Verzameld werk. Deel 6. Beschouwingen over literatuur. Het dagelijks brood I. Keur uit de brieven in dagbladen 1906-1929

[p. 135]

Camille Lemonnier

Men herinnert zich, dat twee jaar geleden te Brussel, aan den zoom van het ter Kameren-bosch, een standbeeld werd opgericht aan den man die, met Charles de Coster, de echte wekker is geweest van de zoo bloeiende Belgische letterkunst naar Fransche uitdrukking: aan Camille Lemonnier.

Dit zou de laatste huldiging niet zijn van den grooten schrijver. In dezen tijd van verwoeden literairen strijd, waar onverzoenlijke gehechtheid aan de idealen niet gaat zonder eenig arrivisme, wekt het een weldadig gevoel, de verkleefdheid te mogen aanstippen die de Fransch-schrijvende literatoren van dit land, op zeer weinige uitzonderingen na, bij aanhoudendheid laten blijken voor hem dien ze ‘le maréchal des lettres belges’ hebben gedoopt. Een nieuw bewijs van deze gehechtheid vindt men in het feit dat over kort, dank zij de bemoeiing van een vijftiental trouwe vrienden, en met den steun van Staat en Provincie, een nieuwe gedenksteen ter eere van Lemonnier, gebeeldhouwd door den jongen, talentrijken Dolf Ledel, verrijzen zal in de gemeente Ter Hulpen.

Het is in dit heerlijk dorp, naast het Zoniënbosch gelegen, dat Camille Lemonnier elf van zijn vruchtbaarste

[p. 136]

jaren heeft doorgebracht. Hij woonde er van 5 Juni 1883 tot 27 Maart 1894. Het oord waar hij verbleef heeft beteekenis voor de literaire geschiedenis van België: het is te Hulpen dat de toenmalige jongeren van de ‘Jeune Belgique’ hem hunne allereerste hulde gingen brengen, nog vóór een officieel banket zijn roem in wijderen kring zou bevestigen. Het is in het huisje, dat thans helaas verdwenen is, dat de grondige vriendschap werd aangeknoopt die Lemonnier met Verhaeren zou verbinden. Het is daar dat de prachtige stylist van Ompdrailles, Léon Cladel, zijn vriend herhaald opzoeken kwam, met den beeldhouwer Charles van der Stappen die van Ompdrailles een imponeerend beeld zou maken. Edmond Picard, de strijdbare, kwam er nu en dan even uitblazen. En eindelijk is het daar dat Constantin Meunier kennis aanknoopte met den romancier, die de opdracht had aanvaard een groot boek te schrijven over ‘La Belgique’, dat een standaardwerk is gebleven, en waar de groote Meunier zich als illustrator in openbaarde.

Om eene andere reden nog, die men waarschijnlijk in officieele redevoeringen verzwijgen zal, dient ter Hulpen als verblijfplaats van Camille Lemonnier in het geheugen gehouden. De meester was toen volop in zijne naturalistische periode. Het is daar dat hij onder meer Happe-Chair schreef. Hij schreef er ook eene nogal gewaagde novelle: L'Enfant du Crapaud, die de aandacht vestigde van het gerecht. Het is in zijn woning van Ter Hulpen dat Lemonnier voor het eerst het bezoek ontving der maréchaussée: daar dat voor het eerst een Belgisch schrijver werd vervolgd. Voor Lemonnier zou het niet de laatste maal zijn: men weet dat hij ook voor zijn boek:

[p. 137]

L'Homme en Amour met de rechters van zijn land in minder vriendelijke aanraking kwam, te zelfder tijd als Georges Eekhoud wien men kwalijk nam, Escal Vigor te hebben geschreven...

Einde Juni zal dit alles worden herdacht, ter plaatse zelf, waar Camille Lemonnier zijne felste kracht-jaren sleet. Er zijn weinigen in dit land, die zich daar niet in verheugen.

N.R.C., 24 Mei 1924.