Verzameld journalistiek werk. Deel 2. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1907 - januari 1909

[p. 374]

De Matthaus-passion te Brussel

Brussel, 13 April.

Laat me toe, met enkele woorden terug te keeren op de heerlijke uitvoering waarover ik u telegrafeerde. Waarlijk, de Nederlandsche Weldadigheids-vereeniging, die ze had opgericht, zal niet alleen hare arme landgenooten, die hier en in den omtrek wonen, goed hebben gedaan - de stampvolle Alhambrazaal, met plaatsen aan ongehoord-hooge prijzen, zal een mooi sommetje hebben opgebracht! -; ook wij zijn haar onze innigste dankbaarheid schuldig, dat we, na zooveel jaren, weer Bach's klankmonument hooren mochten, en in welke prachtige voorwaarden! Hier gaat de Passion slechts aan het Conservatorium, onder den grooten Bach-bewonderaar Gevaert. Maar 't zal nu wel een twaalf jaar geleden zijn, dat we daar eene uitvoering mochten bijwonen, - eene perfekte uitvoering, herinner ik mij, kernig, grondig, en - integraal (daareven werd er wel wat gesnoeid); alleen misschien (en hier zijn meer dan ooit alle vergelijkingen odieus) meer romantisch, niet zoo voornaam, meer opera-achtig van wege de zangsolisten.

Geen wonder, overigens. Want wáar solisten vinden als Messchaert en Urlus? Het is, ik overdrijf geenszins, eene kalme overweldiging van ons publiek geweest. Ik sprak niet eens van de heerlijke stemhoedanigheden en de volmaakte zangwijze, zoo compleet, zoo voornaam, en nochtans zoo sober, zoo niets uitdrukkelijks; maar, daarenboven, welk schrander en nobel begrip! Zulke zangers, niemand te na gesproken, bezitten wij in België niet; en zelfs

[p. 375]

de Fransche vogels, die ieder jaar in onzen Muntschouwburg hun nest bouwen komen, en die nochtans geen kraaien zijn, zijn er verre van, gebekt te zijn - pardon, heeren! - als uwe zoo begaafde en zoo bezonken-machtige landgenooten, - waarnaast Thom. Denijs, ik verhaast mij het u te zeggen, geenszins slecht figuur maakte, wel integendeel, al heeft hij hunne overmachtigende maîtrise niet bereikt. Ook voor de dames De Haan-Manifarges en Noordewier-Reddingius heb ik niets dan bewonderenden eerbied. Behalve dat hunne partijen minder dankbaar zijn dan die der heeren, in dezen zin, dat er minder-onmiddellijk, als dramatische verwezenlijking, ‘iets van te maken’ is, - ze zijn meer zuiver-lyrisch, zonder de innigheid echter, of de teederheid waar een vrouwelijk gemoed zich immediaat in uiten kan, - hadden zij tegen de machtige en nochtans zoo sereen-gemakkelijke meesterschap van de twee eerstgenoemden te strijden. Ik zeg al dadelijk dat het verre van eene nederlaag is geweest. Stemmen, geschoold en beschaafd gelijk er hier zeer weinig zijn; edel en zuiver, overigens van metaal; uitmuntend in de dictie, ten dienste van eene intelligente, begrijpende, zeer muzikale interpreteering. Hun duet: ‘So ist mein Jesus nun gefangen’ was, in één woord, de perfectie, en hunne wederzijdsche recitatieven-met-aria's, waarbij viool-solo (Chr. Timmner), de twee hobo's (R. Kruger en G. Blanchard) en fluit (v. Willeke) zoo heerlijk hielpen, konden in geen beteren stijl uit worden gevoerd.

Dit brengt ons op het orkest en Mengelberg's opvatting. En hier vind ik slechts éen woord: hij bereikt, met zijn sobere distictie, 't beschaafde, ook waar kracht wordt geëischt; 't bezonkene in het machtige; 't innige in den

[p. 376]

gloed; hij bereikt de klassieke voldragenheid, voorgedragen met die zekere meesterschap, die zelf-bewuste autoriteit, die we elders al bij Mengelberg bemerkten. Ook dit dus streefde de volmaaktheid nabij.

En de koren? - Wij zijn hier in België, in het eigendomlijk land van den koorzang, en mogen hier soms prachtige uitvoeringen bijwonen. Nochtans kunnen wij niets dan den grootsten eerbied voor de wijding en het muzikaal begrip van de Amsterdamsche dames en heeren van ‘Toonkunst’, en ook wel voor het kinderkoor van de ‘Vereeniging tot verbetering van den volkszang’, zoo ongewoon-zuiver, zoo geschoold, koesteren. Het aanvankelijke dubbelkoor reeds, en later de heerlijke koralen: ‘o, Haupt voll Blut und Wunden’ en vooral: ‘Wenn ich einmal soll scheiden’ geven een hoogen dunk van den ernst dezer uitmuntende zangers.

Zal ik u iets zeggen over het werk zelf, over deze architectonische muziek, over deze muziek-kathedraal, die, zij alleen, alles vergoedt wat het protestantisme aan kunstvertoon in den godsdienst heeft geweerd? Ik durf het niet. Gij kent het werk overigens zooveel beter dan ik! Ik zwijg er dan maar liever over, - niet echter zonder aan uwe kunstenaars den tol mijner innige dankbaarheid te hebben betaald; overtuigd, overigens, dat ik in naam van al de Brusselsche toehoorders spreek.

N.R.C., 75 April 1908.