Verzameld journalistiek werk. Deel 10. Nieuwe Rotterdamsche Courant september 1919 - december 1921

[p. 22]

Het is niet gedaan

Brussel, 27 September.

Hewel, neen het is niet gedaan!

Het is niet gedaan, hoe ik dan ook met de uiterste stelligheid het bericht moge tegenspreken, als zou de Belgische regeering een Vlaamsch dichter bereid hebben gevonden, in haar naam, aan het hoofd van een gealliëerd leger, Maastricht te gaan bezetten; bericht dat op even vaste gronden berust als het hier-verspreide nieuwsje, dat Holland zich tegen België aan het wapenen is met 21 duizend mitrailleurs.

Het is niet gedaan.

En hoe zou het ook gedaan wezen, als twee Belgische beroemdheden, in België de twee mannen-van-den-dag, generaal Leman en Monseigneur Mercier, alles doen wat ze kunnen om het in het leven te houden? De eerste profeteert, en de tweede gaat het in de Vereenigde Staten van Amerika herhalen, dat het over niet meer dan vijftien jaarkens herbeginnen moet; dat de Duitschers, sterker dan ooit, weer den Rijn zullen oversteken, dat zij ons weer zullen aanvallen en dat wij dienvolgens ons kruit hebben droog te houden.

Hoe, bij de moeilijke operatie van het droog-houden van kruit, hoe, zeg ik, te gelooven dat de oorlog voorgoed een einde zou hebben genomen?

Ik heb trouwens andere bewijzen, en van de allerbeste hoedanigheid. Ik weet niet, of ik geene onvaderlandsche daad pleeg, ze u hier mede te deelen. Maar men levert ze in het openbaar, en.... de censuur is opgeheven. Ik draai

[p. 23]

dan ook mijne tong geene dertig maal in de inktpot rond, zooals onlangs een kerkvoogd zijne priesters aanried, en vertel u het geval, zooals ik het zelf heb medegeleefd, zonder mij te bekommeren om de gevolgen die het, voor u als voor ons, hebben kan.

Vanochtend dan (Eoos met den safraan-kleurigen pijama was nauwelijks der maagdelijke koets ontrezen), vanochtend wordt mijn slaap onderbroken door het hameren op mijne straatdeur met een voorwerp, dat mijn gehoor onmiddellijk herkende voor de kolf van een revolver. Mijn eerste, nog slaap-dronkene gedachte is: ‘er wordt tamelijk veel ingebroken, tegenwoordig en in deze wijk, door lieden die minder-goede bedoelingen koesteren.’ Mijne initiale beweging is er dan ook eene schuivende, die mij dieper onder de dekens brengt. Zij wordt echter gevolgd door eene tweede, die bestaat, voor zoover ik ze kan merken, uit een spitsen mijner ooren, en die vergezeld gaat van eene reeks gevleugelde gedachten. Eerste der reeks gevleugelde gedachten: 1^o. Inbrekers gebruiken wel revolvers, maar dan niet om op de deur te kloppen; 2^o. zoudt gij soms een lafaard wezen? 3^o. (na eenigen tijd wachtens) ‘als gij niet tot Lagardère komt, dan komt Lagardère tot u!’ 4^o. voorzichtigheid is echter aanbevolen.

Deze laatste gedachte wordt gevormd met begeleiding van nieuw geroffel op mijne straatdeur. Het ontwikkelt mijn moed, mitsgaders mijn voorzichtigheidszin, in eene mate, waar Odusseus een punt aan zuigen kon. Ik spring uit het bed, maar, in plaats van onmiddellijk de deur open te gaan rukken, verschijn ik aan het raam. Wat zie ik? Ik zie acht soldaten en een sergeant dezelfde die tot tweemaal toe heeft aangeklopt. Allen staan vastberaden naast

[p. 24]

het stalen tuig, dat men fiets noemt, - ik vraag mij af waarom. De sergant doet mij een beminnelijk, hoewel eenigszins gebiedend teeken met de fraai-geschoeide hand. Ik open het venster; ik hoor uit zijn mond: ‘De sleutel van de tuindeur, bid ik u?’

Mijne oogen hebben zich, op dat oogenblik, gewend naar den tuin. God, hoe heb ik op dat oogenblik den sergeant en den hemel gedankt! Zij openbaarden mij, in dit prille ochtenduur van een heerlijk-geboren Septemberdag, een tuin die, al noem ik hem met fierheid den mijne, mij nooit zoo schoon was voorgekomen. Hij strekte zich uit, die tuin, aan de linkerzijde van mijne nederige woning, als het groensatijnen schrijn waar voornoemde Eoos al hare vonken-schietende perelen over uitgespreid zou hebben. Vooraan het boomgaardeken, een hertog Jan waardig, waar in het bedauwde loover de groote pruimen hingen als in een rag waarvan elk knoopje droeg een diamant. Van diamantstof was de weide die den boomgaard volgt. Achteraan waasde een rozige moestuin, waar de boonstaken uit rezen als tooverroeden, bespijkerd met vonkelende corindonen. Ik was letterlijk verrukt, en zou dan ook naar eene bezielde vulpen hebben gegrepen, en naar het verduldig papier, als de flinke sergeant mij op ungeduldigen toon herinnerde aan zijne aanwezigheid.

- ‘De sleutel van de tuindeur, bid ik u ten tweeden male!’

Ik schoot in mijne kleêren (ik heb vergeten u mede te deelen, dat ik heel dit tooneel had afgespeeld in een kleedij, die heel goed op hare plaats is op de planken van een of anderen schouwburg, maar waar ik mij niet dan ongaarne in vertoon aan mijne lezers en aan de vertegenwoordigers van de Belgische weerbaarheid); ik schoot dus

[p. 25]

in mijne kleêren en de trappen af.

- ‘De sleutel mijner tuindeur, mijn vriend?’

- ‘Ja, want wij kennen onze bevelen!’

- ‘En die bevelen luiden?’

- ‘Dat wij ons, tegen de komst van den vijand, achter de haag van uwen tuin zouden verbergen, aldaar wij hem zullen ontvangen, met de eer die hem toekomt.’

- ‘En die vijand is?’

Ik merkte dat ik een militairen flater begaan had. Het antwoord luidde dan ook misprijzend, maar met een groote V:

- ‘Wel, de Vijand, natuurlijk! Wij moeten hier achter de haag op hem wachten.’

En, ter verklaring:

- ‘Wij zijn anderhalve sectie machinegeweren, ziet u?’

Ik zag feitelijk niets dan die acht man en hunne fietsen, en dan de twee vlaggetjes, een wit en een rood, die zij bij zich hadden. Ik heb een zéér ontwikkelden zin voor symboliek; stelde mij dan ook heel goed voor in welke akelige positie ik kwam te verkeeren, maar achtte mij, met dankbaarheid vervuld, voldoende beschermd door het dappere leger en het hagelende mitrailleursvuur dat zij vertegenwoordigden.

En ik heb de tuindeur opengedaan, en die onzichtbare moordtuigen mede helpen opstellen achter mijne haag, zeer vereerd door de vriendelijke attentie van den algemeenen staf die ze had uitgekozen. Plichtbewust, heeft de anderhalve sectie met hare imponeerende vlaggetjes post gevat. En dit alles verliep met een ernst, die aanstekelijk op mij werkte. Hoe hadde het trouwens anders gekund? Feite-

[p. 26]

lijk speelde ik meê in een sprookje, een sprookje in den aard van dat van het snijdertje uit Andersen, dat een zoo prachtig staatsiegewaad uit de ijlte snijdt voor den prins, die er zich ten aanzien van den volke in bewonderen liet. Ik speelde meê, met vrome aandacht: hoe kon ik anders? Deze prille, deze dauw-bepoederde tuin; deze haag waar aan de duistere doornen de herfstwebben trilden en bibberden mijne nog eenigszins troebele, van nacht doorzoelde droom-gedachten.... Hoe kon het anders verloopen?....

- Tot daar één der jongens, een West-Vlaming, de overtuiging opperde, dat hij honger had, terwijl hij wees op een vierkant met rapen en mij met ondervragende oogen om machtiging tot rooven vroeg. Weldra beet heel dat dapper leger in deze witte vruchten der aarde. Daar ik onderstellen mocht, dat zulk een ontbijt wat koud op de maag moest vallen, bood ik heete koffie aan. Hij werd dankbaar aangenomen. Weldra - ik beken het met schuldbewustheid - was al het heldhaftige eraf, bekogelden mijne mitrailleurs elkander met sla en half-rotte tomaten, terwijl mijn sergeant, een goedige, wat blufferige Waal, mij verzekerde dat dit spelletje zoo heel erg niet verschilde van den echten oorlog, want zelfs mijn koffie, verzekerde hij, was niet zoo heel veel beter dan die men aan den IJzer schonk.

Tot op het oogenblik dat daar een arrogant kapiteintje kwam aangereden, mijne aanwezigheid over het hoofd zag - hij zat immers te paard -, zeer ontstemd leek over het lange wegblijven van den vijand (ik vernam dat men hem, in alle werkelijkheid, uit het Noorden verwachtte), eene patrouille uitzond die bestond uit één man, een halve sectie - twee man - mitrailleurs in het aardappelveld vlak voor de deur posteerde, en aan een andere halve sectie

[p. 27]

beval: ‘à cheval!’ Deze twee andere manschappen bestegen hun wiel, en volgden den bekommerden officier.

Ik bleef met het overschot. - ‘Ja’, meende de sergeant, ‘nu wordt de positie hier wèl bedenkelijk!’ En nochtans...

Het is middag geworden. De officier is teruggekeerd - ‘'t Zal voor morgen zijn!’, heeft hij zich laten ontvallen. Waarna mijne anderhalve sectie mijn perceel heeft verlaten.

Wat morgen nu opleveren zal? Ik weet het niet. Wie weet in welke angsten wij nog komen te verkeeren. Want gedaan, neen, gedaan is het niet.....

N.R.C., 3 October 1919.