Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 164]

De Rodenbach's feesten
IV

Rousselare, 24 Augustus.

De laatste dag: een studentendag. Een weinig-officieele dag dus, en dien ik niet gedwongen zal zijn uur voor uur te volgen. Immers, een algemeene indruk is vaak meer dan een droog verslag waard, vooral als elke daad, elk woord, strekt naar ééne zelfde gedachte, die de samenvatting is van aller verlangen en aller overtuiging. Het komt er dan ook weinig op aan, of mijnheer X. aanstellerig was en mijnheer Y. mal deed; of deze onvoorzichtig en gene grootsprakerig was: 't mooie, en wat van belang is, blijft: allen, zij met talent en zij zonder talent, zij streven naar 't verwezenlijken van dat ééne: 't studentenvolk van heden, de ‘mannenschap’ van morgen, heeft een plicht tegenover het Vlaamsche volk te vervullen; dien plicht vervult het onmogelijk in zijn geheel, als het niet geheel in de taal van dat volk er toe voorbereid wordt. En dus, om het maar weer eens te herhalen: ‘Wij eischen een Vlaamsche Hoogeschool!’ en ‘Vliegt de Blauwvoet, storm op zee!’

Ik zal me dus ook onthouden van eene fijne ontleding der pittige, schalksche, haast-luchtige, en toch zoo grondigdiepe, ernstige, pijnlijk-overtuigde aanspraak van Dokter Lauwers, éen dier leerlingen van Hugo Verriest, voor dewelke geest en vernuft het beste wapen zijn, vermits zij het innemendst middel mogen heeten. Ik zal u ook niet zeggen dat, op de meeting van Maandag-morgen, die ik hier zoo maar los samenvat, mr. Lod. Dosfel zijne redevoering

[p. 165]

wel wat heel vervelend-lang heeft uitgesponnen; dat ik van hem beter-samenhangende brokken welsprekendheid ken; en dat iemand met zijne begaafdheid zich te ‘beschränken’ heeft, wil hij zich-zelf waardig blijven. Ik heb u, nietwaar, advokaat Dosfel al voorgesteld. Het is een man van zeer sterke overtuiging, die voor zijne overtuiging alles over heeft. Maar het is ook een driftig mensch, wien de drift al te zeer meester is, dat hij er vertrouwen in moge stellen.

Die drift doet, dat mr. Dosfel's redevoeringen meestal te lang, en zijne gedichten meestal te kort zijn. Want hij is ook een dichter, waarvan men onlangs overdrijvend zei dat zijne ingeving ‘Dantesk’ is. Dat gaat natuurlijk wel wat ver, al beken ik dat mr. Dosfel in zijne onderwerpen als in zijne, vergedachtelijke, symboliek, iets Middel-eeuwsch-scolastieks heeft. Zulke geaardheid kon van nut zijn, maar men moet er zich in onzen tijd niet laten op voortdrijven; en wij zullen wel de eenige niet zijn om, onder de jonge katholieke redenaars boven de breedsprakerige redekunst van een Dosfel, de kernige en doorgrondende, hoewel even geestdriftige, welsprekendheid van een Frans van Cauwelaert te stellen.

Op diezelfde studentenmeeting waren nog een paar Hollanders aan de beurt: de heer Jutte, die zeer overtuigd en overtuigend op wetenschappelijke toenadering tusschen Noord en Zuid aandrong, en de heer Fokker, hoofdredacteur van ‘Minerva’, die op lieve en verleidelijke wijze een middel tot die toenadering aangaf: de Leidsche vacantieleergangen.

En toen was daar weer Hugo Verriest,- de pastor die, ziek toegekomen, ineens als twintig jaar verjongd was. Gisteren

[p. 166]

vergeleek ik hem bij den Griekschen krekel, die nimmer oud wordt. Vandaag heb ik eene nieuwe Helleensche vergelijking: Hugo Verriest is als Anteus, die telkens weer opwipte als hij vallend, den grond raakte. Zóo leeraar Verriest, als hij den grond raakt waar heel 't gebouw van zijne eigen schoonheid op staat en dien hij steeds en steeds maar tot schoone en schoonere vruchten ontgon: de Vlaamsche Jeugd. De zieke Verriest, met kranke voeten en kranke stem gekomen, is gisteren weêr in aanraking geweest met wat hem 't liefste en 't eigenste is: de Jeugd. En of hij ervan opgewipt is!...

Nu wilde men den pastor doen speechen; en de pastor wou eerst niet; en toen wou eindelijk de pastor wél. En hij verklaarde die verandering in gezindheid met een schoon ‘exempel’, gelijk ze in de Middeleeuwen hadden gezeid. ‘Guido Gezelle’, vertelde hij, ‘had een wonderlijk gebrek. In den nek had hij eene spier of peze, die stram was, en niet meêwilde. Zoodat, als meester Gezelle “neen” wilde knikken, de spier of peze 't hem belette, en zijn kop “ja” gebaarde... Ik ben als Gezelle, mijn meester,’ ging Verriest voort, ‘ik kan niet “neen” knikken. - Maar wat ga ik vertellen. Als 'k 's Zondags, op ons dorp Ingoyghem, in de hoogmis preek, en Stijn Streuvels zit te luisteren, dan zegt hij me soms: Pastor, dat was niet goed; uwe preek was niet voorbereid; ze was “uit de mande”. En gij, mijne heeren, wat zult ge zeggen als ik hier een toespraak hou, die ook “uit de mande” is?’... Aldus ging hij voort: een dier speeches die me, meer dan ook, bij Verriest schooner en fijner schijnen, naar ze minder voorbereid zijn, meer ‘uit de mande’....

Ziedaar de morgenzitting. - In den namiddag kreeg het

[p. 167]

een eenigszins actueeler karakter: in een protest-meeting tegen het besluit der hoogere overheid der Leuvensche hoogeschool, het ‘Vlaamsch Studentenverbond’ knakkend, zegden katholieke leiders, allen mannen der wetenschap, zeer afkeurende, en zelfs zeer stoute woorden, terwijl een aantal priesters niet nalieten hunne goedkeuring bekend te maken door gemompel en handgeklap. En die zeer besliste houding der katholieke jeugd werd duidelijker nog, toen een oneindige schaar om de rouw-vlag van het ‘Vlaamsch Verbond’ naar het standbeeld van Rodenbach ging manifesteeren....

Ik zei u, dat ik u hoofdzakelijk een algemeenen indruk wilde meêdeelen. Dien indruk had ge-zelf het best op het oogenblik dier manifestatie ondervonden. De ‘Vlaamsche Leeuwen’, de ‘Wij eischen een Vlaamsche Hoogeschool’, de ‘Vliegt de Blauwvoet’ kregen eene diepere beteekenis, een ernst, die den meest-sceptieken opvallen moesten. Ongetwijfeld: er roert iets in Vlaanderen; iets angstwekkends en tevens zeer verblijdends; iets dat de waarborg der toekomst is...

En daarna gingen we wat zweeten in ‘Filippine van Vlaanderen’. Dit is geen uithangbord van een Turksch bad of zelfs maar van een Rousselaersche herberg; het is eenvoudig één van die studentenspelen, door Rodenbach in der haast voor hem en zijne makkers geschreven, en waarmede zij, tot stichting en bekeering, West-Vlaanderen meê afreisden: iets zonder pretentie natuurlijk, maar vol gloed en trots, alles met heel wat scenische beloften; ditmaal door de ‘nieuwere lagen’ gespeeld met al de geestdrift en al de beminnelijke onhandigheid der ‘Blauwvoeten’ van vóór dertig jaar....

[p. 168]

En dan.... Ja, dan herbegonnen de ‘eigenlijke’ feesten, deze waar herbergiers het meeste plezier aan hebben beleefd. Geene praalwagens werden echter voor den dag gehaald: de meeste Vlaamsche jongere letterkundigen waren, met hun uitgevers, vertrokken. En, al bleven er nog een paar over, zij waren te moe, om zelfs nog naar den verdwenen Frans Verschoren te vragen, en waren daarenboven te zeer ingenomen door de anekdoten die een oud studiemakker van Rodenbach, oud-volksvertegenwoordiger Flor Heuvelmans, hun mededeelde: weemoedig, maar verheffend besluit van deze prachtige feesten.

N.R.C., 26 Augustus 1909.