Verzameld werk. Deel 6. Beschouwingen over literatuur. Het dagelijks brood I. Keur uit de brieven in dagbladen 1906-1929

Uitvindingen

15 Januari.

Sedert eene dochter van onzen vindingrijken Koning - die voor ons eene kolonie heeft ontdekt, waarschijnlijk om ons de gewaarwordingen te bezorgen van den meneer die in de loterij een olifant had gewonnen - sedert prinses Stéphanie, tweede dochter van Leopold II, echtgenoote van graaf Lonyay, dewelke graag heeft dat hare gebraden kip warm blijft, terwijl ze als eersten schotel haren rostbeef met groenten gebruikt, eene tafel heeft uitgevonden, waar je je vingeren aan verbrandt als je ze argeloos aanraakt, sedert dien is het vernuft van mijne medeburgers op zijn minst vertienvoudigd en groeit de lijst der brevetten in het Staatsblad onheilspellend aan.

't Was anders al welletjes ten onzent. Er was geen huisgevel van stovensmid, mosterdfabrikant of schoorsteenveger, die niet prijkte reeds met het vergulde schild, gesteund door twee klimmende leeuwen, die vergenoegd eene veel te kleine kroon op hun kop in

[p. 283]

evenwicht houden, waaronder eene banderool verzekert dat Eendracht Macht baart: het teeken, dat achter dien gevel een, misschien geniaal, uitvinder zijn middagmaal gebruikt of zijne kinderen beknort. Iedereen loopt hier zoowat met een nieuw produkt van het menschelijk vernuft in zijn brein. Wij zijn geboren uitvinders, sedert wij olieverf en steenkoolgas ontdekten. Een kunstschilder onder mijne vrienden bedacht onlangs nog eene nieuwe zuigflesch voor stiefmoederlijk-behandelde speenvarkens; een beminnelijk staatsambtenaar, dien ik als een vredelievend man waardeer, kon echter niet nalaten aanmerkelijke verbeteringen te brengen aan de klep van den sjako onzer stafofficieren. En ik zelf vergenoegde mij - mijne vrienden uit Holland ondervonden het - bij gelegenheid van Nieuwjaar een nieuw formaat voor naamkaarten uit te vinden. Ja, we zijn lang geen dommerikken; en ten bewijze: in Brussel alleen weet ik een heele reeks agencies, die niets doen dan de uitvindingsbrevetten te koopen en te plaatsen en die gulden zaken doen.

Onze ‘Moniteur Belge’ ofte Staatsblad kondigt nu en dan eene reeks van zulke brevetten af. Al behoort nu de lectuur van het Staatsblad niet onder mijne meest geliefkoosde bezigheden en ken ik literatuur, die doorgaans meer onderhoudend is en meer voedsel bevat voor hart en geest: de dagen dat er brevetten in staan (hetgeen geregeld in de kranten wordt aangekondigd), neem ik het graag in de hand, omdat ik me aldus een goedkoop middel verschaf tegen spleen en hypochondrie. Een preventief middel zelfs, want, gelijk Keats zou hebben gezegd ‘a joy for ever’; een tijdverdrijf, dat

[p. 284]

in zijne onschuldige en familiale grappigheid, alleen kan vergeleken worden bij het lijstje van de voorwerpen die in de tram door de administratie ontdekt werden en waaruit blijkt dat een heer er zijne schoenen in vergat, en eene dame haar corset verloor: bijzonderheden die niemand koel kunnen laten.

Nu bracht gisteren ons, anders slaapverwekkend, Staatsblad weer zoo'n reeks brevetten. Ik heb ze nagelezen, na eene druipnatte wandeling in den regen, ten behoeve van het Europeesch evenwicht. Gij kunt wel denken dat me zulks ontstemd had. Maar bij mijne thuiskomst vond ik het lijstje brevetten, waarin ik mij verdiepte, en dat me weer een glimlachend gemoed bezorgde, naast de vernieuwde overtuiging dat het menschelijk genie de wereld nog niet verlaten had, en zich blijkbaar bij voorkeur in het vrijheidlievende en neutrale België had gevestigd.

Ik zal u 't lijstje niet overschrijven: daar zijn nieuwe remmen voor automobielen, nieuwe signalen tegen spoorwegongevallen, en meer van zulke weinig-geestige dingen onder, waarbij men zich afvraagt hoe zich iemand, na al de overreden honden en de dagelijks-verongelukte menschenkinderen, er nog mee bezig kan houden. Gelukkig is er echter niet bij vergeten, dat dit deel van het Staatsblad aan hygiënische eischen heeft te voldoen. Een serie uitvindingen met probaten uitslag op de lachspieren is dan ook niet achterwege gelaten; en daaronder zijn er die me in bespiegelingen hebben gedompeld.

Wat zegt ge bijvoorbeeld van het ‘dispositief om lucifersdoosjes half-open te houden’? Alfred de Musset hield vol: il faut qu'une porte soit ouverte ou fermée.

[p. 285]

Maar: een lucifersdoosje? Zal het open blijven? Zal het gesloten zijn? Welk problema!... Toen kwam een opportunistisch medeburger van ons, en opperde schuchter: misschien door het half-open te behouden, zou iedereen bevredigd zijn?... En toen vond hij zijn ‘dispositief’ uit, dat den vrede moest verzekeren, en waarvan ik helaas verwacht, dat het eerder wrevel verwekken zou, moest het op hooger bevel verplicht worden gemaakt. Want ieder weet dat een half-open lucifersdoosje graag zijn inhoud in den zak plengt van wie het herbergt, en dat geen onaangenamer gewaarwording bestaat dan losse lucifers in zijn zak te gevoelen; waarbij komt dat er alle brandgevaar niet bij uitgesloten wordt... Ik vrees dus wel dat onze vernuftige uitvinder zijn conciliëerend doel niet zal hebben bereikt.

Noch deze, daarenboven, die liet brevetteeren: ‘eene gezelschaps-cigaret, in welker mondstuk een briefje met dichterlijke ontboezeming opgerold zit’. Zeker, ik begrijp best de bedoeling. Deze uitvinder is onbetwistbaar een vooruitstrever, een man-van-zijn-tijd-en-van-de-toekomst. Hij weet zeer goed dat in deftig gezelschap geen ulevellen, in wier omhulsel eene liefdesdeclaratie op rijm of philosophische raadgevingen onder poëtischen vorm gevat zijn, meer gebruikt worden, waarschijnlijk omdat het kleverige suikergoed alle dichterlijk genot verhinderde. Hij voorziet den ondergang van het karamelvers, en weet tevens dat, sedert den phonograaf, de mirliton, waar de berijmde spreuk om draaide, in onmin is gevallen in de families. En nochtans: mocht die eenige wijze om de poëzie onder den volke te verspreiden (er worden meer bloemlezingen uitge-

[p. 286]

geven dan verkocht) verwaarloosd worden? Neen! dacht onze uitgever. En hij vond zijne ‘gezelschapscigaret’ uit; vermits de cigaret ook bij dames de karamel verving...

Men beseft allicht de gevolgen. Pro stemmen: 1^e, de geliefden, die, bij 't aanbieden van eene gemachineerde ‘Khedive’, hunne hartsgeheimen openbaar maken aan 't voorwerp hunner vlam (hier symbolisch door 't vuur der cigaret voorgesteld); 2^e, de philosophen, die er een nieuw bewijs in zien van het vanitas vanitatum, en dat alles in rook vergaat, zelfs liefdepoëzie, voor zoover men ze vergeet uit het mondstuk te halen. Het contra weegt echter tegen die twee pro's op, al staat het alleen. Immers, stelt ge u de slaapbannende onrust des jaloerschen echtgenooten voor, die in de holle kiezen zijner gemalin vergeefs de declaratie heeft gezocht die de verdachte minnaar haar met eene getrukeerde cigaret misschien heeft opgedischt; onrust die aangroeit door den angst om de gezondheid dier gemalin, daar ingeslikt papier de spijsvertering lang niet bevorderlijk is?...

Gij ziet het, waarde lezers: vernuft is een schoone zaak, en geeft de menschen veel vermaak, gelijk Woutertje Pieterse ons leert. Maar iedereen tevreden stellen, blijft, zelfs voor den geniaalsten uitvinder, uiterst moeilijk.