Verzameld journalistiek werk. Deel 4. Nieuwe Rotterdamsche Courant oktober 1910 - november 1911

[p. 423]

Nog geen oplossing

Brussel, 10 Juni.

Op het oogenblik dat ik u schrijf - vijf uur in den namiddag - is er niet meer nieuws, dan ik u gisteren op ongeveer zelfde uur meldde. Men noemt een paar nieuwe namen van eventueele ministers; men bevestigt doorgaans wat ik-zelf u als mogelijkheid mededeelde. ‘Ce sont là jeux de.... journalistes’, zei me een staatsman, die La Fontaine beter kent, dan... de toekomst. Zelfs baron de Broqueville heeft de samenstelling van zijn ministerie geenszins op zak. Hij rijdt maar, baron de Broqueville. Vroeger ‘wendden’ toekomstige kabinetshoofden ‘voet stappen aan’. Tegenwoordig hebben zij automobielen, en... zij rijden. Minister de Broqueville heeft een heel mooie automobiel, grijs en wijnrood, met twee chauffeurs. Daarmede kwam hij van middag klokslag twaalf bij den heer Schollaert aan. Hij vond er echter de deur van hout: de heer Schollaert deed een morgenwandelingetje met zijn zwager Helleputte. Ik sta voor de waarheid van het feit in: ik-zelf heb ze beiden ontmoet, gemoedelijk flaneerend als menschen die lekker vrijaf hebben, en zich alleen nog hebben te bekommeren om wat hun genoegen kan doen. Beiden droegen zij een sierlijken bolhoed van luchtige, licht-grijze kleur. Alleen was om dien van den heer Schollaert een zwart lint, terwijl het lint bij den heer Helleputte integendeel grijs was, van een nog lichter grijs dan het vilt, waar de hoed uit vervaardigd is. En op dit feit vrees ik geene tegenspraak...

Intusschen staat het vast: bij de crisis, bij zijn

[p. 424]

val, heeft de heer Schollaert aan gezag niets verloren. Integendeel, zooals in Noorwegen stervende letterkundigen plegen te zeggen. De daad van Woeste heeft hem bezorgd, dat hij er zijn gezag bij ingeschoten heeft. Woeste heeft als politiek man zijne beteekenis verloren. Als leider der rechterzijde is hij zoo dood als een pier. En zijne nalatenschap is op den heer Schollaert overgegaan. Om zijn persoon is het, dat tegenwoordig de concentratie der katholieke krachten plaats grijpt. De heer Schollaert is de vogel Phoenix, die heerlijker en krachtiger dan ooit uit zijne asch oprijst. Men heeft hem gevloerd? Zijn aanraken met de aarde heeft van hem een nieuwen Anteus gemaakt. En de heer Schollaert, die in de mythologie goed thuis is, vergenoegt er zich over, en gaat, na vier jaar drukte, een wandelingetje doen met zijn zwager en vriend Helleputte, zeer bereid als hij is zijne vrienden van zijne ondervinding te laten genieten, maar vast besloten (men zegt het althans) nooit meer minister te worden.

Van dit laatste zou de heer Helleputte nog niet hebben afgezien. De tegenwoordige, hernieuwde populariteit van Schollaert bewijst alleen de neerlaag der oud-katholieken en den zegepraal der jong-katholieken. En wie is de leider, de ‘uitvinder’ der nieuw-katholieken? Bouwmeester Joris Helleputte, in zijne partij de grootste als staatsman. De sympathie die Schollaert omringt moet dus hém ten goede komen: een staatsman mag die gelegenheid niet laten voorbijgaan. De moeilijkheid is echter: de staatsman is in casu zwager van het aftredend ministerie; is dus om familie-redenen gedwongen mee af te treden, en...

Niet alleen de heer Helleputte is hierin een slachtoffer van den val-Schollaert. Ook de heer Cyriel van Over-

[p. 425]

bergh is het. De heer Cyriel van Overbergh was algemeen secretaris van minister Schollaert, en heeft als dusdanig eene groote rol in het opstel der schoolwet gehad. Viel Schollaert, viel de wet, dan moest ook Cyriel van Overbergh vallen. En zie, dit is voor het ministerie van Wetenschap en Kunst een grootere gebeurtenis, dan het veranderen van minister. De heer Van Overbergh was de werkzaamste, en misschien de schranderste ambtenaar die België bezat. Niemand wist als hij alle krachten uit te baten, te kneden, te verbruiken. In zijn werkkring mag hij groot worden genoemd. Nu treedt hij af, en het ministerie dat hij bestuurde wint zeker niet bij zijn verdwijnen...

Anderen komen op, en onder dezen Henry Carton de Wiart. Hij zal - thans moet hij definitief aangenomen hebben - Schollaert als minister van Wetenschap en Kunst vervangen. En de keus moet gelukkig heeten, zal althans door de kunstenaars gelukkig genoemd worden. Want Carton de Wiart is, zoals ik u reeds met een paar woorden meldde, zelf een artiest. Hij heeft op zijn actief een paar mooie boeken: ‘la Cité Ardente’, een historisch roman over het Luik der Middeleeuwen, en ‘les Vertus Bourgeoises’, een ander historisch roman dat over de Brabantsche Revolutie handelt: twee ‘studies in volkskracht’, die wijzen op 's heeren Carton de Wiart's democratie. Die democratie, dewelke niet geheel orthodox bleef en opportunistisch meende te mogen transigeeren, zal den heer Carton de Wiart bij een nieuwe bespreking der schoolwet - bespreking die hij zou op te nemen hebben - misschien leelijke poetsen spelen. En daarom neem ik nog niet geheel de verantwoordelijkheid op mij van zijne ministerieele benoeming...

Dit laatste is, naar ik meen, wat men in de rethorika

[p. 426]

noemt: een letterkundig portret. Ik zal daar heden niet verder op ingaan,... omdat het geheel overbodig is. Wij hebben nog zoo weinig zekerheid. Wij hebben er feitelijk geene. En gij zult inzien, dat het belachelijk zou zijn mijn letterkundige verf te versmeren aan nog-ireëele minister-personaliteiten. Want eene solutie treedt zeer zeker niet vóor Maandag in.

En ik ben er lekker blij om. Niet omdat ik er persoonlijk belang bij heb. Maar... omdat koning Albert morgen naar Oostende zal mogen gaan. Het moet in Oostende prachtig zijn, met dit zonne-weêr en de wolken-pracht, die heel den dag lang wisselde. En in Oostende zijn de koningin, en zijn de koningskinderen, en... De koning, hij, moest in Brussel blijven. Hij confereerde over de politiek, wat misschien niet plezierig is. Terwijl de heer Schollaert toch feitelijk aan het wandelen was, met een grijs hoedje aan...

N.R.C., 11 Juni 1911.