Verzameld journalistiek werk. Deel 1. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1906 - juni 1907

[p. 242]

Vakvereenigingen

Brussel, 3 November.

Zoo niet rechtstreeksch gevolg, dan ten minste corollarium van het Verviersche lock-out, heeft een lange en hevige discussie, in den schoot van den Algemeenen Raad der Werkliedenpartij, voorstanders en tegenstanders der onzijdigheid van de vakvereenigingen tegen elkander in het krijt gejaagd. Het is een mooie strijd geweest, een verwoed, haast wanhopig worstelen der socialistische hoofdmannen, om van de vakvereenigingen toch eerst en vooral politieke lichamen, beginsel-vaste korpsen te maken, die een indrukwekkend geheel, een invloedrijke massa tegenover vijandige partijen zouden stellen. En tegen die socialistische hoofdmannen, - politici die bij meer praktische, louter-werkdadige inrichting der vakvereenigingen niets te winnen hebben, - waren meer bezadigde menschen opgestaan, die, bij monde van den afgevaardigde der Antwerpse diamantklievers, voorstelden dat voortaan elke vakvereeniging op onafhankelijken grondslag zou in worden gericht, en, zonder verdere verplichting, het beginsel van den klassenstrijd zou erkennen en naar de afschaffing van het loonstelsel zou streven; eene socialistische stelling wel, maar die 't onmiddellijk belang van de vakvereeniging, hoe ook steunend op collectivistische gronden, boven de breedere, meer algemeene belangen der handelend-optredende partij stelt.

Het is een mooie strijd geweest! Gezel Vandervelde zelf dorst men tegenspreken; gezel Vandervelde zelf dorst men den oorlog verklaren. Want waar deze verklaarde dat,

[p. 243]

zoo men de arbeidersklasse op voorbeeld van het Engelsche trade-unionisme of het Duitsche syndicalisme wilde organiseeren, hij zijne macht zou hebben getoond en stukken in de wielen zou hebben gestoken, daar heeft hij den Antwerpschen afgevaardigde op zijn weg gevonden om hem te zeggen dat ook zij, de voorstanders van neutrale vereeniging, macht bezaten, en dat zij het gezel Vandervelde zouden hebben getoond. Dat is al niet veel minder dan een uitdaging. Het is in allen gevalle een achterdochtig zich-schrap-stellen, een argwaan en een weigering van oeconomisch socialisme tegenover politiek socialisme; en het is wel te vreezen dat de doorgedreven, eindelijkgestemde dagorde van gezel Laboulle de kloof niet dempen zal, noch berustende tevredenheid onder de rangen der ontevredenen brengen zal.

Want, na lang tegenstribbelen, na de oppositie der neutralisten en 't verwerpen van hun dagorde die 'k hierboven omschreef, nam men 't volgende aan:

‘De Algemeene Raad is van oordeel dat de propagandisten der werkliedenpartij, die geroepen zijn zich met de inrichting der vakvereenigingen bezig te houden, tot eersten plicht hebben er socialistische organisaties van te maken; dat, waar ze, door omstandigheden van 't voldongen feit of van het midden, gedwongen zijn, eene neutrale werkvereeniging toe te treden, zij te trachten hebben in alle voorkomende gelegenheid niet alleen er de socialistische beginselen door te drijven, maar ook van hun recht als lid gebruik te maken om ze te brengen tot aansluiting bij de werkliedenpartij.’

Men ziet dat er geen doekjes omgewonden zijn: elke vakvereeniging moet actief-, strijdend-socialistisch op-

[p. 244]

treden. Maar die dagorde was nog niet voldoende: Gezel De Brouckère liet er aan toevoegen:

‘De Algemeene Raad,

Oordeelend dat er geene vakvereenigingsmacht bestaat buiten eene sterke nationale en internationale organisatie, in nijverheids- of vakvereenigingen eerst, daarna in zekere bonden die al de arbeiders inhouden,

Verklaart:

Dat al de leden der Partij tot plicht hebben, de vakvereenigingen, die zij mochten stichten, van de stichting af bij hun nationale vakbonden en bij de commissie voor de vakbonden aan te sluiten;

Dat ze in geen geval en onder welk voorwendsel ook, plaatselijke vakvereenigingen, die zich tegenover hun vakbond mochten stellen of weigeren zouden ze bij te treden, mogen steunen.’

Een zóó politieke toepassing van het ‘Werklieden aller landen, vereenigt u’; dergelijke eisch dat de werkman, ook de socialistische, alle persoonlijke vrijheid neêr zou leggen, elk onmiddellijk eigen- of plaatselijk belang, aan partij-organisatie op zou offeren: ziedaar de wil, bral en onverzettelijk, van den Algemeenen Raad.

Ik zei u reeds dat die wil niet geheel overeenkomt met dien van een belangrijke groep van arbeiders; de tegenstand is, twee zittingen lang, hevig geweest; de stemming van de dagorde liep gunstig af, niet alleen, vermoed ik, van wege de welbekende socialistische tucht, maar hoofdzakelijk omdat beloofd werd dat de vraag, op ruimer terrein, voor onbevangener geesten zou worden gebracht: vóor het eerstkomende congres, waar ieder vrij woord zou hebben, en obstructie minder te vreezen was; er is gemord

[p. 245]

geweest, - want men dacht, enkele rechtzinnigen dachten aan al het kwaad dat politieke inmenging bij oeconomische problemen weer te Verviers gesticht had; men dacht dat ellende eene persoonlijke vraag was, waar de partijpolitiek vooralsnog al bitter weinig leniging had geboden; men dacht dat Prinzipiënreiteren vaak eene persoonlijke ‘course à l'abime’ was.

En men dacht ook aan preciese, niet weg te smokkelen feiten: dat de Trade-unions aan den Engelschen werkman eene waardigheid hadden gegeven, waar de arbeiders van het vasteland, onder politiek socialisme, vergeefs naar streefden; dat het den Duitschen syndicaten, al evenzeer buiten de zuivere politici om, gelukt was, misschien wel dáárdoor, eene geruste, bewuste macht te veroveren; men dacht dat politieke gedweeheid 't gevoel van eigenwaarde niet geven zou dat het deftig en gewogen discussiëeren van rechten en plichten toelaat, en de zeer oprechten dorsten te denken, dat de Belgische arbeiderswetten niet door politieke socialisten voorgesteld, niet uitsluitend door socialistische politici werden gestemd.... En men dacht nog verder: Er zijn antisocialistische vakvereenigingen, die al even veel werk, en deugdelijk werk, hebben verricht als socialistische, en, ja, - het gebeurde te Gent, - door hun bezadigdheid verkregen hebben, wat socialistische snoeverij niet vermocht. Zijn de mijnwerkers van de Roer geen nieuw voorbeeld? - En ware het, in den grond, niet het allerlogischte, dat vakvereenigingen zich uitsluitend bezig hielden met wat haar werkvak aangaat, zonder meer, zonder zich te mengen in de algemeene vragen die gemaakt zijn om Parlementen in 't leven te houden? Is niet hier, meer dan waar ook, het ‘Schoenmaker, blijf

[p. 246]

bij uw leest’, van allereerste toepassing?...

Zulke overdenkingen zijn het, die tot den strijd, vóór de stemming der dagorde van den Algemeenen Raad der W.P., aanleiding hebben gegeven. Ik vrees wel dat deze dagorde, noch welke dagorde ook, niet vermogen zal ze in de hoofden te smoren.

N.R.C., 6 November 1906.