Verzameld journalistiek werk. Deel 8. Nieuwe Rotterdamsche Courant februari 1915 - maart 1916

[p. 352]

Het dagelijksch brood

Brussel, 9 October.

Gij kunt uit uwe prille kinderjaren onmogelijk vergeten hebben dat de geliefde houding van de legendarische Zuster Anna eene expectatieve was. Zij stond, en zag uit. Zij was het verpersoonlijkte beeld der Verwachting, en bleef dat goedsmoeds, zoolang die verwachting niet was vervuld. Wij nu, Belgen in 't algemeen en Brusselaars in 't bijzonder, derwelken het opgelegde geduld van lieverlede de hoofddeugd is geworden, en die, het woord van Beaumarchais Figaro indachtig, en daarin geholpen door ons aangeboren en trouwens zorgvuldig aangekweekt optimisme, alles maar liefst langs de goede zijde opnemen, - wij zijn allen als afgietsels van bewuste Zuster geworden, met het verschil echter, dat wij in de vervulling van onze uitzichten maar een halve hoop stellen durven.

Dit laatste slaat niet, ik wensch er u onmiddellijk attent op te maken, op den politieken toestand waarin wij verkeeren, en waar ik voor het oogenblik niet aan denken wil. Niet meer trouwens dan ik voor het oogenblik denk aan onzen oeconomischen toestand, die nochtans zulken twijfel kon wettigen. Neen, het gaat hier om 't eenvoudigste ding der wereld: om de dagelijksche bete broods, waar velen, door het eenvoudige feit van hun bestaan, recht meenen op te hebben, en zonder dewelke overigens bedoeld bestaan een negatief begrip zou worden.

En nu doet gij mij opmerken, dat het zoowaar de eerste maal niet is, dat ik voor dit levensvraagstuk uwe aandacht opeisch. Daar antwoord ik u onmiddellijk op, dat ik het

[p. 353]

niet meer heb gedaan sedert den Zaterdag 19 Juni j.l. hetgeen een heele spanne tijds is, waarin zelfs de gewetenvolste lezer heel wat kan vergeten hebben. Dit is trouwens de eenige reden niet om er op terug te komen, en die reden zoek ik zelfs niet in het bestendigen van het komkommertijdvak, waar de journalistiek in dit land onder leeft; want nimmer, ik verzeker u, heeft dit komkommergewas weelderiger, langer en tot walgingszatheid toe getierd, dan in dit weinig-gezegende jaar 1915. Andere jaren hadden wij, op dit eigenste tijdstip, het blijde, opgewektste hernemen van het winterseizoen; weer gingen de schouwburgen open; over een kleine maand zou het politieke leven hernemen en men gordde zich reeds tot den strijd aan. Dit jaar echter,... nu ja, de Duitschers hebben wél een schouwburg, onder intendantschap van dr. Jaeschke, met een vast en uitgelezen gezelschap, dat in onzen Parkschouwburg geregeld het klassieke en moderne repertoire opvoert. Dit is echter, zooals ik zei, voor de alhier-resideerende Duitschers, en het ligt buiten den wensch dat de Belgen zich daarmede bemoeien zullen. En wat de politiek aangaat,.... maar ik heb u gezeid dat ik er vandaag niet aan denken wil, al vervult de herinnering aan onze arme Belgische staatkunde mij zoowaar met weemoed.... Niet dus de oneindelijke komkommertijd, ik verzeker u, doet mij grijpen naar dit onderwerp als naar de plank der redding; en zelfs niet mijn slecht karakter (dat trouwens heel goed is). Neen: de reden is eenvoudig, dat ik werkelijk iets nieuws te vertellen heb aangaande het dagelijksch brood, hoezeer dit u moge bevreemden; en dat nieuwe is het volgende.

- Gij weet, of hebt het vergeten (en daarom herhaal

[p. 354]

ik het), dat iedere Belg, sedert de tusschenkomst van het Amerikaansche steuncomité en na de onvermijdelijke wisselvalligheden van den aanvang, recht kreeg op twee honderd vijftig grammen in-beginsel-spierwit brood per dag, of de daarmeê overeenkomende hoeveelheid zuivere tarwebloem (altijd in beginsel), en daarvoor betaalde acht en veertig centimes het kilo. Het was het regiem waaronder wij leefden; niet echter overal, vermits ik dezer dagen nog in een Brusselsch blad moest lezen dat één der meest-geteisterde en trouwens minst-verzorgde steden van het land, Dinant nl., acht dagen lang zonder brood heeft gezeten. ‘Op Donderdag 23 September’ schreef de toevallige Dinantsche correspondent der ‘Belgique’ in het nummer van 5en dezer, ‘heeft men tegen betaling een kilo zwart brood per gezin uitgedeeld, en sedert dien hebben wij niets meer zien komen.’

- Aldus te Dinant, en ik heb, in den laatsten tijd wel meer klachten van dien aard gehoord, inzonderheid wat de kleur van het brood betreft. Te Brussel echter hadden wij heelemaal niet te klagen: de toestand was dat wij niet veel, en voor sommigen te weinig, maar heel goed, mooi-wit brood te eten kregen, en die toestand duurde, tot ons groot genoegen, al maanden.

Hij was echter voor verbetering vatbaar, zooals alles wat menschelijk is. En die verbetering werd ons dan ook als aanstaande aangekondigd, zoodat ons genoegen zich met nieuwe dankbaarheid, tot groote love van wien dat toekwam, vermenigvuldigen ging. Het brood was duur: men zou het van acht en veertig tot twee en veertig, en zelfs tot veertig centimes verlagen. Het brood was voor handarbeiders schaarsch en onvoldoende: ons dagelijksch rant-

[p. 355]

soen zou van twee honderd vijftig tot drie honderd veertig quotidiane grammen worden gebracht. Een kleine maand geleden stond aldus in al de bladen te lezen, en wij wreven in onze handpalmen, hetgeen geen aristocratisch gebaar is misschien, maar een te oprechter van erkentelijkheid.

En dat dit geene belofte in den wind was, den huilerigen najaarswind die ons tusschen haakjes vandaag vooral met rheumatiek bedreigt: ik kon het terdege opmaken uit het gesprek, dat ik veertien dagen geleden al, mocht hebben met een vriend uit Leuven, die mij verzekerde dat in deze stad de nieuwe maatregelen reeds werden toegepast en die niet de minste reden had om in deze te jokken.

Wij hadden dus alle recht te denken, dat ook Brussel een zelfde lot weldra zou worden beschoren. Tot hiertoe echter zagen wij niets komen, zooals Anna zwagerin van wijlen Blauwbaard (en die hem zulke leelijke poets zou spelen). En dat dit nog heel wat kan duren, maak ik op uit den sceptischen glimlach van mijn bakker, - een glimlach waar hij het onvervreemdbaar geheim van bezit, - toen ik hem vroeg wanneer de nieuwe reglementeering nu zou worden toegepast.

Intusschen is er, in den Brusselschen stadswijk, waar ik woon, iets gebeurd, dat nog minder geruststellend is dan des bakkers ongeloovig gesmaal. Er is namelijk, dat deze zelfde handlanger onzer vertwijfeling sedert eergisteren brood is gaan leveren dat niet meer wit is, gelijk wij dat nu maanden lang al gewoon waren, maar bruin, bruin als in den tijd der aanvankelijke wisselvalligheden, bruin van het maïsmeel, dat ons brood zwaar en zuur komt maken. En met dat al hebben wij, schijnt het, nog geen reden van klagen: in denzelfden wijk vergaat het den verbruikers

[p. 356]

als den inwoners van Dinant: zij hebben gisteren vergeefs op hun dagelijksch brood gewacht...

Ziedaar vooralsnog tot hoeverre de beloofde verbetering strekt. Als troost kan gelden dat wij, om dat ontbrekende of onzuivere brood te smeren, beschikken over boter aan vijf frank tachtig het kilo, over reuzel, die even duur kost als varkensvleesch (vier frank tachtig), en over margarine, die beneden de vier frank niet meer te krijgen is...

N.R.C., 13 October 1915.