Verzameld werk. Deel 8. Het dagelijksch brood II. Dagboeken en brieven over den oorlog 1914-1918

14 Februari.

Eergisteren ontving ik een briefkaart, langs de post nogal - zeldzame weelde! - en onderteekend: Mane. Leid, bid ik u, uit die handteekening niet af, dat ik in briefwisseling lig met de welbekende satelliet van ons tranendal. Die briefkaart kwam integendeel uit Antwerpen. Maar had, om de waarheid te zeggen, zóóveel tijd noodig gehad om mij te bereiken, dat zij, komende uit de maan-zelf, zeker niet langer onder weg zou zijn geweest. Want zij was gedagteekend: 20 Augustus. Dit was de dag dat, tengevolge van het bestrijken van Brussel door de Duitsche troepen, de postdienst zijne werkzaamheden kwam te staken. Thans heeft men blijkbaar de postbussen geleegd. Men heeft er die briefkaart in gevonden en ze mij trouwhartig gebracht. Ik appreciëer die trouwhartigheid ten zeerste. Maar vraag mij vergeefs af, wat mijn correspondent, die Mane teekent, van mij wil hebben; want mijn geheugen zit

[p. 322]

sedert 20 Augustus zoo vol gewichtigheden, dat gevoelens en gedachten, die mij te dien tijde misschien het liefste waren, er thans zijn uitgewischt.

Van denzelfden Mane nu ontvang ik vandaag, drie dagen dus na de kaart van 20 Augustus, een nieuwe kaart. En deze draagt, als datum: 13 Februari. En zij vertelt dingen, die zoowaar gisteren zijn gebeurd... Het ligt niet in mijne bedoeling, bij deze mijn lust tot bespiegelingen bot te vieren. Ik verzoek u alleen, u met den geest te verplaatsen in de situatie van den man, die in een tijdverloop van ongeveer zestig uren, langs regelmatigen weg, van eenzelfden persoon - die Mane teekent -, uit eene zelfde plaats, tweemaal nieuws ontvangt, waar niet veel minder dan zeven maanden tusschen ligt, - en wélke zeven maanden!...

Wij leven in beroerde tijden: ziedaar, onder de vreemdste, de gewaarwordingen die ze ons bezorgen. Ik aarzel niet, die gewaarwordingen ‘eenig’ te noemen. Eenig trouwens blijven ze, vermits wij voortaan geregelde en doorgaande briefwisseling, zelfs met het buitenland, of een deel daarvan, kunnen voeren. Ook met Holland, verzekert mij het Post-amt. Maar niet, wordt mij op het hart gedrukt, in het Hollandsch.