Verzameld journalistiek werk. Deel 1. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1906 - juni 1907

[p. 432]

Anti-socialistische werklieden en anti-socialistische grootnijveraars

Brussel, 6 Maart.

Ik kon bezwaarlijk denken of hopen, dat mijn bewering zoo spoedig door feiten bewaarheid zou worden, toen ik u eergisteren schreef hoe de houding van minister de Smet de Naeyer, sprekend in naam van de groep, waar de oude heer Woeste het hoofd van is, en de ál-te-boud-vooruitstrevende partijgenooten verloochenend, aan die oud-katholieken misschien den steun van ook de liberale groot-nijverheid zou hebben verzekerd, maar heel zeker de kleine burgerij en de niet-socialistische werklui met meer vastberadenheid aan den kant van den heer Helleputte - die reeds op de jongere intellectueelen der partij mocht rekenen -, zou hebben geschaard. Ik liet u vermoeden, hoe 't feit van eene besliste scheuring op het gebied der sociale wetgeving, bij de verkiezingen van volgend jaar, en in geval van twee afzonderlijke lijsten - eene lijst-Helleputte en eene lijst-de Smet (ik neem hier hun naam als type, als aanduiding der denkwijze) - het wel de eerste lijst is die het met de meerderheid der stemmen kon winnen, of, in geval van gezamenlijk optreden quand même, de meeste keurstemmen op den heer Helleputte of op een vriend van hem konden worden uitgebracht.

Dat ik me niet vergiste wordt bevestigd door eene motie en door een petitie, de eerste uitgaande van de Katholieke Werklieden-vereeniging van het Arrondissement Gent en aandringend op het stemmen van Helleputte's voorstel, de tweede van wege (het patronale) midden-comité van nij-

[p. 433]

verheids-arbeid, en gericht tot den Koning, vragend dat de motie-Helleputte zou worden verworpen.

Die katholieke, beslist antisocialistische werkliedenvereeniging van Gent, geleid door den eerste-luitenant van den heer Helleputte, volksvertegenwoordiger Arthur Verhaegen, is in haren aard de machtigste van het land. Als men nu bedenkt, dat aanstaande jaar bij de vierjaarlijksche verkiezingen Gent aan de beurt is, dan heeft het woord van die anti-socialisten, zich voor gemeenschappelijke belangen bij de socialisten scharend en de wettelijke beperking der werkuren verlangend, wel eenige beteekenis - in eene stad, overigens, die volgend jaar graaf de Smet de Naeyer ja of niet op zijn zetel van volksvertegenwoordiger zal behouden, vermits de heer de Smet door zijn geboortestad Gent naar de Kamer wordt gestuurd.

Ziedaar nu wat de Gentsche antisocialistische, katholieke arbeiders o.a. bij motie hebben beslist: ‘Aan te dringen, opdat het amendement, voorgedragen door de heeren Helleputte, Verhaegen c.s. op art 20 van de nieuwe wet op de mijnen in de Kempen, bedoelend den dagelijkschen duur van werkelijken arbeid tot acht uren te bepalen, zou worden gestemd.’

De Waalsche groot-nijveraars schrijven daarentegen aan den Koning, verbreker en benoemer van ministeries:

‘Zoo eene vermindering van voortbrengst, door de beperking van den arbeidsdag veroorzaakt, eene vermeerdering van den inkoopprijs teweegbrengt, zoo zal de mededinging tegen kolen uit den vreemde, reeds zoo moeilijk, onmogelijk worden en het is niet al te stout te beweren, dat onze mijnen die het minst begunstigd zijn op verlies zullen werken en gedwongen zijn tot staking der uitbating.

[p. 434]

Om aan zulk uiteinde te ontsnappen zou slechts éen uitweg bestaan, bijna even pijnlijk: de loonsvermindering, die de schamelheid der bestaansvoorwaarden bij mijnwerkers meesleept.

Wat we van de kolennijverheid zeggen, kunnen we ook zeggen van de metaalnijverheid, van de ijzer- en staalverwerking, van glas- en spiegelfabrikaat en van de bouwvakken. De koopprijs der voortbrengselen van deze nijverheidstakken wordt, inderdaad, even weinig als die der kolen, willekeurig door den inkoopprijs bepaald: hij wordt machtig beïnvloed eerst door den prijs der inlandsche kolen, daarna door dien van de buitenlandsche mededinging, en hij moet des te geringer zijn daar we voor ontzaglijke grens-barreelen staan, en dat we vervoerstarieven ondergaan, zwaarder dan deze aan onze mededingers opgelegd.

Hier nogmaals zullen wij, om de vermeerdering van den inkoopprijs te ontgaan, en op pene in den strijd tegen vreemde mededinging onder te gaan, ons tot het pijnlijk einde gedwongen zien, het loon te verlagen, en den werklui aldus hun nederigen overvloed, misschien zelfs een deel van het hoogstnoodige te ontnemen’....

Het spreekt van zelf, dat we hier geen partij willen kiezen, en er alleen op wijzen dat, eenerzijds, die werklieden het begrip vrijheid verstaan als: mindere verslaving, en er gaarne een wetstekstje voor ondergaan, en niet als de heer de Smet die vrijheid vertaalt door: onderhandeling, buiten inmenging der wet, met den werkgever; en, anderzijds, hoe die nijveraars vergeten dat vermindering der werkuren niet als zoo heel natuurlijk gevolg vermindering van voortbrengst heeft, vermits de

[p. 435]

voortbrengst door den graad van aanhoudende vermoeinis der spierkracht wordt bepaald.

Alleen 't kenschetsende van aangehaalde feiten wilde ik doen uitkomen: deze katholieke arbeiders die aandringen op de stemming van Helleputte's voorstel; en deze grootnijveraars, waar wel veel liberalen zullen onder zijn, die volmondig instemmen met de redevoering van eerste-minister en katholiek woordvoerder graaf de Smet de Naeyer, is het voor de toekomst, met het oog op de verkiezingen van 1908, niet merkwaardig?...

- Tenzij we hier weer voor een vraag van louter taktiek stonden. Want gisteren hield de geheele rechterzijde eene vergadering, waar overeen gekomen werd dat de vraag aan eene extraparlementaire commissie zou worden opgedragen: toegeving bij den heer Helleputte dus, en toegeving bij den heer de Smet... Zou het dan waar zijn, wat men mij vertelde, dat de splitsing van de rechterzijde alleen 't behoud van sympathieën in de twee vijandige oppositiepartijen zou bedoelen, waar 't behoud van de stemsmeerderheid der katholieken voor volgend jaar betwijfelbaar is?

Maar dat zou van eene bijna-ongelooflijke, en... haastbewonderenswaardige spitsvondigheid getuigen!

N.R.C., 8 Maart 1907.