Verzameld journalistiek werk. Deel 1. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1906 - juni 1907

[p. 7]

[1906]

Besmette wateren

Brussel, 16 Juli.

Er is geen land dat zoo rijk aan allerlei vereenigingen, genootschappen en verbonden is, als België: gedecoreerdzijn en deel uitmaken van 't bestuur eener maatschappij, zijn bij ons twee noodzakelijke euvelen, waar geen Belg op mannelijken leeftijd aan ontsnapt. Dat er dus, in een waterland als het onze, eene ‘Federatie der visschers van België’ bestaat, en dat Gent een ‘Fishing Club’ rijk is - al moge die Engelsche benaming verwonderen, waar een groot deel der leden van die Club werklui zijn - zal niemand bevreemden. Maar wèl, dat die Federatie en die Club eenig ander doel hebben dan de luie Zondagnamiddagen, onder het lage schut van een stroohoed, aan de bloemige beemden van Schelde of Leie door te brengen, de hengelroe ter hand, in de zoete rust die niet haastige, slechts bij zeldzame vergissing bijtende visschen den verlangenloozen peurder toelaten.

Die Federatie en die Club hebben dus, sedert eenigen tijd, een tweede doel. Zij danken het aan de prikkelbaarheid hunner neusgaten. Want zijn de beemden onzer stroomen en rivieren bebloemd: rozegeurend zijn deze zelf niet; en vaak gebeurt het, vooral bij zomerhitte, dat al 't genoegen der problematieke vischvangst te loor gaat in den walgende reuk die uit de bezoedelde, ja besmette wateren opstijgt. Dat duurt jaren en jaren reeds, zonder dat de tusschenkomst van dezen of genen volksvertegenwoordiger tot meer hebbe geleid, dan tot een vriendelijk en... afschepend antwoord van den bevoegden minister.

[p. 8]

Nu echter hebben de visschers de handen uit de Zondagsche witte-hemdsmouwen gestoken. Want ze hadden 't volgende gedacht en in hun brein koppig herkauwd: ‘Wij, Belgische visschers, hebben, in het jaar 1905, de som van 175,999 franken aan den staat opgebracht. Tegen den frank, die ons Zondagsch visch-verlof kostte, kregen wij, die voor drievierden werkmenschen zijn, het recht om de palingen op dezen wekelijkschen rustdag in een vredige geaardheid, met kalme vreugde, uit de vaderlandsche wateren op te halen. Aldus verschaften wij aan ons huisgezin gezonden en voedzamen kost, en ons... hield het uit de herbergen. - Zoo dachten wij, en oordeelden dat onze frank wel besteed was; want wij rekenden, behalve op het genoegen, ook wel een beetje op de visch.

Maar jawel! Voor onze 175,999 gezamenlijke franken bood de staat ons modderige watergezichten aan, die kwalijk riekend waren, en als visch, van tijd tot tijd snoeken brasem-, bliek- en karperkrengen, die, in de roerelooze gistende wateren tusschen twee sluizen gestorven, eenmaal, toen overvloedige regen het peil deed stijgen en 't openen der sluisdeuren noodig maakte, de rivieren bevolkten, en, ja, vergiftigden. Wij overdrijven niet: op den 6en Mei jl. was de Leie, van over Deurle tot aan Gent, één drabbige poel geworden, waar men duizenden witte vischbuiken op dobberen zag; men had namelijk even de afsluiting van Astene opengelaten. En zulke verpesting der heele streek duurde een week lang, zonder dat er een middel tot afvoer der vergiftigde wateren bestond. - Vergiftigde wateren, zeggen wij?... Voor enkele jaren viel te Oudenaerde een man in de Schelde. Hij werd, na enkele seconden maar, weer boven gehaald, dood. Gestikt? - neen: door het besmette

[p. 9]

water vergiftigd...

De visch gedood aldus; voor de oeverbewoners: koorts en ziekte; de wandelaars, die langs de rivieren wat koelte, wat gezonde lucht zoeken, terug naar de stad gejaagd; wij, visschers, behalve van aal en baars, ook van onze Zondagsgenoegens beroofd. Ja, zien we zelfs niet dat de sjieke, selecte, “Royal Sailing Club” van Gent, met ons, nederige hengelaars, gaat spannen en er ernstig aan denkt, eveneens, overigens, door nood gedwongen, en zéker al zuchtend, de schilderachtige Leie te verlaten?...

- En wat gebeurt er intusschen? In Brussel worden 25 millioen voor den “Mont des Arts” beschikbaar gesteld, en 50 millioen gevonden om Noord- en Zuidstation met elkander te verbinden. Nuttige werken, ongetwijfeld, en mooie werken ook. Maar een afleidingskanaaltje hier en daar, dat van de meer dan 500 millioen, waarover de staat jaarlijks beschikt, niet heel veel af zou doen - al was het maar het opgestapeld kapitaal dat jaar aan jaar de verkoop van visch-verloven opbrengt, - zou toch ook wel zijn nut hebben, en onze rivieren lang niet verleelijken!

In Holland heeft men, van de grens af, langs de Terneuzensche vaart, een afleidingsgracht gemaakt, die de wateren, bedorven door de suikerfabrieken van Sas van Gent, rechtstreeks naar zee leidt. Dezelfde vaart echter wordt, op heel haar Belgischen doorloop tot over Zelzaete, insgelijks door fabrieken bevuild. Waar men langs de Opper-Schelde riolen heeft gegraven die het te vol aan water afvoeren, laat men sedert vijftig jaren reeds de Leie van bij Kortrijk door de wateren besmetten van de Spierebeek, die ons langs de vaart van Bossuyt hare, door de Fransche weverijen en spinnerijen bezoedelde, drabben

[p. 10]

toevoert. Deynze ondergaat sedert twintig jaar de infectie van het rootwater, nochtans bestaat daar heel dicht bij de vaart van Schipdonck, die men als verlaat, als wetering kon gebruiken. Waarom doet men het dan niet? - Mysterie en administratie!...

Wij visschers, wij zijn geen dood lichaam, gelijk die administratie zich voordoet. Wij zijn menschlievende menschen, wij, want zelfs de visch, ook buiten eigen bate, willen wij leven laten. 't Uitsterven, overigens, van onze riviervisschen, gaat er meer en meer een weeldeartikel van maken. Van nu af aan zien we artificieel visch kweeken en vetten: eene nijverheid die in handen van bijzonderen blijft, welke dus naar willekeur de prijzen kunnen doen stijgen en dalen... En wij, arme visschers, staan, aan den oever van den vischloozen vliet, te watertanden’...

Aldus dachten de Belgische visschers en... België werd er een nieuwe maatschappij, een nieuw genootschap rijker op, weer natuurlijk met bestuursleden, die, omdat zij bestuurslid zijn, over vijf-en-twintig jaar allicht zullen gedecoreerd worden.

Dat deze ‘Ligue contre la Pollution des Eaux fluviales’ (Verbond tegen de besmetting der loopende wateren) van groot, van echt maatschappelijk nut kan wezen, valt buiten kijf. Hygiëne kan bij zuivering der stroomen de eerste winst hebben. De idyllische vischbezigheid, die, evenals de muziek, de zeden verzacht, zou nieuwe aanhangers vinden, hetgeen alleen den verkoop van Zondagsjenever zou tegenwerken. En zelfs de fabrikanten kunnen er niets tegen hebben, dat de staat het vuil, dat hunne industrie thans in de rivieren stort, langs anderen weg afleiden zou.

Hoe dringend noodig verbetering is, blijkt uit het

[p. 11]

gedrukte stuk dat de Gentsche gemeente-administratie aan elken eigenaar stuurt, die huizen bouwen wil, en waarin letterlijk staat: ‘De ontleding der putwaters heeft bewezen dat de ondergrond onzer stad volstrekt geen drinkwater meer oplevert.’ - Er uit te besluiten, dat onze bezoedelde waterloopen heel den ondergrond hebben besmet, ligt voor de hand.

Het nieuwe Verbond ‘beantwoordt’ dus ‘aan een werkelijke behoefte’, gelijk het heet. Dat het zich nu maar niet tevreden stelle, ‘gesticht’ te zijn geworden, en op die tevredenheid indut.

N.R.C., 19 Juli 1906.