Verzameld journalistiek werk. Deel 10. Nieuwe Rotterdamsche Courant september 1919 - december 1921

[p. 130]

De bloedige Gulden-Sporenviering

Brussel, 14 Juli.

Herman van den Reeck is overleden! Dit nieuws verspreidde zich gisterochtend met bliksemsnelheid in de Scheldestad en, voor het avond werd, wist heel het Vlaamsche land, van de Noordzee tot de Maas en van Esschen tot aan de taalgrens dat, na de 30.000 aan den IJzer gesneuvelde Vlaamsche soldaten nu ook het eerste burgerlijke slachtoffer voor Vlaanderen's herwording gevallen was, en hingen de leeuwenvlaggen halftop. Er woei gisteren, over heel Vlaanderen een Sinn-Feinwind en ik heb zelfs hier, in de hoofdstad, waar het lage materialisme hoogtij viert en den spot drijft met alle idealen, waar de franskiljonsche avondbladen het feit in 't geheel niet of slechts met een enkel woord vermeldden als waren ze hun medeplichtigheid aan het gebeurde bewust, zelfs hier, in het ontaarde Brussel heb ik mannenvuisten zien ballen en tranen wellen uit vrouwenoogen. Wat de na-oorlogsche, officieele terreur niet heeft aangedurfd: Vlaamsche idealisten om hun idealisme ter dood te brengen, dat heeft het franskiljonisme van den Antwerpschen burgemeester Jan De Vos en den Vlaamschhatenden wethouder Strauss - hoe toevallig toch dat alle gekende franskiljons Duitsche namen dragen: Braun, Strauss, Fischer, Bernheim - wel gedaan. Een veertigtal Vlamingen hebben hun bloed vergoten in Antwerpen's straten. Een hunner is nu in de rij getreden van hen die, in het heilige IJzerland, hun leven gaven voor hetzelfde België, dat, trots alle koninklijke beloften en plechtige ministerieele verkla-

[p. 131]

ringen, hun nog levende broeders als bastaards blijft behandelen.

Er bestond, te Antwerpen, in de meest Vlaamsche stad van Vlaanderen, geen enkele reden om de Gulden-Sporenfeesten te verbieden. Wel had iemand, in een blad zonder invloed, geschreven dat de Sporenfeesten bestemd waren, om, door de schuld van.... mr. Van Cauwelaert, Camiel Huysmans en mr. Jules Hoste, in een pro-Duitsche betooging te ontaarden, maar al wie de eerlijkheid en loyaliteit van deze Vlaamsche voormannen kent - en burgemeester De Vos kent ze ongetwijfeld - wist dat deze aantijging volkomen valsch was. Trouwens, al de leiders der politieke partijgroeperingen van de stad hadden tijdig bij den burgemeester aangedrongen om het verbod in te trekken en verklaard voor de orde in te staan, doch niets mocht baten. De burgemeester, sterk onder invloed van zijn omgeving en vooral van ‘das Militär’ - generaal Mahieu was hem zelfs voor geweest en had strenge straffen beloofd aan de soldaten die, het in 1914 en 1918 uitgesproken koninklijke woord getrouw, ‘Vlamingen, gedenkt den Slag der Gulden-Sporen’, het wagen mochten aan de viering deel te nemen - wilde van geen intrekken hooren en het uitdagende verbod bleef gehandhaafd.

Door heel Vlaanderen, dat Antwerpen als zijn hoofdstad beschouwt, werd dit als een kaakslag, als een provocatie gevoeld.

11 Juli mocht niet gevierd worden maar op 14 Juli worden de Vlaamsche soldaten verplicht deel te nemen aan de officieele betooging ingericht ter gelegenheid van het Fransche nationale feest. Voor een vreemde, zij het ook een bevriende natie, is er plaats in Vlaanderen,

[p. 132]

maar voor Vlaanderen in Vlaanderen niet meer!

‘In Antwerpen syn alle poorten vry ende geene slaven’ luidde het in een keure der XIVe eeuw. In 1920 werden de Antwerpenaren belet uiting te geven aan hun vrijheidszin binnen de muren van hun eigen stad. De betooging in de voorstad Borgerhout, die grootsch en indrukwekkend was, verliep zeer ordelijk doch het was als lag er een waas van vernedering en verdrukking over het geheel, heel Antwerpen stond opeengeperst in de enge voorstad en snakte naar lucht zooals het Vlaamsche volk sedert 90 jaren naar ruimte snakt.

En toen gebeurde het onvermijdelijke, want de Vlamingen van 1920 zijn niet meer die van 1914. Het ‘racaille bolchévico-activiste’, zooals ‘La Métropole’, het franskiljonsche hetzblad schrijft, voorafgegaan door de Vlaamsche Padvinders - de kern van de Vlaamsche ‘sokols’ - liep storm tegen de politie en de gendarmerie, om in zijn eigen stad te komen; na een hevig gevecht moesten de politiemannen het opgeven en zegevierend trokken de betoogers, met wapperende leeuwenvlaggen, over de Meir en de Groenplaats - het hart van Antwerpen - naar het stadhuis. Hier was het echter, dat de politie een twintigtal manifestanten neerschoot en Herman van den Reeck doodelijk wondde.

Aldus heeft Vlaanderen - door de schuld van het franskiljonisme - zijn eerste Sinn-Feindag gehad. Het eerste Vlaamsche bloed heeft gevloeid en Zaterdag wordt het eerste slachtoffer begraven. Na de soldaten-martelaren der gevangenissen van Fresnes en Auvours, de wouden der Orne en het eiland Cézembre telt Vlaanderen nu voortaan ook zijn burgerlijke martelaren. En het is zeer zeker

[p. 133]

niet zonder opzet, dat men het proces der hoogleeraren van de tijdens den oorlog vernederlandschte Universiteit te Gent heeft doen samen vallen met de Gulden-Sporenweek. Vlaanderen moet kost wat kost vertrapt en vernederd worden. Zaterdag a.s. wordt Dosfel - dr. Van de Perre getuigde gisteren van hem, dat hij is de reinste der idealisten - te Gent door een franskiljonsche jury veroordeeld, misschien wel op hetzelfde oogenblik, dat Herman van den Reeck te Antwerpen ten grave wordt gebracht. Het zal een schoone dag zijn voor Vlaanderen, een dag van lijden en een dag van zieleloutering.

In den laatsten tijd werd herhaaldelijk geschreven dat we op een keerpunt staan der Vlaamsche Beweging. Het keerpunt is reeds, door de voorhoede althans, overschreden. De marteling der Vlaamsche IJzersoldaten - gemarteld omdat ze Vlamingen waren - heeft het Vlaamsche nationalisme in de harten van hen, die gespaard bleven, hoog doen oplaaien. Het militarisme en franskiljonisme zijn het die Vlaanderen aan den IJzer hebben wakker geschopt en het nu, aan de Schelde, hebben doen opstaan.

Het is hoog tijd dat de Belgische regeering ingrijpe en Vlaanderen's cultureele zelfstandigheid bevestige, want reeds in de verte rijst de antithese België-Vlaanderen op. Koning Albert, die Zondag jl. te Brugge door de betoogende Vlamingen omringd werd, welke hem, uit duizenden kelen, voor het monument der helden van 1302 toeriepen: ‘Leve de Koning! In Vlaanderen Vlaamsch!’, heeft nogmaals kunnen ervaren dat het Vlaamsche volk een trouw volk is. Nog is het slechts een minderheid die ‘zelfbestuur’ eischt en alleen heil van een federatieven staatsvorm of een volkomen onafhankelijken staat

[p. 134]

Vlaanderen verwacht, maar een minderheid die, met den dag, in aantal toeneemt.

Niemand minder dan mr. Julius Hoste Jr. schreef nog dezer dagen: ‘door laster en verwarring legt de anti-Vlaamsche kaste het er als het ware op aan de verhoudingen met opzet te verscherpen, alsof zij aan België de keus wou laten tusschen verknechting aan “haar” opvatting en verdwijning’; al wie eenigszins met de Belgische toestanden bekend is, zal deze woorden ten volle beamen. Blijft de Belgische regeering een weifelende politiek ten opzichte der Vlamingen voeren, of schaart ze zich aan de zijde der Vlaamschhaters, dan pleegt ze zelfmoord en vermoordt ze meteen België; alleen zal in het eerste geval het ontbindingsproces wat langer duren.

Brussel, dat heden vol Fransche vlaggen hangt - waarom droegen tegenbetoogers te Halle en elders Zondag j.l. de Fransche kleuren en werden de ‘Internationale’ en de ‘Marseillaise’ gezongen? - wil het gevaar niet zien en stoot, met een ruw gebaar, Vlaanderen van zich af.

Ziet de regeering het ook niet, dan zal Vlaanderen nog eenige jaren zijn kruis dragen, dan zullen nog veel bloediger Gulden-Sporenvieringen plaats hebben, dan zal er nog veel Vlaamsch bloed vloeien te Antwerpen, te Gent en te Brussel, vooral te Brussel, tot wanneer het einde van den calvarieweg zal zijn bereikt en Vlaanderen, het kruis afwerpend, noodgedwongen zijn toevlucht zal nemen tot de beslissende, de bevrijdende daad.

N.R.C., 15 Juli 1920.