'Altijd maar bijeenblijven'. Brieven aan C.A.J. van Dishoeck, 1903-1929

172 Brussel, 15 oktober 1918

Brussel, 15 October.

Waarde Vriend,

Ik heb U in Maart en in April jl. dringend geschreven over voor mij pijnlijke zaken. Ik heb op geen van beide brieven antwoord ontvangen, wat mij van uwentwege te meer bevreemdde dat gij bij zulk antwoord toch ook wel belang hadt. Nu vraag ik mij af of U die brieven hebben bereikt, of ze zelfs van hier uit verzonden zijn geworden. Sommige menschen hadden er belang bij, ons van elkander te scheiden: ik hoop binnenkort gelegenheid te hebben, daar met U over te spreken; schrijven gaat moeilijk.¹

Intusschen wil ik U bij deze mededeelen dat de copy voor de ‘Omzettingen’ klaar is. In de afwachting dat gij ze ontvangt, ik bedoel: dat ik ze u kan laten geworden - buiten censuur om, want met de censuur wil ik niets meer te maken hebben - zoudt gij kunnen beginnen met te laten zetten wat gij hebt, in de volgorde: 1^o Het maal der idioten; 2^o Dans-studie.² Het geheel moet een boekje worden als de ‘Afwijkingen’.

Mijn grooten ‘Verzen’-bundel, waar ik nu negen jaar aan vijl, is nu ook zoo goed als klaar. Zoodra ik kan bezorg ik U een eerste deel der copy. Laat ons hopen dat de twee boeken voorjaar-1919 kunnen verschijnen.³

Van de ‘Bestendige Aanwezigheid’ toonde Toussaint mij een exemplaar.⁴ Ik dank U voor de goede verzorging. Maar waarom werd mij geen enkel exemplaar bezorgd? Werd over het boek geschreven? Van diverse zijden hoorde ik dat men het wél mooi

1 Het is niet bekend of er werkelijk aanleiding was voor Van de Woestijnes suggestie dat derden een breuk tussen hem en Van Dishoeck wensten. (Zie ook noot 8.)

2 Dit is voor lange tijd de laatste overgeleverde brief waarin over voorgenomen uitgaven gesproken wordt. De bundel Omzettingen verscheen niet bij Van Dishoeck maar in 1925 in sterk gewijzigde samenstelling bij Nijgh & Van Ditmar onder de titel Beginselen der chemie. De door Van de Woestijne hier genoemde verhalen komen daarin niet voor. ‘Het maal der idioten’ en ‘Dansstudie’ verschenen in Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift.

3 De omvangrijke bundel, een gewijzigde versie van wat oorspronkelijk Het gelaat des dichters zou worden, is uiteindelijk niet bij Van Dishoeck verschenen; de bundel verscheen, in - opnieuw - gewijzigde vorm, in 1920 bij Uitgeversmaatschappij Het Roode Zeil te Antwerpen onder de titel De modderen man.

4 De bestendige aanwezigheid verscheen eind maart 1918. Op 18 augustus schreef F.V. Toussaint van Boelaere, die een exemplaar van de bundel had ontvangen, aan Van Dishoeck: ‘Daar Karel geen exemplaar heeft van zijn Bestendige Aanwezigheid, zal ik hem 't ex., dat jij me hebt toegezonden, ter hand stellen.’ (Letterkundig Museum, Den Haag.

[p. 210]

vindt, maar las er nog niets over. Gij hebt het toch naar kranten en tijdschriften gestuurd?

Ik heb U indertijd geschreven over een roman. Die is nu klaar. Wilt gij hem? Gij hebt mij daarover half en half een toezegging gegeven. Nu wilde ik bescheid hebben.⁵ Gij zult ook in Den ‘Gids’ Teirlinck's en mijn roman ‘De leemen Torens’ hebben gezien. Dat eerste boek wordt twee deelen. Het tweede boek kan eerst een jaar na den oorlog verschijnen. Wilt gij het werk? (Ik schrijf ook in naam van Teirlinck.) De ‘Wereld-bibliotheek’ wil het wel hebben, en geeft achthonderd gulden voor de tweeduizend eerste exemplaren; maar eischt wijzigingen die wij niet inwilligen kunnen.⁶

Over dit alles kreeg ik graag een antwoordje van U. Wees zoo vriendelijk het omgaand te sturen aan Johan de Meester; dan krijg ik het langs den weg die U dit briefje bezorgt.⁷

Met vriendelijke groeten

Uw genegen

Karel van de Woestijne

P.S. Gij schijnt wel gebelgd om de hulp die ik verleende aan eene andere uitgeverszaak.⁸ Van nu af aan kan ik u zeggen dat ik daarmede gebroken heb. Laat dit voorloopig entre nous blijven. Ik vertel U wel eens wat daar achter zit.

5 Vermoedelijk doelde Van de Woestijne ap Epibasis; deze roman is nooit verschenen.

6 De leemen torens, de brievenroman die Van de Woestijne samen met Herman Teirlinck schreef, verscheen in 1917 en 1918 in afleveringen in De Gids. De roman zou pas in 1928 in boekvorm verschijnen bij Nijgh en Van Ditmar's Uitgevers-maatschappij te Rotterdam.

7 Johan de Meester was redacteur bij de Nieuwe Rotterdamsche Courant, waarvan Van de Woestijne nog altijd Brussels correspondent was. Via deze weg was het postverkeer minder omslachtig.

8 Begin november 1918 verscheen van Van de Woestijne bij W.P. van Stockum te Den Haag en De Nederlandsche Boekhandel te Antwerpen de prozabundel Goddelijke verbeeldingen. (Zie voorts brief 164, noot 1.)