Verzameld journalistiek werk. Deel 13. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1924 - augustus 1925

[p. 537]

August Snieders

Den 9en van deze Meimaand zal het honderd jaar geleden zijn, dat August Snieders - dezer dagen plechtig in de Koninklijke Vlaamsche Academie, bij redevoeringen van de werkende leden Gustaaf Segers en Dr. Julius Persijn, ten aanhoore van een uitgelezen publiek, herdacht - geboren werd te Bladel in Noord-Brabant. Dat hij dus een Noord-Nederlander is, zij het later tot Belg genaturaliseerd, is eene eerste reden om hier op dat eeuwfeest te wijzen.

Een tweede reden weze, dat August Snieders, thans in Holland vergeten naar ik vermoed, in de jaren vijftig er genoeg befaamdheid genoot, om één zijner boeken als feuilleton opgenomen te zien in de Nieuwe Rotterdamsche Courant; het verhaal namelijk dat heet: De Schoolmeester.

Het is in de Koninklijke Vlaamsche Academie, die hem op 23 April j.l. als haar oud-bestuurder huldigde, dat ik August Snieders voor het eerst zag, den dag, dat prins Albrecht, thans koning Albert der Belgen, een plechtig bezoek bracht aan deze instelling. Dat moet geweest zijn in de tweede helft van de jaren negentig. Als piep-jong dichter, was ik er uitgenoodigd, op te treden onder de feestcommissarissen. Ik had opdracht, de mantels te bergen van de hooge gasten, en ze naar hunne zitplaats te leiden. Behalve den kroonprins en zijn gevolg, kreeg ik aldus den bisschop van Gent en den gouverneur der provincie Oost-Vlaanderen te behandelen. Wat ik van dien dag als de hoogste eer blijf beschouwen is echter, dat ik het voorrecht kreeg, op de soutane van Guido Gezelle dezes decoraties te spelden. Ook hem zag ik dien dag voor het

[p. 538]

eerst. Het ontroerde mij diep, want ik was toen ter tijde onder de weinigen, die, buiten West-Vlaanderen, den grooten dichter uit den grond van hun hart liefhadden.

August Snieders, hij, gunde er mij een eersten blik op de drukke bezigheden van den journalist, en zoo heb ik dien belangrijken dag van hem wel iets geleerd. Terwijl de andere academieleden, in rok, witte das en al hunne eeretekenen op de borst, met ingetoomde statigheid wandelden, bogen en spraken, vertoonde hij eene bekommerde vinnigheid, die mij wel treffen moest. Zijne medeleden genoten het voorrecht, niets te moeten doen dan te luisteren naar de woorden van de feestredenaars. Hij, de tot werken gedoemde, zat op zijn hooge linkerknie nota's te nemen onder het commandeurslint dat op zijne borst bengelde. Toen op de woorden van den Kroonprins:

‘Zij wilden wat was recht en wonnen, wat zij wilden’, de vergadering een einde nam, kon ieder aan Zijne Koninklijke Hoogheid zijn hof gaan maken. Hem, Snieders, martelaar van den journalistieken plicht, zag ik naar het achtersalon van het prinselijke academiegebouw loopen om er gauw zijn verslag te gaan neerpennen voor het Antwerpsche Handelsblad, waar hij de hoofdredacteur van was. Ik benijdde hem toen die bezigheid; ik kan hem thans niet meer benijden.

Bij dat loopen, dat eerder het springen was van een rheumatieklijder, vertoonde hij eene zeer opmerkenswaardige gestalte: een kop, waar groezelig-grijzend hoofd- en baardhaar diep het horizontaal-doorkorven voorhoofd en de niet-te-raden kin aanvraten, waar tusschenin een dik lorgnet scherp-priemende en als gebolgen oogen onder glas bracht; een lang doorbuigend lichaam met zeer be-

[p. 539]

weeglijke grijparmen; machinaal-gewrichte beenen, die bewogen als aan schichtige veeren, het was een ongewone figuur, hulsel van een ongewoon mensch.

Ik kende hem sedert mijn twaalfde jaar uit de dikke deelen van zijne verzamelde werken, in groot octavo en ne varietur door Van Dieren, te Antwerpen, met gruwelijke illustraties uitgegeven. Ik las toen ook in dien tijd Conscience; kort daarop zou Domien Sleeckx in mijne handen komen. Welnu, ik verklaar in alle argeloosheid en zonder valsche schaamte, dat ik Snieders boven hen stelde. Groot gebracht in eene nogal groote stad en onder de burgerij van die stad, voelde ik meer verwantschap met Snieders' helden, voor zoover ze in Antwerpen evoluëerden, dan met de stedelingen van Conscience en van Sleeckx. Conscience was mij in deze te vlak, Sleeckx te peuterig. Bij Snieders was er meer emphase, althans meer stedelijke zwier. Ik kan er niet aan doen, maar denk ik thans aan boeken als ‘De Nachtraven’, dan denk ik tevens aan sommige boeken van Bourget, hoe absurd dat ook moge schijnen.

Is dat trouwens wel zoo absurd? Terwijl Conscience's romantisme de psychologie niet verder dan zieligheid of karikatuur laat gaan; terwijl Sleeckx' ontleding geheel aan de oppervlakte blijft van een zeer rudimentair realisme, stelt Snieders sociale, trouwens naïef-geworden, problemen, waarop dan zijne personages reageeren, - net als bij Bourget, niet zelden met eene zelfde grootsprakerige allure, vaak met dezelfde gebaren van geslagen deemoed of opstandelijken trots. Alleen: Bourget brengt nogalgrove redenen aan van physio-psychologischen aard, waarbij hij zich weleens vergist. De noodwendigheid daarvan ziet August Snieders niet in, die eene halve eeuw vroeger

[p. 540]

schrijft.

Waarmede ik nog geenszins bedoel, den ouderen Vlaming en den tijdgenootelijken Franschman op eenzelfden voet te stellen. Ik wensch hier alleen, en in het voorbijgaan, een zekere gelijkenis aan te geven. Herlees ik thans Snieders - en ik verklaar, dat het voor mijn pleizier is - dan zie ik er al de holte van in. Doch Snieders heeft in zijn tijd een bijval genoten, die dezen van Conscience evenaarde. Men ziet gemakkelijk in, dat het om andere redenen moet zijn geweest. En denkt men daarna aan Paul Bourget, en aan wat aanleiding kan zijn geweest tot dezes groot succes, dan vraagt men zich af, of de oorzaken daarvan bij beide auteurs, met allen afstand natuurlijk in den tijd en naar de kultuur van schrijver als van publiek, niet gelijkwaardig kunnen zijn geweest.

Sedert Snieders is ook de romanliteratuur er in Vlaanderen op vooruitgegaan, al hebben wij in deze geen al te overdadige redenen tot fierheid. Het belet niet dat er grond bestaat om dezen pezigen zoon uit een geslacht van groote pachters, brouwers en burgemeesters in eere te houden: hij heeft wellicht verder gezien dan zijn tijdgenooten.

N.R.C., 2 Mei 1925.