‘Le Centaure’ eene belangrijke tentoonstelling heeft, - en weer heeft deze kunstzaak recht op onze dankbaarheid voor haar zoo schrander eclectisme - kan een gelukskind heeten: niet alleen heeft hij de belangstelling der kritiek gewekt en in lovende woorden afgedwongen, maar hij heeft ze gebracht tot eene gulhartigheid, waar zij misschien zelf over versteld staat.

Deze schilder wil modern zijn, is het ter dege, en zal het nooit onder stoelen of banken steken, want zijne overtuiging is even groot als zijn geestdrift, en zij berust op de stevigste der gronden. Met dit laatste wil ik niet hebben gezegd, dat zijn werk zou zijn de absolute, mathematisch-stipte toepassing van voorop-gezette, voorbedachte theorieën. Zeker: de theorie is er, Pierre de Vaucleroy zal onder ons jongeren wel de laatste zijn om aan de gedachte de plaats te weigeren die ze, in gansch de Europeesche schilderkunst van na den oorlog weer wist te veroveren. Doch, die theorie is niet het gevolg van bedenksel: zij is alleen het goed-overwogen resultaat der experimenten van andere voor het meerendeel Fransche schilders.

Aan de kunst van Pierre de Vaucleroy is er maar heel weinig meer, dat als bedacht-geforceerd aandoet. Zeker hij heeft zijn meesters in Frankrijk gekozen en gevonden. Doch men vergeet het vlug en trouwens graag, als men ziet wat hij van hunne voorbeelden heeft gemaakt. Vaucleroy

[p. 571]

heeft in de vreugde gebaard der echte scheppers: eene vreugde vol voornaamheid. Ja, wij ontdekken, over de onvermijdelijke invloeden heen, al heel gemakkelijk wat in deze kunst is van Vaucleroy, neen: van ons. Deze kleur, deze voordracht, en zelfs deze gezonde zinnelijkheid, zij zijn van ons.

En het is hetgeen aan Pierre de Vaucleroy zijn wèlverdiend succes heeft bezorgd.

N.R.C., 24 Mei 1925.

XXXII

Brussel, Mei.

Maria Blanchard

De kunstzaak ‘Le Centaure’, die voor geen enkele noviteit pleegt achteruit te deinzen, heeft goedgevonden, hare zalen op geregelden tijd af te staan aan een groep, die niet uitsluitend uit schilders bestaat en die zich noemt: ‘Ceux de Demain’. Een Fransch vers, dat een Fransch spreekwoord is geworden, beweert: ‘un sot trouve toujours un plus sot qui l'admire’; men kan met evenveel kansen op waarheid beweren, dat een jongere schilder steeds in zijn rug een nóg-jongere voelt, strijdvaardig bereid om hem de loef af te steken.

‘Ceux de Demain’ zouden dus de allerjongsten zijn, indien de tijd kon blijven stil staan. Worden zij heden verguisd, iets wat zij schijnen te hopen, dan hebben zij

[p. 572]

de bewonderende erkenning van morgen, en daar lijken ze de zekerheid van te hebben. Op dien dag van morgen hoeft intusschen hun laatste genoodigde niet te wachten om den ontroerden dank van de kunstliefhebbers in ontvangst te nemen. Want die genoodigde is Maria Blanchard.

Ik weet niet, of ik Maria Blanchard nog bij u te introduceeren heb. Het zou mij spijten, vooral voor u. Want wil ik nu ook niet beweren, dat zij eene der grootste schilderessen, laat staan schilders is van dezen tijd; wil ik hier zelfs het woord belangwekkend voor mij houden omdat ik het voor misleidend houd: ik aarzel niet te verklaren dat geene schilderende vrouw, zelfs uit het verleden, mij evenzeer aantrekt; eene aantrekkelijkheid die nu juist geene bewondering afdwingt, maar die in mij aan het roeren brengt het beste dat is in mij.

Niet dat het specifiek-vrouwelijke, of meer bepaald specifiek-Fransch-vrouwelijke hoedanigheden zijn waardoor Maria Blanchard uitmunt. Zij haalt het in deze op verre na niet bij de eenigszins troebele gratie van eene Marie Laurencin, noch bij de verholen sensualiteit, die de ondergrond is van de kunst eener Valentine Prax. En, wat men ook meene of bewere, het is niet om hare ambachtelijke knapheid, dat men haar mijns inziens te loven heeft. Hare teekenende karakterisatie is weliswaar buitengewoon scherp; hare kleur fijn in hare strenge soberheid. Doch - om nogmaals dezelfde vrouwennamen te noemen - er is op zijn minst evenveel technische vaardigheid, en er is misschien dieper schilderstemperament in de soepele arabeske en het blonde coloriet van Marie Laurencin, in den krachtigen opbouw en den verzadigden toon van Valentine Prax. Maar er is iets anders dat in Maria Blanchard treft, iets dat

[p. 573]

minder-persoonlijk, ik bedoel minder-individualistisch is dan bij voornoemde schilderessen, gelet alleen dan op den psychischen inhoud; iets dat met schilderkunde maar weinig gemeens heeft, boven die schilderkunde uitreikt en er de eventuëele gebreken kan doen van vergeten; iets dat zelfs zulke onmacht wettigen zou: het altruïsme, namelijk, dat de groote, de eigenlijkste gave is van Maria Blanchard.

Men heeft te haren opzichte heel wat gesproken van Russische literatuur: men moet zelf in meer of mindere mate literator zijn, om in deze schilderkunst literatuur te zien, en zelfs Russische. Het is, vooral in België, eene gewoonte die al heel oud is, bij schilderkunst allen geestelijken inhoud, en zelfs alle emotie, uit den booze te achten, en het te bestempelen met de leuze ‘literatuur’, - wat zelfs voor bedoelde literatuur niet zoo heel vleiend is, aangezien hier aan het woord een pejoratieve beteekenis vastzit en alsof literatuur op alleen intellectueele bestanddeelen zou teren!

Deze gewoonte is des te onhebbelijker, waar erdoor aan een schilder het rechtmatige bezit van een hart wordt ontzegd. En nu is Maria Blanchard in de eerste plaats een hart, een groot menschehart. Er is niet de minste bijbedoeling in haar werk, niet de minste berekening. Zij wil niets betoogen of bewijzen; ik ben overtuigd, dat ze niet eens ontroeren wil: daarvoor is hare kunst te eenvoudig, ik zou haast zeggen te spontaan, zonder dat het minste anecdotische ze vertroebelen komt. Zij wil niet illustreeren, zij geeft geen gevalletjes, die ons moeten verteederen of een lachje wekken: zij schildert maar. Doch zij doet het op zijn minst evenzeer met haar

[p. 574]

hart als met bloot hare zintuigen. De heilige schoonheid van de moederschap, zoowel als de verweerde gelatenheid van een oud werkman wekken in haar gemoed beelden, die zij zonder den minsten pathos en ook zonder de minste gevoelerigheid op doek brengt. En ook voor humor is ze vatbaar, doch weer hier is alles behalve haar inzicht, ons aan het lachen te brengen. Zij schildert eenvoudig wat zij gevoelt, met eene oprechtheid en eene eerlijkheid, die men zelfs in de vervorming merkt die zij hare modellen bij het teekenen soms ondergaan laat om ze dichter bij hare innerlijke waarheid te brengen.

Het is hetgeen de grootheid uitmaakt van Maria Blanchard's kunst; zij doet aan als te komen van eene zeer gevoelige natuur, die echter alle bombast vreest en de pudeur heeft van hare eigene waardigheid.

N.R.C., 27 Mei 1925.